Stefan Hertmans De opgang recensie en informatie over de inhoud van deze roman over Gent in de Tweede Wereldoorlog. Op 11 september 2020 verschijnt bij Uitgeverij De Bezige Bij de nieuwe roman van de Vlaamse schrijver Stefan Hertmans.

Stefan Hertmans De opgang Recensie en Informatie

Het boek De zoon van een “foute” Vlaming, geschreven door Adriaan Verhulst, is de aanleiding dat Stefan Hertmans zich realiseert dat hij zeker twintig jaar is dat  huis van die “foute”vader heeft gewoond. Het huis in het Gentse Patershol, waar hij eind jaren ’70 als een blok voor viel.

De geur van de blauwe regen in die tuin bracht hem direct terug naar de verwilderde tuin van zijn jeugd. Een prachtig oud pand, verwaarloosd maar oh zo aantrekkelijk. Ja, wellicht een bouwval dat al jaren leeg stond. Een impulsieve aankoop. Met de makelaar loopt hij door het verwaarloosde pand, van kelder tot aan de zolder en deze rondgang verweven met de geschiedenis van Willem Verhulst, een vooraanstaande SS-er uit Gent verwordt zo een adembenemende tocht.

Een prachtig oud pand, verwaarloosd maar oh zo aantrekkelijk

Om de oorlogsgeschiedenis van dit gezin te schetsen maakt Hertmans gebruik van veel autobiografische bronnen van dit gezin. Van de dagboeken van Mientje , de moeder van Adriaan  tot aan de brieven de Willem schrijft wanneer hij na de oorlog in de gevangenis zit.

Willem een jongen uit een groot gezin, het kakkernestje en lieveling van zijn  moeder, geboren ergens rond 1895. Zijn vader had een eigen diamantslijperij. Nee, dat ging Willem nooit worden. Willem is anders, hij wordt gepest op school en al snel wordt een vechtersbaas. Hij gaat naar de tuinbouwschool, maar spijbelt veel. Hangt op straat, wordt afgekeurd voor militaire dienst. Raakt verstrikt in Vlaams-nationalistisch gedachtegoed. Hij vlucht naar Nederland en ontmoet zijn eerste vrouw.  En dan kruipt de oorlog dichterbij, de vijand, het nazisme begint België besmetten. Voor Willem geen verrassing. Hij had al eerder lijntjes met foute Duitse organisaties. Voor Mientje, Willems tweede vrouw en de moeder van zijn kinderen een nachtmerrie die haar de adem zal gaan benemen. Zij probeert, bijna tegen beter weten in, al biddend en de bijbel lezend deze zwartheid buiten haar nest te houden. Maar ja, Willem is de baas, krijgt steeds meer aanzien bij de Vijand, en Mientje is zo alleen. Zij schaamt zich voor haar man, voor zijn daden, voor zijn geld dat hij verdient, voor de potsierlijkheid waarmee hij zich gedraagt. Nee, er is geen uniform in huis, gewoon pappie zijn en geen klootzak.

Zo loopt Hertmans in gedachten door zijn oude huis. Weet hij precies hoe waar en hoe de “Dodenkamer” eruit zag. De kamer waar Willem zijn belangrijke Nazivrienden ontving, waar het vooral naar sigaren rook. De kamer waar de kinderen nooit mochten komen. Waar de man bijeenkwam met zijn foute vrienden, de man die niets te maken had met de man waar Mientje ooit van ging houden.  Mientje maar bidden en de bijbel lezen en vergeving vragen voor haar foute man en Gods water over Gods akker en dergelijke. En haar man maar fouter en fouter worden en genieten van alle mooie lijsten die hij maakte van foute Belgen en/of Joodse Belgen, die nodig gestraft en of afgevoerd moesten worden. Een echte betrouwbare precieze compagnon van de Nazi’s, maar een onbetrouwbare vader en partner voor zijn gezin. Hij vertrok voor dagen wanneer het hem uitkwam, hij had zeker een minnares waar hij later mee trouwde. Kortom, het is dankzij Mientjes rechtlijnige geloof in rechtvaardigheid en met de hulp van haar God dat dit gezin de oorlog overleefde zowel mentaal als fysiek.

Hoe knap heeft Hertmans deze zwarte geschiedenis een indringend menselijk gezicht gegeven

Hoe knap heeft Hertmans deze zwarte geschiedenis, die zich tijdens de tweede wereldoorlog afspeelde achter de deur van zijn voormalig huis in Patershol, een menselijk gezicht gegeven. En wat een geluk voor al zijn lezers dat hij bijna per ongeluk op deze geschiedenis stuitte en niet anders kon dan dit zo meeslepend en geloofwaardig verwoorden. De roman de opgang is gewaardeerd met ∗∗∗∗∗ (uitstekend).

Recensie van Mieke Koster

De opgang

• Schrijver: Stefan Hertmans (België)
• Soort boek: oorlogsroman
• Uitgever: De Bezige Bij
• Verschijnt: 11 september 2020
• Omvang: 352 pagina’s
• Uitgave: Gebonden Boek / Ebook
• Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)

Flaptekst van de nieuwe roman van Stefan Hertmans

In de zomer van 1979 trok een huis in het Gentse Patershol de aandacht van Stefan Hertmans. De blauweregen hing bestoft neer, maar de geur trof hem diep en bracht hem terug naar zijn kinderjaren. Hij kocht het pand in een opwelling. Pas nadat hij het twintig jaar later had verkocht werd hij geconfronteerd met wat er zich tijdens de oorlog had afgespeeld.

Verbijsterend was de ontdekking dat de vroegere bewoner een ss’er was. “Het is onbegrijpelijk,’ schrijft Hertmans, “dat alles wat ik toen al had kunnen weten of tenminste toch vermoeden, zo gedachteloos aan mij voorbij had kunnen gaan.’ Langzaam komt de man die hij wil leren begrijpen in beeld, alsook zijn Nederlandse, pacifistische echtgenote en hun kinderen, van wie de oudste zoon een vooraanstaand Vlaams intellectueel zou worden. Hertmans spreekt met nabestaanden, raadpleegt archieven, vindt intieme documenten. In zijn herinnering loopt hij weer door alle kamers die hij zo lang heeft bewoond.

In De opgang komt de lezer huiveringwekkend dicht bij een politiek drama, dat ook een huwelijksdrama was. Opnieuw blijkt Hertmans verbonden met een verhaal dat aan belangrijke historische gebeurtenissen raakt. Opnieuw brengt het zijn verbeelding en pen op briljante wijze in beweging.

Bijpassende boeken en informatie

• Boeken over de Tweede Wereldoorlog
• Nieuwe boeken september 2020