Victor Klemperer Barre bevrijding recensie en informatie over de inhoud van het dagboek januari – juni 1945. In april 2020 verschijnt bij Uitgeverij Atlas Contact het deel van het oorlogsdagboek over de bevrijding van Victor Klemperer.
Victor Klemperer Barre bevrijding Recensie en Informatie
Hoe zag de bevrijding er in Duitsland uit?” Niemand die ons er een beter idee van kan geven dan Victor Klemperer, de joodse schrijver die de oorlog in Duitsland zelf overleefde,“ staat in de flaptekst van dit boek. Maar ik moet zeggen dat ik dit zelf bij lezing niet helemaal zo heb ervaren.
Een week of wat geleden las ik Een vrouw in Berlijn, door deze verhalen voelde ik mij ooggetuige bij de inval van de Russen en hoe het dagelijks leven, vooral dat van de vrouwen in Berlijn in tijden van de op handen zijnde bevrijding, eruit zag. Bij Victor Klemperer heb ik deze beleving helaas niet. Natuurlijk was deze tijd voor hem afschuwelijk en levensgevaarlijk, immers een Jood die nooit naar een kamp is afgevoerd. De oorlog overleefde in zijn eigen stad Dresden en bij het grote bombardement op zijn stad in februari 1945 samen met zijn vrouw Eva op de vlucht is geslagen. Dan begint hij een chaotische zwerftocht te voet samen met Eva naar de stad München. Onderweg afhankelijk van je weet niet wie?
De verwarring en de berichtgeving blijft onduidelijk, de verordeningen worden om de haverklap veranderd, niemand weet waar hij/zij aan toe is. Er gaan serieuze berichten over de geallieerden, die beetje bij beetje Duitsland bevrijden. Maar wat doet Hitler en wat doet Goebbels? En alle mensen waar zij aankloppen voor eten en of onderdak? Soms vage bekenden, soms kennissen, en altijd de verlammende angst voor de Gestapo.
Vreugde onderweg wanneer zij aankwamen bij kennissen die hen dood gewaand hadden, een warm onthaal, een bord met eten, herkenning en erkenning. Maar dan weer door. Teleurstelling wanneer beloofd vervoer niet door kon gaan. Volgepropt in stinkende treinen. Honger, kou, nat, angst. En maar lopen. Kapotte voeten, vermoeid, alles stinkend en onmenselijk.
Altijd maar weer vliegtuigen die overkwamen, bombardementen, elkaar kwijt raken, en later toch weer vinden. En momenten zoeken en vinden om aantekeningen te maken van deze afschuwelijke oorlog. Een dagboek bij houden, en waar de geschreven teksten achter te laten zodat er niets van deze verschrikkelijke oorlog verloren zou gaan. Eva, de pragmatische, de regelaar, die in elke nieuw dorp, elke nieuwe stad de nodige administratieve zaken regelde. Zaken voor elkaar kreeg, bonnen om te eten, onderdak, een veilig adres. Mooi is het moment dat Victor Klemperer zich realiseert dat hij zonder Eva verloren is, hulpeloos, machteloos.
Kapotte voeten, vermoeid, alles stinkend en onmenselijk
En dan in München en duidelijk wordt dat de oorlog echt voorbij is, de terugtocht naar Dresden. Met net zoveel hindernissen als de heenweg. Maar dan wellicht met minder angst voor de Gestapo, maar in een land dat zo kapot geschoten is, zoveel cruciale infrastructuur niet vanzelfsprekend is, honger, dood en verderf op bijna elke straathoek op de loer ligt. Klemperer verwoordt dat indrukwekkend wanneer hij zegt dat niet alleen het woord ‘onmogelijk’ uit de mode is geraakt maar dat ook het woord ‘onvoorstelbaar’ geen geldigheidswaarde meer heeft. (pagina 68)
Wellicht is het taalgebruik van Victor Klemperer te hoog gegrepen voor mij. Sommige zinnen moest ik drie keer lezen voor ik de logica doorhad. Hoe de zwerftocht zowel op de heen als de terugweg van Dresden naar München kon ik moeilijk volgen. De afstandelijke manier van het beschrijven van de onwaarschijnlijke verschrikkingen van deze zwerftochten raken mij persoonlijk te weinig. Dat zegt wellicht heel veel over mij, maar ik vond dat wel jammer. Barre bevrijding is gewaardeerd met ∗∗∗∗∗ (goed).
Recensie van Mieke Koster
Barre bevrijding
Dagboek januari – juni 1945
- Schrijver: Victor Klemperer (Duitsland)
- Soort boek: oorlogsdagboek
- Origineel: Und so ist alles schwankend (1996)
- Uitgever: Atlas Contact
- Verschijnt: 2 april 2020
- Omvang: 144 pagina’s
- Uitgave: Paperback
- Waardering: ∗∗∗∗∗ (goed)
Flaptekst van het oorlogsdagboek
Hoe zag de bevrijding er in Duitsland uit? Niemand die ons er een beter idee van kan geven dan Victor Klemperer, de Joodse schrijver die de oorlog in Duitsland zelf overleefde en het verschrikkelijke bombardement van Dresden aan den lijve ervoer. Het jaar 1945 uit die dagboeken, Tot het bittere eind, geeft ons een schrijnend beeld van oorlog en bevrijding beide. In de nacht waarin Dresden met de grond gelijk wordt gemaakt, februari 1945, weet hij met zijn vrouw Eva uit de stad te vluchten en begint, te voet, aan een chaotische zwerftocht naar München, dwars door de ondergaande nazistaat. In mei 1945 wordt zuid-Duitsland door de Amerikanen bevrijd – en begint voor Klemperer een al even helse tocht terug naar Dresden.
Krioelende massa’s vluchtelingen, soldaten, mensen uit concentratiekampen, nazi’s, – alles en iedereen op de rand van de uitputting en op zoek naar voedsel en onderdak, maandenlang. Zo ziet bevrijding er óók uit. De Klemperers dwalen wekenlang door een volkomen verwoest Duitsland. Ergens in juni 1945 bereiken ze Dresden en zoeken hun huis in een buitenwijk, dat ze jaren eerder gedwongen hebben moeten verlaten en dat wonderlijk genoeg bijna onaangetast is gebleven. Pas dan begint hun bevrijding.
