Tag archieven: Het balanseer

Jess De Gruyter – De idiot savant die het wonderkind van de baan rijdt

Jess De Gruyter De idiot savant die het wonderkind van de baan rijdt recensie van Tim Donker en informatie over de inhoud van de dichtbundel. Eind januari 2024 verschijnt bij uitgeverij het Balanseer de nieuwe dichtbundel van de Vlaamse dichter Jess De Gruyter. Hier lees je de recensie van de dichtbundel, informatie over de inhoud van het boek, de schrijver en over de uitgave.

Jess De Gruyter De idiot savant die het wonderkind van de baan rijdt recensie van Tim Donker

Eén moment in de tijd & op aarde dacht ik dat er een gematriatische reden was dat De Gruyter de gedichten in deze bundel laat aanvangen met het getal elf. Het meestergetal met zijn unieke vibrasies & spirituele signifikansie. Misschien. Mogelijkerwijs. Wellicht. Bijwoorden van twijfel. Want waarschijnlijker is dat deze bundel voortzet wat met bundels als Zometeen gaat deze kogel een hoop rotzooi aanrichten en Als ik je neersteek gorgel je voortreffelijk begonnen is (let op de uiterst gelijke vormgeving van de omslagen). Ik ga tot mijn spijt moeten bekennen dat ik die bundels even gemist heb, ik zou ze best willen lezen, ik zou ze best nog willen vinden, ergens, in het soort van poëzieboekhandeltje dat niet anders kan dan zichzelf als verkleinwoord dragen, het soort van poëzieboekhandeltje dat men sjarmant pleegt te noemen, en waarvan de eigenaar een bijzonder innemend mens is, altijd een kop koffie klaar voor zijn klanten, altijd verhalen, altijd een rake suggestie, misschien een muziekje op de achtergrond dat je na een tijd herkennen zult als een seedee van The Saxophones, zoon soort poëzieboekhandeltje, ik zou er graag andere bundels vinden van De Gruyter, ooit, een keer, maar op dit moment blijven de bundels helaas ongelezen voor me, op Zometeen gaat deze kogel een hoop rotzooi aanrichten ben ik ooit wel eens gestuit, op de titel althans, want titels verzinnen die je niet rap vergeet – daar is De Gruyter alvast een meester in.

De idiot savant die het wonderkind van de baan rijdt is inderdaad als een film waar je middenin valt. Waarmee niet gezegd wil zijn dat je andere bundels gelezen moet hebben om deze te kunnen begrijpen maar wel dat de lezer languit met zijn gezicht voorover middenin de aksie valt. Vuilbekkerij, ongelukken, rampen, tragedies, dood, vernederingen, ellende, sadisme, liquidaties, bombardementen. En hollywood zag dat het goed was.

De lezer wordt gestompt en de lezer wordt geslagen en de lezer vraag zich dingen af. Vijf gedichten, 44 bladzijden, korte regellengtes, soms maar een woord per regel – het is misschien niet eens lezen dat hier als meest akkurate woord in aanmerking komt: De idiot savant die het wonderkind van de baan rijdt is een trein die over je heen dendert. Zijn deze vijf gedichten even zovele vermaningen aan het adres van hollywood of van de entertainmentindustrie als geheel en dan met name het medium televisie? De bundel lijkt de neerslag van een avondje “zappen”: wat filmscenes zouden kunnen zijn, misschien letterlijk, ik weet niet, ik zie bijna nooit een film, ik kijk bijna nooit televisie, wordt afgewisseld met wereldschokkende gebeurtenissen die puur op hun onderhoudende waarde lijkt te worden gewogen: zodat je kunt zeggen dat je erbij was, je zat eerste rang toen de torens vielen, het eerste schot werd gelost, de wereld in vlammen opging.

Misschien steekt De Gruyter draken. Misschien persifleert hij de gemiddelde aksiefilm (model jaren tachtig, ja in mijn puberjaren keek ik nog wel eens een film, u weet, waarin Stallone of Schwarzenegger op zijn eentje de communisten of de moslims eventjes mores leert). Misschien uit hij hier zijn zorgen de afstompende of debiliserende werking van televisie, videospellen, internet. De wereld als schijnvertoning met alles waarvan je last kunt hebben, alles waaraan je kunt lijden, alles waarvoor je allergies kunt zijn, alle ouwewijvenpraatjes, alle broodjes aap, alle klinklare onzin, de halve en hele (on)waarheden, de wilde aannames, de blinde gokken en wat je maar moet geloven.

Of misschien braakt Jess de Gruyter in één moeite alle rotzooi uit die via diverse kanalen bij hem naar binnen is gegoten.

Ziel. Zielenkotsen.

Of de stand van zaken misschien. Dit zijn wij. Dit is wat we zagen, we waren eventjes op deze aardkloot, deze rotzooi hebben we gemaakt, en dan gaan we dood. Dat is alles. Dan zijn het misschien geen vijf gedichten, maar één lang, in vijf hoofdstukken opgedeeld, een dystopies en niet bepaald opbeurend gedicht.

Misschien brengt lezing van de andere bundels me nog op andere gedachten.
Misschien ook zou dat weer teveel van het goede worden.

In De idiot savant die het wonderkind van de baan rijdt spreekt een dichter met een volslagen eigen geluid (ja ik weet dat dat het meest afgezaagde achterplatkliesjee allertijden is maar dit keer is het echt waar oké). Zelden sneed de idee van Graham Harman dat alle kunst feitelijk theater is meer hout: je wordt hier alles waar De Gruyter het over heeft. Aan het eind ben je meer dood dan levend misschien maar je weet dat je iets onvergetelijks hebt meegemaakt.

Jess De Gruyter De idiot savant die het wonderkind van de baan rijdt recensie

De idiot savant die het wonderkind van de baan rijdt

  • Auteur: Jess De Gruyter (België)
  • Soort boek: gedichten, poëzie
  • Uitgever: Het Balanseer
  • Verschijnt: 31 januari 2024
  • Omvang: 40 pagina’s
  • Uitgave: paperback
  • Prijs: € 19,50
  • Boek bestellen bij: Bol / Libris

Flaptekst van het nieuwste boek van Jess De Gruyter

Derde deel van Jess De Gruyters zinderend epos waarin vetes worden beslecht, tempels vernield, burchten bestormd, jonkvrouwen geschaakt, gangsters ko geslagen, sportwagens perte totale gereden, beloftes verbroken, boeken verbrand, knieschijven verbrijzeld, moeders aanbeden, kroonjuwelen geroofd, staatshoofden geliquideerd, revoluties gefnuikt, principes verkwanseld, terroristen gekweekt.

Bijpassende boeken en informatie

Vincent Geyskens – Kuit nog

Vincent Geyskens Kuit nog recensie van Tim Donker en informatie over de inhoud van het nieuwe boek van Vlaamse beeldend kunstenaar en schrijver. Op 13 februari 2024 verschijnt bij uitgeverij Het Balanseer de nieuwe dichtbundel van de Belgische kunstenaar en dichter Vincent Geyskens. Hier lees je informatie over de inhoud van het boek, de schrijver en over de uitgave.

Vincent Geyskens Kuit nog recensie van Tim Donker

Komt binnen. Zegt aan. Vangt ten zingen aan. Kuit nog. Een bijkans dertig bladzijden lang poëem. Sterk ritmies. Muzikaal. Het zicht is slecht en het goed is vuil. Zegt het. Maar zegt. Meer nog. Zegt en zingt bijna dertig bladzijden lang, had ik bijna dertig bladzijden lang al gezegd. Dringt door. Woorden die schimmeren. Woorden die doorheen andere woorden schimmeren. Dringt door. Wolk door zon. In mijn nek. Doorheen raam. Als zonnestraal ook de muziek die buiten het boek klinkt: Hi be no ne. Sawako. Ook zij nu dood. Beeldhouwde geluid. Sawako Kato, nog geen 46. Geloof ik. Dood. Na korte ziekte. Nu op mijn steerjoo. Muziek die verstillen doet. Muziek die dialoog aan gaat. Met boek. Met Geykens. Met Kuit nog. Je hoort het echoën. Je hoort de resonantie. Mannen in het zwad. Kinderen koeten op het ijs. Zwaluwen verpozen in de popels. Dat is hoe Geykens taal uitbouwt. Dat is hoe Geykens muziek maakt van taal. Dat is hoe. Het zingt in mijn handen. Een taal sterk verduimd. Binnenstebuiten gekeerd. Tot gebeeldhouwde muziek gebracht. Vandaar Sawako. Die te mooi en te jong. Maar nu leeft tussen de regels in dit boek in mijn hoofd in mijn kamer in de vensters. De koffie zwijgt een wijle. Geen tijd voor koffie als er zoveel moois gaande is. Hoe vaak dialogiceren boek en seedee. Niet vaak. Of. Niet dagelijks toch. Dit gebeurt. Ik ben erbij als dit gebeurt. Als alles reikt. Naar elkaar. De handen. De bladzijden. De taal. De muziek. De zon. Wat zou Gail Scott dit mooi vinden zeg. Denk ik. (kent Vincent Geykens Gail Scott?) (kent Gail Scott Vincent Geykens?) (reeds boventalig) (nee niet boventallig) (reeds boventalig zou dit denkbaar zijn in alle tagen) (Geykens spreekt in alle talen) (naar het Engels toegezongen zou dit bij Wave Books verschenen kunnen zijn) (kent Vincent Geykens Wave Books?) (kent Wave Books Vincent Geykens?) (kent het balanseer Wave Books?) (kent) (-). Ik ben erbij & het gebeurt nu & het beneemt me de adem. Iemand zegt waar ist werk van. Zeg ik hier ist werk van. Schoonheid. Ver over heuvelen. Wie zei daar dat je in poëzie niet wonen kunt? Vincent Geykens trekt me in. Voor korte of langere wijle. Leef ik in dit. Leef ik in poëem. Zo krachtig dat het woekert. Groeit. Lijkt te ontstaan onder mijn ogen. Wilde taal. Verstaan als in het wild groeiende taal. Wat poëzie vermag. Wat vermag want kan poëzie toch veel. Met iedere bladzijde iedere zin ieder woord. Bewijst Vincent Geykens zijn meesterschap. God is in alle uren, in alle gezichten een licht. Ik dacht aan het gelaat. Levinas. Ik ben pas vrij in het gelaat van de ander. Het betrokken zijn. Het goede leven. De eindigheid. Wie zei daar Willy Coolsaet. Het goede leven. De eindigheid. De onkenbaarheid. Wie zei daar Graham Harman. Wat stukloopt op de realiteit. Niet hier. Het verheft. Kan. In poëem. Van nog geen dertig bladzijden. God is bob. En een herder komt pakt zijn bed op staat op en wandelt met Rigo verder. Neem op uw stethoscoop en wandel. Het gaan. Dat een gaan is door Arcadië door metro- dan wel necropolis door een voor- of door een natijd misschien. Ontstaansgeschiedenis. Apocalyps. Alles daar tussenin. Sensueel fruit. Bomen mensen dieren stenen. Animisme. Laat de draden zingen. Geykens vangt werelden met zijn woorden. Soms bulderend. Luid op. In kaos. Dan weer rustig. Bijna stil. Begin dan krachtig te zwijgen. Een is een erg klein publiek. Je kon de dag rond met dit. Je kon je andere uren voorstellen. Achter deze muren is de nacht totaal. Nou dit is. Wat gebeurt. Er is een figuur in. Haar lichaam. Deel door nul. Misleide hartpulsen, een hamer, zij, en de klok. Niets echt, niets absent. Wel napalm geen pudding wat een begin van ons einde. Een simpele schreeuw op een hoek naar een passant. Dat passeert. Dat marsjeert. Dat loopt. Dat gaat. Ik volg. Ik volg. Ik volg. Duur. Een wijdvertakte schaduw. Als een breeduit vliegend hert. Geesten komen kussen ogen. Alles. In stilstaande wervelwind. Meer dan vanzelfsprekend in regels opduikend. Een krachtig schrijven. Een sterke poëzie. Meer ik besta. Waarvan de dichter de code van het slot had gekraakt. Meer ik besta. De vermenigvuldiging hierin. Tijdelijk maar daarom nog niet minder bestaand. De koffie steenkoud en alleen en vergeten omdat alleen het gebeuren nog telt. Het samengaan. Van zon woorden muziek. Nu. Op dit eigenste moment. Telt. Gedachte voor voedsel. Hoe het stroomt. Is. Ontstaat. Nooit ophoudt te ontstaan. Het huiveringwekkend harde geluid van zuchtende slakken. De traagte. Het paard morst vijgen op het Boecharatapijt, en ook op een enkele languit liggende gast. Kraftpapieren bewegingen. De luister. Het duister. Dit werk. Duister en lucide. Abstrakt en glashelder. Filosofies en beeldrijk. &. De aarde was altijd al een verzonnen verte. &. Gewoon de reis ten einde. En je kamer zal nooit meer hetzelfde zijn.

Vincent Geyskens Kuit nog

Kuit nog

  • Auteur: Vincent Geyskens (België)
  • Soort boek: gedicht
  • Uitgever: Het Balanseer
  • Verschijnt: 13 februari 2024
  • Omvang: 32 pagina’s
  • Uitgave: paperback
  • Prijs: € 19,50
  • Boek bestellen bij: Bol / Libris

Flaptekst van de dichtbundel van Vincent Geyskens

Middenin wordt halt gehouden en komen verleden, heden en toekomst samengetrokken in spanning te staan.
De eenzaamheid van de plezierige, geritmeerde reis is aangeroerd, de steek van een eeuwig heden bloeit op.
Wat zich heeft ingebeten, wat zowel terneerdrukt als de pijl schiet, laat zich beslaan, in duisternis doorboren,
klaterend in fonkelende stenen. De dood blijft komen, doorheen jaren, figuren, kletsen en verrassingen, een
nimmer nader in verwijdering.

Bijpassende informatie

Marc Kregting De vriendelijke mens

Marc Kregting De vriendelijke mens recensie van Tim Donker en informatie over de inhoud van het nieuwe boek van de in België woonachtige Nederlandse dichter. Op 16 november 2023 verschijnt bij uitgeverij Het Balanseer de nieuwe dichtbundel van Marc Kregting. Hier lees je informatie over de inhoud van het boek, de recensie van Tim Donker en over de uitgave.

Marc Kregting De vriendelijke mens recensie

Marc Kreging ademt. Hij ademt tekst. Hij wolkt woorden. Hij leeft zinnen. Of is het koffie misschien?

Bijkans geloofde ik het niet. Dat hij al publiceert vanaf 1994 bedoel ik. Wanneer kwam hij in mijn blikveld? Ruim na de millenniumwende, dat is zeker. De kennenlering vond via nY plaats. 2009 ofzo. Toen nY nog goed was. Of beter. Veel beter. Een gebruikershandleiding van koffie was hat meen ik, terugkerende bijdragen van Kregting toen. Maar ik weet niet meer zeker of het nu wel echt over koffie ging. Wel dat er een personage in voor kwam dat in koffiegerelateerde reclameslogans sprak. Een lepeltje completa in de koffie. Zulke dingen.

Kregtings teksten zijn altijd in transitie. Als hijzelf. “Ik ben een West-Noord-Brabantse auteur.” schreef hij ooit, in datzelfde nY, maar dan later, 2017, de neergang was al in gezet maar nog lang niet volledig. “Ik werk voor België. Ik werk in Vlaanderen. Ik zal dan wel een Hollandse auteur zijn. Ik schrijf in de Nederlandse taal. De Nederlandse taal is niet helemaal het Laaglandse volk. Er zijn Laaglanders die in andere talen bestaan. Het Nederlands schampt auteurs, taal is een taal wanneer ze een levende taal is, de auteur mag de taal dan bezielen en de taal levend kaatsen, maar de taal is al levend, ze is zelfs banaal.” Schreef hij, schreef Marc Kregting, in reactie, geloof ik, op een beetje rare beetje nationalistiese woorden van Christophe Tarkos maar ik vond de reactie van Vicky Franken beter (die van Jan Lauwereyns viel me tegen) (Je bent een Japanse dichter) (veel later, in retrospekt alsnog opvlammend in het verblindende licht van het geniale Ik ben een Japanse schrijver van de Haïtiaans-Canadese schrijver Dany Laferrière) (wordt dat nog in het Nederlands vertaald, Rokus?).

Teksten. Woorden. Gedichten. Essays. Mengvormen. Wat het is. Kregting lijkt het zelf niet te weten. Te boek gesteld heet het bijvoorbeeld “catechismen”, of “confrontaties”, of “opinismen”. Ik dacht Zoem! in mijn bezit te hebben, wat “evoluties” zouden zijn maar na onderstebovenkering van mijn boekenkast vond ik het niet, zou ik het weggegeven hebben misschien, dat deed ik soms, vroeger, ooit, boeken weggeven als ik het woord wilde verspreiden. Wel vond ik het “vluchtstroken” genoemde Dood vogeltje (de terminologie deed me aan Vluchtautogedichten denken). Waren dat prozagedichten? De verzamelde ideeën en wederwaardigheden van een personage dat dood vogeltje heette? Was het filosofie proza poëzie? Of toch maar “vluchtstroken”?

Transgressieve literatuur.

Overgangen.

Wordend.

Wat het is. Je kijkt. Maar wat het is, is al weer iets anders als je kijkt (en niet alleen omdat het gezien transformeert onder/door het zien).

Wat is De vriendelijke mens? Ik zou gokken op een prozagedicht. In Kregtings buigzame taal. Het buigt en barst niet en breekt niet, maar is rekbaar genoeg: “Pas op, Senseo Planvacuüm serveert eerlijke kost, geen pizza’s van de Corner Ping Pong, en aan het vat vol tegenstrijdigheden dat eenieder heet te zijn heeft ook de vriendelijke mens gelurkt, en hij is niet Peleus’ zoon over wie dochterlief hem al had bijgepraat, al die dingen willen niet zeggen dat schuim hem nimmer op de randen.”, heet het hier, en: “Dus echt man, een syndicaat, geen traan om te laten, de vriendelijke mens weet patent hoe de hazen lopen, rond de zuilen toen hij daar was en de walrus praatjes had, over dit en dat en de naam Solidarnosé op ieders lippen, aan de werven maar klippen, want natuurlijk, aangeworven als geheim agent, walrus wist van niks, poeh, om te huilen.” daar.

Dit.

De woorden, de buigaamheid.

De vriendelijke mens. Is mens. Is man. Is vader. Of is they / their. Is de ouder van een dochter. Op een gewone namiddag, echt doodgewoon, is hij gezien op strookje en kassei, ergens in Patatonië. Hij doet iets op zalen bij Senseo Planvacuüm, een iets dat zijn werk zou kunnen zijn.

De woorden & de zinnen die te denken en soms te lachen geven: “Op de mat ligt iets te liggen, ziezo, een brief of een kaart met heil, geachte vriendelijke mens, wij troffen u niet thuis, wilt u per omgaande ons verwittigen van uw bestaan, met beleefde groeten enzovoorts, en hij denkt aan haar die vond de medicinale waarheid, incluis de teil voor het procesmatig orgaan, gekeelde biggen naar de planmäβige Abfahrt.”

De vriendelijke mens begrijpt niet alles, niet van gerechtelijke schrijvens of achterstallige betalingen of dingen in brieven, de vriendelijke mens beheerst de taal niet helemaal, hij kwam van elders, helemaal van Polen misschien en de vriendelijke mens wil gewoon vriendelijk zijn en leven, maar leven vooral, overleven, een bestaan voor hemzelf en voor zijn dochter, de volgende dag halen, en voor haar zoveel mogelijk volgende dagen sparen, misschien zijn een paar extra diensten bij Senseo Planvacuüm wel het antwoord, extra diensten bovenop extra diensten.

Uit de veelkoppige maatschappij die de vriendelijke mens ternauwernood of helemaal niet begrijpt ziet hij af en toe al eens een onbeantwoordbare vraag opdoemen; een toekomst vol vooruitgang, hoe de oudtestamentische god en hoe Lenin; hoe verschilt schaap van ezel (zijn scheermes van dat van Ockham?) maar dan grijpt hij gauw naar zijn strik, het is alweer bijna Pasen, hij oefent zijn lach die schaapachtig heet in dit gewest, want je denkt desnoods maar zegt nimmer nee, niet de vriendelijke mens toch, die zegt hooguit wish you a very merry fistfuck of hij zegt pomoc idź stąd tegen drie mannen die hem tegenhouden en ga terug naar je toendra tegen hem zeggen.

(misschien gaard hij zich melancholiek als de schaar knipt, en ballen vallen in rulle aarde)

(met schijnende regen, met gietende zon)

(en jimmy sommerville is een geschenk in Pindakazië)

Allengs wordt de post voor de vriendelijke mens dwingender: hij moet binnen zeven dagen op het kantoor verschijnen, anders volgen er juridische stappen. Misschien haalt de vriendelijke mens het eind van de vertelling niet. Misschien moet ik niks zeggen. Alleen maar dat er gelukkiger tijden waren ooit, met dochter, met vrouw, op fietsen naast elkaar.

Het is hermetisch het is abstract flauwzinnig recht voor de raap prachtvol verstild aktivisties meeslepend vervreemdend zangerig mooi grappig grillig kronkelend woekerend wijsgerig ikonoklasties banaal boventalig, het is onnavolgbaar, het is Kregting, en het is weer onvergetelijk.

En het lezen explodeert daar vlak onder je ogen.

Recensie van Tim Donker

Marc Kregting De vriendelijke mens

De vriendelijke mens

  • Auteur: Marc Kregting (Nederland)
  • Soort boek: gedicht, poëzie
  • Uitgever: Het Balanseer
  • Verschijnt: 16 november 2023
  • Omvang: 32 pagina’s
  • Uitgave: paperback
  • Prijs: € 19,50
  • Boek bestellen bij: Bol / Libris

Flaptekst van het nieuwe boek van Marc Kregting

Marc Kregting vertelt in De vriendelijke mens over een migrant die na de val van de Muur naar het westen kwam. Hij beproefde zijn geluk in het land Patatonië. Daar nam hij elke klus aan.

Nu zit hij alweer jaren bij cateringbedrijf Senseo Planvacuüm. Collega’s zijn van dezelfde generatie als zijn dochter die hij in zijn eentje heeft opgevoed. Die studenten houden zich bezig met onbegrijpelijke kwesties als rechten.
De vriendelijke mens snapt hen niet. Hij wil gewoon werken, voor de toekomst van zijn oogappel. Ook krijgt hij brieven. Ze stellen dat ze hem niet thuis hebben aangetroffen en reppen van achterstallige betalingen.
Hoe lost de vriendelijke mens dit op? Vooralsnog verdubbelt hij zijn inspanningen. Voor zijn dochter? Vergeet hij niet iets?

Na meer dan tien jaar dichterlijk zwijgen neemt Kregting de draad van poëzie op. Met horten en stoten en tegelijk lyrisch ontvouwt hij een globaliseringsdrama. De vriendelijke mens wil onontkoombaar zijn in overgave en blindheid.

Bijpassende boeken

F. van Dixhoorn – Het doel van de opticien en De kat van de muziekschool

F. van Dixhoorn Het doel van de opticien en De kat van de muziekschool recensie van Tim Donkers en informatie over de inhoud van de dichtbundels.

F. van Dixhoorn Het doel van de opticien en De kat van de muziekschool recensie van Tim Donker

Hoe vaak was poëzie me een revelatie? Ik doel niet op schoonheid. Duizend keer vond ik gedichten prachtig. Ik heb het ook niet over poëzie van de daken willen schreeuwen. Duizend bundels heb ik van de daken willen schreeuwen, opdat ze wisten, de sukkelaars in de straten, opdat ze wisten. Ik spreek ook niet over poëzie die me de adem benam, aan de grond nagelde, me met stomheid sloeg. Duizend gedichten benamen me de adem, nagelden me aan de grond, sloegen me met stomheid.

Nee.

Ik bedoel.

Hier is wat ik bedoel: poëzie die om een uitbouw aan je brein vraagt. Omdat je categorieën blijkbaar net een maat te klein waren. Omdat je niet wist dat ook dit poëzie kon zijn. Dat het dit vermocht. Niet zomaar “experimentele poëzie”, als dat überhaupt al als categorie op zich kan tellen. Niet zomaar experimenterende dichters die ver gingen, en verder nog, maar afkwamen met een eindproduct dat mijn idee van poëzie nog niet al te erg op de proef stelden. Ruben van Gogh met zijn elkaar overwoekerende woorden in Klein Oera Linda; Anselm Berrigan die in Come In Alone afkwam met “gesloten” gedichten; poëzie als een perpetuum mobile, de eeuwige loop, je kon elk gedicht in principe oneindig blijven lezen, of steeds opnieuw maar dan op een andere plek in de ring beginnend; M. NourbeSe Philip met haar langzaamaan uiteenrafelende, dan verdwijnende (desintegrerende?) boeklange poëem Zong!; het gedicht als sudoku waarmee Onno Kosters kwam in zijn De grote verdwijntruc – ik zag het, nam er kennis van, vond het in meer of mindere mate interessant, vermakelijk. Maar een ontregelende schok was het niet.

De sublieme ervaring?

Na. Ja. Zo je wilt.

De openbaring. Kun je ook zeggen. De eerste keer was het in een trein. Ik had int winkeltje in de hogeschool waar ik studeerde Een leeuwerik boven een weiland van K. Schippers gekocht. Het boek had me een dreun verkocht die ik tot op deze dag nog niet te boven ben. Fotoreeksen, een enkele losse inval, een observatie, ogenschijnlijk willekeurige opsommingen, samenklonterende letters. Was dit poëzie? Dit was poëzie. Dit was veel meer poëzie dan welke poëzie ik tot dan toe gelezen had, omdat het taalplezier en -liefde tot uiting bracht. Dit ging uit van taal; niet van een of andere boodschap die op een “dichterlijke” manier voor het voetlicht werd gebracht.

Schippers liet me taal ervaren. Wat meer poëzie doen kon. Ik denk dat ik het boek bijna geheel uit las in die ene treinreis, maar ik was nog wekenlang onder de indruk.

Misschien wel de enige andere keer dat poëzie me in die mate overviel, was toen ik Takken molenwater / Kastanje jo / Hakke tonen / Hakke tonen / Uierton / Molen in de zon las van F. van Dixhoorn. Zo spaarzaam. Zo veel wit. Zo weinig woorden. En dan een zeggingskracht zo groot. Ik wist niet eens hoe ik het moest lezen. Moest ik alle gelijkgenummerde zinnen en zinsflarden na elkaar lezen, in logiese volgorde, dus eerst alle enen, dan alle tweeën, dan alle drieën? Of gewoon alles na elkaar, zoals het op de pagina stond? Ik las en herlas, las en herlas, las en herlas op alle mogelijke manieren. En iedere keer was er schoonheid, muziek, ritme, zuurstof, adem, leven.

In korte tijd verzamelde ik alles wat ik vinden kon van deze dichter. Wat Dixhoorn deed in Groningen vond ik nooit. Wat Dixhoorn deed in Groningen. Dat zou een schone titel geweest zijn. Toen. In de tijd dat ik mijn besprekingen nog titels gaf. Ook niet alle Bezige Bijen; wel die Slibreeks maar die dacht ik al te kennen. Bleef een van mijn favoriete dichters, al leek hij steeds verder onder mijn radar te vliegen (het kan ook zijn dat mijn radar tijdenlang op zwakstroom stond met mijn twee kinderen die er intussen bij waren gekomen). Maar toen ik vernam dat hij werk bij het balanseer zou gaan uitgeven, sprong mijn hart op.

F. van Dixhoorn bij het balanseer, ja dat past als een ei bij een kip. Eén van de interessantste uitgeverijen van de Benelux, samen met Koppernik dan misschien. het doel van de opticien en de kat van de muziekschool. De titels klinken in ieder geval tiepies Van Dixhoorn.

De “bundels”, als je de werken nog zo kunt noemen, komen als losse katernen in een kassette, of, zeg, een foedraal. Het deed me denken aan ongeluksvogels van B.S. Johnson – weet u nog dat de schrijver de lezer opriep om zijn katernen flink te husselen vooraleer hij ten lezen aanving? Van Dixhoorn nummerde zijn katernen: het doel van de opticien in 33, 38, 69, 83 en 88/89; bij de kat van de muziekschool heten de katernen “velden”, onderverdeeld in veld 2, veld 3, veld 4 (verre uittrap), veld 6, veld 7 en veld 8 wat al iets logieser lijkt al vraag ik me af waar veld 1 en veld 5 zijn (of heb ik een inkomplete versie?) (veld 4 heeft een voor Van Dixhoornfans niet onbekende titel).

Maakt het uit in welke volgorde de lezer de katernen leest? Is er uberhaupt een volgorde? De katernen kennen erg veel wit, soms zijn hele pagina’s wit (bij de kat van de muziekschool blijft zelfs het hele vierde veld wit, nota bene nog een van de dikkere katernen!); veelal lopen worden en zinsflarden van de pagina af, zodat er hier en daar niet veel meer dan een leesteken (een puntkomma of een haakje sluiten) overblijft. Van wat leesbaar is, is amper een koherente zin te maken, laat staan zoiets als een “ontroerend” gedicht (of heb ik een misdruk?). Flarden, brokjes, splinters, meestal van kliesjees die uit elk gemiddeld straatgesprek opgetekend zouden kunnen zijn. Daarbij stuit u wel op het mooiste taalfragment van het jaar: “het tumult tot geroezemoes / reikt / tot aan de zomer”; op deze woorden kan ik zuigen tot ver voorbij de zomer!

Intrigeren doet het me weer. Wat moet ik hiervan maken? Cageïaanse “toevalspoëzie”? Stilteverklanking? Witgedicht? Het verslag van een ommetje doorheen de straten, en wat de dichter daarbij zoal opving? Stadspoëzie? Of een dichter die langzaamaan uit zijn eigen werk stapt en de taal laat woekeren, of juist uitdoven?

Zegt u het maar.

het doel van de opticien. de kat van de muziekschool. Twee nieuwe titels van F. van Dixhoorn, en in al zijn spaarzaamheid is het weeral niet niks. Misschien niet het mooiste wat hij ooit schreef. Maar zeker wel het bijzonderste.

F. van Dixhoorn Het doel van de opticien

Het doel van de opticien

  • Auteur: F. van Dixhoorn (Nederland)
  • Soort boek: gedicht
  • Uitgever: Het Balanseer
  • Verschijnt: 24 november 2024
  • Uitgave: vijf katernen met losse composities
  • Prijs: € 25,00
  • Boek bestellen >

F. van Dixhoorn De kat van de muziekschool

De kat van de muziekschool

  • Auteur: F. van Dixhoorn (Nederland)
  • Soort boek: gedicht
  • Uitgever: Het Balanseer
  • Verschijnt: 24 maart 2024
  • Uitgave: Zes velden, zes katernen
  • Prijs: € 25,00
  • Boek bestellen >

Bijpassende boeken en informatie

Jeroen van Rooij – Het gesprek / Dierengebeden en buitengebieden

Jeroen van Rooij Het gesprek Dierengebeden en buitengebieden recensie en informatie nieuwe gedichten. In november 2020 verschijnen twee nieuwe bundels van de Nederlandse dichter Jeroen van Rooij.

Jeroen van Rooij Het gesprek / Dierengebeden en buitengebieden

Recensie van Tim Donker

Zomaar een dag in een wereld die nog niet nog gekker geworden was: ik breng mijn kinderen naar school want dat had Maffe Mark toen nog niet verboden. Begin december. Mijn zoon bij mij achterop. Want dat wisselen ze af. Op zijn gymdagen zit mijn zoon achterop. De andere dagen mijn dochter. Het is maandag, een gymdag, mijn zoon zit er. Ik open mijn mond en als steeds weet ik niet wat eruit zal komen als ik zeg: “Er was een gast. Een onderwatergast die de zee beheerste. Hij werd gedood door tien miljoen pond slijk uit New York en New Jersey. Deze aap is gaan hemelen.” Mijn zoon, mijn prachtige zevenjarige zoon, zegt niet pappa wat zit je maf te lullen. Nee hij zegt: Dat moet Poseidon zijn geweest! En we spreken verder over mythen, over hoe de dagen aan hun namen komen, over religie, over tijd, over dood – dat alles in die amper tien minuten die het duurt om naar de school te fietsen (mijn dochter, mijn prachtige vijfjarige dochter, fietst een paar meter voor ons en zingt sinterklaasliedjes). Op de terugweg bedenk ik me hoe woorden geboorte geven aan andere woorden en dat dat is waarom ik zoveel hou van taal. Het moet die dag geweest zijn waarop ik begon lezen in twee boeken van Jeroen van Rooij die onlangs uitkwamen bij het balanseer.

Boeken, ik zeg. Want een pasklare term voor deze twee werken heb ik niet direct. dierengebeden en buitengebieden lijkt nog enigszins op zoiets als een “dichtbundel” maar je zou het net zo goed een konseptalbum kunnen noemen. En het gesprek zou van alles kunnen zijn. Ik weet het niet. Er kleven geen stickers op de boeken, en er is geen achterplat. En ik stuur een berichtje naar de man die de boeken aanvroeg en aan mij gaf en die op het bovenste verdiep van ergens een flat woont en ik schrijf, ik vraag: Zat er een bio bij die boeken van het balanseer? En hij stuurt terug, hij schrijft Nee, helaas, zegt hij, hij zegt: Je zou eens kunnen kijken op de website. En ik leg mijn telefoon, mijn splinternieuwe telefoon, op de secretaire (en later kon ik hem niet meer vinden omdat hij bedolven was geraakt onder kladjes, schrijfsels, aantekeningen, invallen, ideeën, overpeinzingen, bio’s (van andere boeken), nog eens bio’s (van seedees), kindertekeningen, vodjes en onleesbare notities) en ik denk Ja dat is een goed idee. Dat ga ik doen, denk ik, ik ga op de website kijken. En pas als ik de laptop aangezet heb en een blauwachtig scherm me zijn licht in mijn gezicht spuwt, valt mijn franc. Geen achterplat!, denk ik. Verdomme, geen achterplat! Hoe en zee!

Geen achterplat.

Geen achterplat. Dus: geen foto. O wat fijn. Niet hoeven peinzen Wat heeft die zeikerd een vervelend kapsel. Of: waarom kijkt hij zo aanstellerig de camera in (met duistere blik, want dat is interessant). Of: welke gek trekt nu in jezusnaam zo’n achter bloesje aan? Maar ook: geen hysterische persstemmen. Geen “de literaire sensatie van het jaar” of “dit is poëzie die ertoe doet.” Geen (half)bekende Nederlander die iets positiefs te murmelen had over dit boek, geen u of v van krant w of x die y of z zei. Geen personalia. Geen geboortejaar, niet de stad waar Jeroen van Rooij werkt, geen “Jeroen van Rooij trad op van Pisa tot Parijs”, niet de obligate opsomming van alle literaire bladen waarin hij publiceerde. Een heerlijke, fantastische, weldadige leegte. Vooral: geen zinnetjes die me op voorhand al vertellen hoe ik dit straks al lezende moet gaan duiden. Waar het over gaat. Wat het “eigenlijk” “is”. Geen “het gesprek is een ode aan de liefde” of “het gesprek legt het onvermogen tot werkelijke communicatie bloot” of “In dierengebeden en buitengebieden worden de noden van onze tijd op rake wijs naar voren gebracht” of braak jij er nu even iets onzinnigs uit. O! Hoe heerlijk! Eindelijk een uitgeverij die het begrijpt! Eindelijk boeken die de lezer helemaal zelf mag lezen!

(je kunt zo’n achterplat ook niet lezen, ik hoor u zeggen. maar neen. dat gaat niet neen. ik moet dat lezen he. het is een ziekte. het is een afwijking. ik weet dat het mijn leesplezier keer na keer voor niet eens een klein deel vergalt, maar ik kan het ook niet ongelezen laten. is er een achterplat, is er een bio. dan moet ik lezen, dan moet ik lezen. sommige mensen gaan trager rijden om een ongeluk op de andere weghelft beter te zien, ik lees achterplatten)

Dus ik begon, brandschoon & met niets dan mijzelf & het boek, aan het gesprek.

Ofnee. Dat is niet helemaal waar. Er was ook koffie (was er koffie?), er was een bank, en er was mjoeziek. Op de cd-speler terwijl ik dit las: Quiet City van Pan American & het paste er goed bij. Ook nog op de cd-speler terwijl ik dit las: V van Barn Owl. En het paste er goed bij.

Bij?

Waarbij?

het gesprek iseen poëem. Of is het een overpeinzing? Een gedachtewisseling? Brokstukken? Een interview? Een persiflage op een televisieprogramma? Een semi-religieuze introspectie? Er zijn vragen, zoveel is zeker. Het zijn vragen zoals “Wat vind jij in een kerk?”; “Wie zitten er aan jouw laatste avondmaal?”; “Wanneer mis je God het meest?” en “Wat vind jij van Jezus?”. De vragen komen van de Evangelische Omroep. Want zoveel leegte is er weer niet, dat er geen danklijst zou zijn (is er een danklijst, dan moet ik lezen, dan moet ik lezen). De danklijst dankt de Evangelische Omroep voor de vragen. Dat staat tussen haakjes: (voor de vragen) staat er. Allicht is het gesprek gebaseerd op een televisieprogramma, ik nie weet nie, ik kijk niet zoveel televisie. Het Gesprek klinkt wel als een naam van een EO-programma. Ik zie zo’n EO-maker al zitten en met hele serieuze blik het soort vragen als de hoger geciteerde stellen aan een geloofsgenoot.

Op die laatste bladzijde, die danklijstbladzijde staat ook nog: “Het gesprek is geschreven in de context van het project Besmette Stad van Vlaams-Nederlands Huis deBuren (https://deburen.eu/besmette-stad). Een door Andy Kipple uitgevoerde versie is te vinden op https://deburen.eu/besmette-stad/72/andy-kipple .” maar daarmee wordt het gelukkig niet veel duidelijker – vooral niet omdat Andy Kipple en Jeroen van Rooij volgens mij één en dezelfde zijn. De websites heb ik overigens nooit bezocht.

Goed. Vragen. Maar antwoorden, dat is een heel ander paar mouwen. Er zijn vragen, en er is tekst na de vragen. Achter. Onder. Voorbij de vragen is er tekst. Soms kunnen die teksten onder de vragen nog wel gelden als ongevere antwoorden, schijnbare antwoorden, min of mere antwoorden, of, in een doodenkel geval, als vrij directe antwoorden maar vaker nog lijken de teksten nog maar weinig te maken te hebben met waar het in de vraag om ging. Op de vraag “Wat is ware liefde?” is “Onware liefde bestaat niet / en ware liefde is een gif // dat geliefden splijt, ziek maakt / en doodt.” nog wel een helder (en tamelijk juist) antwoord; “Het kaarsje kost een euro // Het brandt voor het consumentenvertrouwen / de motor van onze welvaart.” geeft een cynische lading aan de vraag “Voor wie brand jij een kaarsje?” maar het is nog wel een antwoord. Echter als er gevraagd wordt “Wat maakt jou gelukkig?” lijkt “Iemand heeft een tijger. / Iemand heeft een emmer. / Iemand heeft een kraanwagen. // Beschrijf de omstandigheden, maar laat op cruciale punten / de (sociale) context achterwege. // Dwing iemand zelf voor context te zorgen. // Ideologie openbaart zich / naast de particuliere omstandigheden / van mijn verschijning. // Iemand eet een maïswafel met Tartex. // Een helikopter komt voorbij. // Iemand strekt de armen uit naar de hemel.” meer op ijlen dan op zoiets als een gericht antwoord formuleren. Bloedmooi ijlen, dat wel. Heel erg bloedmooi ijlen. Als mijn recensies nog titels hadden gehad, zoals terug in de goede oude dagen dan was “Bloedmooi ijlen” een goede kandidaat geweest.

Dit kan (een parodie op) een vraag-en-antwoord spel zijn, of (een persiflage van) een interview, maar evengoed een lange gedachtestroom. Of een combinatie van beide: iemand die zijn peinzerijen soms een bepaalde kant laat opsturen door de televisie die wel aanstaat maar waar hij niet heel geconcentreerd naar zit te kijken (zoals dromen zich soms laten regisseren door de geluiden uit de omgeving van de slapende). Er is, heel het boek doorheen, een zekere coherentie waarneembaar. Melankolie, ziekte, dood, milieu, economie, consumentisme en vogels zijn terugkerende thema’s en er zijn ook enkele verwijzingen naar de covid 19-situatie aan te wijzen. Het is dus denkbaar dat de “antwoorden” (bij gebrek aan een beter woord noem ik de teksten onder de vragen toch maar zo) in ieder geval door één persoon gegeven dan wel opgedacht werden, en het gesprek dus niet dermate “cut-up” is dat de zinnen van overal vandaan bijeen gesprokkeld zijn.

Wat er ook is: datumaanduidingen. Het boek begint op 27 april 2020 met “Wat vind jij in een kerk?”, een luttele dertien bladzijden later is het 6 juni 2020 en volgt er op de vraag “Wil jij de eerste of de laatste zijn?” niets meer dan wit. Een dikke twee maanden is wel erg lang voor een gesprek. Is het gesprek dan toch maar dagboekproza? Of dagboekpoëzie? Geven de data de werkelijke schrijfmomenten aan? Soms volgen de data elkaar rap op; zitten er maar één of twee zinnen tussen. Andere keren vlot een halve bladzijde. Dat gaf voedsel aan mijn peins dat de datumaanduidingen een bepaald effect moesten verzorgen. De ontregeling van de tijd. Velen zullen zich herkennen in de bespiegeling dat de tijd door de hysterische coronamaatregelen in 2020 een ander karakter had dan in andere jaren. Verdikking van de tijd enerzijds door alle dagen binnen zitten en te weinig levensveraangenamende activiteiten te kunnen ondernemen, zoals op kaffee gaan, uit eten, in een hotel overnachten in een stad waar je normaal nooit komt, of al eens het privévliegtuig naar Griekenland nemen. Anderzijds was het een jaar zonder duidelijke ijkpunten (daar schreef ik haast: geijkte ijkpunten) waardoor het voorbij leek nog voor het werkelijk beleefd was (nu al december? huh? we hebben nog niet eens de verjaardag van tante Mien gevierd!). Quarantaineleven, quarantainekunst, quarantainezijn: nY vulde er een heel (nogal zwak) nummer mee (wacht eens even, stond Jeroen van Rooij daar in?) (opstaan en zoeken in de papierberg die mijn secretaire is) (nee, Jeroen van Rooij stond daar niet in). Zo kon je er soms een hele dag over doen om één vraag te stellen of meerdere dagen in dezelfde gedachtenkringen rondtollen. Er waren geen dagen meer. Maffe Mark had ook de dag verboden. Een tijdsvacuüm als het nieuwe normaal.

Ook het lezen is een roes. Lijvig kan een mens het gesprek bepaaldelijk niet noemen en toch kreeg ik twee cd’s kwijt in mijn leestijd. Er was zoveel poëzie in deze poëzie. Neem een zin als “De zon scheen in Times New Roman”. Dan moet ik staan. Dan moet ik lopen. Dan moet ik die zin laten nawerken in mijn lijf. Ik moet de zin voelen, ik moet het duren ervan voelen. Dan moet ik lopen. Dan moeten mijn benen bewegen. Dan loop ik, wiegelend, waggelend, een beetje op de maat van de muziek met die zin in mijn lijf. Soms stond ik op, van bank, om te lopen, naar secretaire, om iets op te schrijven. Ook een keer om naar de eettafel te lopen waar mijn koffie stond. Maar die bleek al koud geworden (zegt René: Koude koffie, dat is vergif voor mij).

het gesprek intrigeert, leeft op, zet tot denken, zet tot lopen, laat zich voelen. Het nodigt uit tot herlezen (lees het tien keer en je hebt een korte roman gelezen). Het spreekt, het zegt dat Jezus de uitvinder van de inflatie was (met slechts zeven broden en zeven vissen). Of dat Helena haar camera heeft overgeplakt omdat ze in haar blootje haar haar aan het kleuren is. Het klinkt & soms klinkt het (half) bekend, of als een allusie op iets bekends. Een boek zo polyfoon zal voor elk paar ogen iets anders zijn. Een vraaggesprek; een gedachtenstroom; flardmatige dagboeknotities; zotteklap; een persiflage; cut-up; readymade; samplepoëzie; introspectie; een teder poëem; een essay over angst, verval, hoop, religie en erzijn; een ecologisch manifest; de brokstukken van een gemankeerde samenleving; een oefening in het denken – de beperking zit hier niet in de woorden van de schrijver maar in de hoofden van zijn lezers.

Al evenzeer wordt mijn hoofd bewogen door dierengebeden en buitengebieden. Het is iets dikker dan het gesprek en misschien iets herkenbaarder als “dichtbundel”. Zo hebben de gedichten hier titels, ik noem maar iets, en opener om het leven meandert over het waterbeertje. Een kort gedicht, een van het type dat mensen uit hun hoofd zouden kunnen kennen of voordragen in een cursus poëzie schrijven als de cursisten van de leraar moesten aan de klas laten zien wat hen inspireert.

Maarja, vanaf het tweede gedicht gaat het dan toch alweer min of meer mis. Die tiep maakt voor een dichter toch wel ongehoord lange regels, zeker! Alsof de woorden het blad af willen lopen (en dat willen woorden, mensen, woorden willen altijd het blad af, woorden willen in uw woord komen wonen, woorden willen parasiteren op uw hersenen, woorden willen niet op papier, woorden houden niet van papier).

(ooit, in mijn studentenjaren, maakte ik een blad dat Kraakpen heette. mijn kompaan en ik stonden er eens mee op een beurs voor kleine uitgeverijen-achtige beurs, ik bedoel het was zo’n beetje de niche van de niche, we stonden met een klein clubje idioten, elk achter ons eigen tafeltje, in een klein zaaltje in Perdu. we hadden net het tweede nummer uit, we hadden nog maar twee nummers, en daar stonden we, achter ons tafeltje, met twee nummers voor ons: één min of meer “normaal” nummer met een blauwe voorkant waarop een door mij getekend stoellekee te zien was en een door mij geschreven gedicht (dat Kraakpen heette, een gedicht dat ik al jaren daar voor had geschreven en dat ineens naamgever van een blad was geworden) en een heel maf nummer, dat geen voorkant had of althans niet in gebruikelijke zin: het hoofdverhaal begon al op de voorkant. dat was een middellang verhaal, eerder een soort prozapoëzie eigenlijk, iets dat ik ooit geschreven had en toen maar vier pagina’s lang was maar in de loop der jaren van herschrijven en herschrijven was het inmiddels een bladzijde of tien of vijftien gaan beslaan. het was één lange aaneenschakeling van gedachten, fictie, associaties, herinneringen en gebeurtenissen. er waren geen leestekens, slechts om de zin of paar zinnen een schuine streep. er kwam een oude vrouw bij ons tafeltje staan, ze pakte het maffe nummer op en bladerde er in. ze smeet het weer neder, zeggend: afschuwelijk! zoveel woorden! en ik sloeg met mijn drinkvuist op het tafeltje en bulderde: waar gaat het goddomme heen met de wereld! nu gaan ze in tijdschriften toch zeker ook al woorden afdrukken!)

Maar waar zat ik. Oja, omdat dit boek meer dan het gesprek gelijkenissen vertoonde met wat er in boekhandels zoal als “dichtbundels” verkocht wordt (bestaan die nog, boekhandels? of gaat maffe mark die subiet verbieden? niet essentieel, en die boekenwurmen houden ook nog es geen anderhalve meter afstand ook), duurde het wat langer vooraleer ik aan ritmiek, toon, klankkleur, stem gewend was. Werkt dat zo in hoofden, het mijn voorop? Zoiets van Ah! Losse gedichten!, dus dit gedicht gaat over het waterbeertje gaan, en daar gaat het over de liefde gaan, en daar over God, en daar over de net iets te aantrekkelijke buurvrouw van de dichter, hier gaan we lachen gaan en daar huilen of huiveren of roepen Hee! Dat heb ik ook eens meegemaakt! Doch zo gemakkelijk laat Van Rooij zich niet vangen.

Een konseptalbum zei ik al even. Ik zou een mens in ieder geval niet voor idioot uitmaken als hij zou betogen dat dierengebeden en buitengebieden feitelijk één lang gedicht is. Of een kortverhaal. Een novelle. Een pilroman. Ja. Een fragmentarische pilroman, waarom niet. Wat het ene gedicht brengt, wordt in een ander gedicht hernomen. Een thema, een sfeer, een naam. Wie is bijvoorbeeld die Clarice die maar blijft opduiken, is dat een Silence of the Lambs-verwijzing?

Mocht u nu peinzen dat monotonie op de loer ligt in deez hier gedichten, dan peinst u er glansrijk naast. Dat de poëzie zo vol is bij Van Rooij, ik zei het al, en ook hier is het voller nog dan vol, stampensvol, overvol. De taal boventalig. De stem meerstemmig. Zelfs de titels van de gedichten van de afdeling dierengebieden vormen, onder elkaar gezet, een gedicht (zij het een wat B. Zwaal-achtig gedicht):

om het leven
zonder dieren
aan de mensen
door de dieren

De taal zindert, de taal breekt soms; passages van het type “Zoals de das // of de veldmuis (die geen diepte kan inschatten) / en spring van mijn hand.” zijn talrijk bij van Rooij – gebroken zinnen verkeerdelijk aan elkaar gelijmd en ik vind het wondermooi. Ik hou bijna steeds van zijn taal. Ik ben niet zo dol op dingen als “bullet point” of “seksen” (werkwoordelijk gebruikt ik meen, en ook zie ik het liever met een x gespeld) (welke dichter zei weer “ze schreven seks nog met zo’n geile x”?), en “Een ding rekent erop aan het eind van zijn leven verbrand te worden in de crematoria van de vooruitgang” was me een slagje te vet maar dat het stombelt en valt maakt de overige 99.9% alleen maar nog mojer. God wat hou ik van zijn humor in zinnen als: “Een mens schrijft het jaar van de onbezonnen aankoop”, van zijn optimisme in: “Een ding kan niets / maar doet het toch”, van zijn pessimisme in: “Een mens wil vet en suiker / en Ariel Liquitabs, een mens wil dat zijn cruesli kraakt / alsof de aarde iedere ochtend opnieuw / vers voor hem geschapen wordt.”, van de manier waarop hij in één zin alle oeuvres van alle Generatie Nix-schrijvers overbodig maakt: “Toen ik dit schreef / werd ik door niemand gebeld.”, van zijn surrealisme in “Het is december / in het jaar van de natte doos / alweer. Een Ford met een gewei / en een Renault met slagtanden / rijden frontaal op elkaar in, net zo lang / tot ze leegbloeden uit hun wonden. Een zwerm vleermuizen / verandert midden in hun vlucht in ansichtkaarten // en gaat in vlammen op.” of van zijn dada in: “Espresso macchiato, houten vloeren en wasmachines, / vliegen, t-shirts, kamerplanten en schilderijen, / serverparken, drinkbekers en genderneutrale voornamen, / bomen, parkeerplaatsen, fietsen en ganzen / zonsop- en ondergangen, waterfeesten en gazons.” (als ik tot aan mijn dood nog maar vijf zinnen zou mogen lezen, laat het om godswil dan deze zinnen zijn!). En dan heb ik het nog niet eens over zijn lyrische kant gehad.

Ik hou van hoe het zindert en vonkt en buldert en vuurt en tot stilstand komt en meandert en kabbelt en lispelt en schreeuwt en lacht en huilt en krijst en krast en streelt en zwijgt. Ik hou van de klaarte en de duisternis, de dagdagelijksheid en de vreemdheid, het feit en de fictie. Hoe het lijkt alsof hij de taal niet aktief zoekt doch de taal hem steeds weet te vinden. Alsof de taal Jeroen van Rooij nodig heeft om uitgedrukt te worden zoals de taal graag uitgedrukt wordt. Ik hou van hoe hij pregnant weet te zijn in schijnbare achteloosheid (denk daar even bij na, mensen, denk daar eens drie seconden of tien minuten of u halve leven over na, mensen want het gaat hier om een kunst die vrijwel niemand beheerst – hier is op elke bladzijde een dichter aan het woord die met onnadrukkelijke vanzelfsprekendheid zinnen die bol staan van pracht en van betekenis zomaar uit zijn mouw schudt). Ik hou van hoe ik -nogal vaak eigenlijk- niet precies weet wat hier aan de hand is.

Bijvoorbeeld in de buitengebieden-sieklus. Welke gebieden zijn hier de buitengebieden? Het is er warm, in ieder geval, en er zijn grotten. Mogelijkerwijs is het er oorlog (maar het is overal oorlog nu). Af en toe lijkt het te gaan om misschien letterlijk uitgeschreven film- of journaalbeelden. Beelden die ik me had moeten herinneren misschien, had kunnen herinneren als ik een beter mens was geweest. Dat stuk over Luke Shambrook bijvoorbeeld. Wie is Luke Shambrook? Dat moet bijna iets echts zijn. Een Luke Shambrook verzin je niet. Hoe gemakkelijk, weeral. Gewoon de laptop open, ik hou de laptop alle dagen open. Gewoon gaan zitten en heel gewoon dat stomme google (eigenlijk zou je’t moeten boycotten allemaal: al dat facebook, al dat microsoft, al dat whatsapp, al dat google, je moest het boycotten, je gaat het boycotten, morgen ga je het boycotten). Zo’n naam kun je gewoon heel gewoon doodgewoon intiepen. Tik tik tik. Luke Shambrook. Enter is geloven. Eens zien wat dat oplevert. Weeral had ik het bijna gedaan. Weeral weeral. Weeral deed ik het niet. Het is mojer met alleen deze woorden te zijn. Met de Luke Shambrook die de dichter laat geboren worden in mijn hoofd, die ik baar uit mijn voorhoofd. Als er een echt verhaal is hoef ik het niet te weten (ik heb sowieso al nooit gesnapt waarom “waargebeurd” een boek of een film aantrekkelijker zou moeten maken. Als ik iets wil zien dat waargebeurd is, dan ga ik wel met een stoellekee op de stoep voor mijn huis zitten. Alles wat ik dan zie is allemaal heel echt aan het gebeuren).

Zo mooi als bij Jeroen van Rooij heb ik de poëzie lang niet meer gezien. Ik verbaas me zelfs niet meer over de kracht van het toeval als helemaal op het einde blijkt dat 53°38’57.0”N 18°18’18.0”O geïnspireerd is door de versie van Stara Rzeka van het Nico-liedje My Only Child: Cień chmury nad ukrytym polem, uitgekomen op het Instant Classic-label. Nee, ik kende die Rzeka ook niet maar dat label behoort wel tot één mijner favorietste labels en er speelde zelfs een cd van dat label toen ik delen van dierengebeden en buitengebieden aan het lezen was (Aurora van Alchimia, moest Jeroen van Rooij geïnteresseerd zijn) (& jaja hoor ik u denken, dat is nu weeral de zoveelste seedee waarover gij zit te murmelen daar in dat ding van u dat voor een bespreking moet doorgaan, en gij denkt dat wij dat geloven? maar dan moet u goed begrijpen hoe dat gaat hier bij mij als ik alleen thuis ben: ik ben een kettingluisteraar van de oude stempel: ik steek de ene cd met de andere aan en dat gaat bij mij van jazz naar black metal naar flamenco naar postrock naar maliblues naar noise naar krautrock naar avantgarde naar ambient naar slowcore naar postpunk naar techno naar wave naar folk naar hiphop naar country naar /

Wat kan ik nog zeggen? Ik kan niks meer zeggen. Ik moet zwijgen. Want jullie moeten lezen. Deze twee bloedmoje werken van Jeroen van Rooij. Uw hoofd, uw huis en uw boekenkast zullen er wel bij varen.

Jeroen van Rooij Het gesprek Recensie

Het gesprek

  • Schrijver: Jeroen van Rooij (Nederland)
  • Soort boek: gedichten, poëzie
  • Uitgever: Het balanseer
  • Verschijnt: 10 november 2020
  • Omvang: 24 pagina’s
  • Uitgave: Paperback 


Jeroen van Rooij Dierengebeden en buitengebieden Recensie

Dierengebeden en buitengebieden

    • Schrijver: Jeroen van Rooij (Nederland)
    • Soort boek: gedichten, poëzie
    • Uitgever: Het balanseer
    • Verschijnt: 9 november 2020
    • Omvang: 64 pagina’s
    • Uitgave: Paperback

 

Bijpassende boeken en informatie