Tag archieven: Cormac McCarthy

Manu Larcenet – De weg graphic novel

18 juni 2024 Redactie

Manu Larcenet De weg graphic novel naar de roman van Cormac McCarthy recensie, review en informatie. Op 18 juni 2024 verschijnt bij Uitgeverij Manteau de graphic novel van Manu Larcenet naar de roman uit 2006 van de Amerikaanse schrijver Cormac McCarthy. Hier lees je informatie over de inhoud van het boek, de tekenaar en over de uitgave.

Manu Larcenet De weg graphic novel recensie van Tim Donker

de weg
de eindeloze lege weg

twee personen lopen
twee personen lopen
twee personen lopen op de eindeloze lege weg

alles grauw en alles grijs en nergens nog een vermoeden van kleur

De personen: een vader en zijn zoon.
De weg: doorheen kapotte steden, kapotte streken, een land dat kapot is.

Dit kent alleen nog een erna.
Dit kent alleen nog maar een vooruit.
Dit heeft alles achter zich gelaten.
Dit heeft geen kleur meer.

(ja dit is een strip) (een collega zei me laatst dat er een bepaald soort stripboek bestaat dat je geen stripboek meer mag noemen je moet comic zeggen) (maar comic is engels voor strip of stripboek denk ik) (en hoe maken engelssprekenden dan dat onderscheid zeggen die misschien dat er een bepaald soort comic bestaat dat je geen comic meer mag noemen je moet stripboek zeggen) (it’s a film actually) (en welke stripboeken mogen nog stripboeken heten en welke stripboeken niet meer) (en bestaat dat onderscheid ook bij romans is er een bepaald soort roman dat geen roman mag heten je moet novel zeggen) (this is not a novel) (want als we er een speciale status aan willen geven grijpen we naar het engels)

De situatie. De post-apocalyps. Iets is er geweest, de lezer heeft er het raden naar wat. Een oorlog, een ramp, een massa-extinctie, iedereen dood, geen voedsel, de overlevenden, enkele overlevenden, ze zijn met weinigen en het is allen tegen allen, er zijn goeden, er zijn slechten, niemand is echt te vertrouwen want iedereen wil eten, iedereen wil het hele kleine schamele beetje dat een ander heeft, het hele kleine beetje eten, het hele kleine beetje warmte, het hele kleine beetje comfort.

(ecognosis) (een van hen droeg een bleekroze jekker) (urth) (het verdraaide lot)

Dystopisch is het woord dat men dan spreekt. We kennen deze dystopie wel. Allen tegen allen, de lege weg, overal strijd, overal lichamen, dood, opgehangen, vergaan, we zagen de films, we lazen de boeken.

(de strip is gebaseerd op een boek van Cormac McCarthy) (de verstripte roman) (zag daar het omgekeerde) (de verliteratuurde strip) (Erik Bindervoet, Robbert-Jan Henkes en Dick Matena) (ooit) (in 2007) (in DW B) (verliteratuurden Suske en Wiske en het zingende nijlpaard) (en het zal je misschien verbazen maar het resultaat was niet half slecht) (verbeeld ik het me of was DW B toen sowieso beter) (verbeeld ik het me of was DW B ooit beter) (naja misschien die stavaza dan) (naja misschien die surrealisme in belgië dan) (naja misschien die excentrische literatuur dan) (okee het is weer beter aan het worden met ze weer beter dan dat absolute nulpunt dat ze bereikt hadden met dat lafhartige complotnummer)

Wat ooit was is allang vergeten. Vergeten zijn de straten vergeten zijn de parken vergeten de verjaardagen vergeten wat nu altijd in het voorbije ligt, er is alleen nog maar nu, en de weg, de lege weg, de eindeloze lege weg die naar het vooruit leidt want dat is er nog wel, vooruit is er altijd nog. Vergeten het schreeuwen op de markt (ballade van de wasted youth) (de man die zijn snor in brand stak)

Goed. De vader en de zoon dus. Ooit was er een moeder, maar die is er niet meer, er is enkel nog een verdrietig stemmend briefje van haar in de ransel van de vader. Samen met zijn zoon probeert hij te overleven in een grimmige, kille wereld. Er is altijd maar dat lopen, met een karretje met hun spullen in, spullen gevonden, spullen gestolen, wie zal het zeggen. Ze moeten naar de zuidkust, misschien is daar iets, misschien is het daar veilig, misschien kunnen ze daar een min of meer leefbaar bestaan opbouwen. De met lijken en brokstukken bezaaide weg is allerminst veilig: af en toe moeten vader en zoon zich verstoppen voor behoorlijk angstaanjagend uitziende bendes. De slechten. Er zijn ook goeden, maar ook voor hen moet je oppassen want die jatten zo je karretje met je spullen (en je had al zo weinig). Niemand kan tellen als echte bondgenoot; ze hebben alleen maar elkaar, hun spullen, hun reisdoel.

“Based on the novel “The Road” by Cormac McCarthy”, staat in het colofon achterin het boek te lezen; het omslag houdt het nog wat wijdser en stelt dat De weg gemaakt is naar het oeuvre van Cormac McCarthy, welja, zijn gehele oeuvre dan nog. De man, de vader, is inderdaad wel zo’n tiepies McCarthy-personage: gehard, zwijgzaam, vermoedelijk niet al te onintelligent (maar hoe zou je weten, diene mens zegt bijna nooit wat); zijn zoon af en toe op een weinig troostrijke mannenwijsheid vergastend als “Denk na over wat je in je hoofd steekt, want het blijft daar voor altijd zitten.” (waar hij mee wil zeggen dat de zoon beter wegkijkt van alle afgeslachte mensen die ze onderweg tegenkomen). Ik heb dit specifieke boek van McCarthy niet gelezen maar ik kan me zo’n soort boek prima voorstellen bij hem: de voelgoedroman lijkt immers niet echt besteed aan een schrijver als Cormac McCarthy.

Eigenlijk is er feitelijk tamelijk weinig dat voor deze versie van De weg spreekt. Het is een herbewerking van iets dat er al is. Naast het gegeven dat het alleen daarom al niet op bijster veel orzjienaliteit bogen kan, is het verhaal ook nog eens vergeven van de kliesjees. Je kunt met de dystopiese roman ruwweg twee kanten op: een ontmenselijkte, vernielde wereld waarin een bikkelharde strijd om het bestaan en de schamele overgebleven beetjes woedt, of een samenleving waarin men gedwongen is te leven in strikt gereguleerde communes waar meer verboden dan toegestaan is. Klaarblijkelijk koos McCarthy voor het eerste soort dystopiese roman en dat zou verklaren waarom deze strip oogt als iets dat je al honderdduizend keer eerder hebt gezien. Dat het überhaupt een strip is, zal de gemiddelde literatuurliefhebber daarenboven zeer waarschijnlijk ook wel tegenstaan: voor de “intellectueel” is het als genre toch eerder iets om op neer te kijken dan te omarmen, zelfs al noem je het een “comic” of een “grafische roman”. Het is niet eens exceptioneel mooi getekend; Manu Larcenet (roemrucht omdat hij de stripreeks Ravian overnam en een wat absurdistische wending gaf) heeft voor dit boek gekozen voor een tekenstijl die wat ruw is (in de zin van schetsmatig), grof, soms zelfs minimaal (een enkele keer kan je niet goed zien wat er nu eigenlijk gebeurt). Een sneeuwstorm richting het einde van het boek maakt alles nog witter, nog kleurlozer, nog vormlozer. De vader en de zoon praten weinig, spaarzame dialogen, wat betekent, in het geval van een strip, dat het boek zeer weinig tekst kent. Boeken zonder tekst: nog iets waar literatuurliefhebbers doorgaans niet warm voor lopen.

Dan is het.
Dan de vraag.
De verwondering.

Wie zou er blij kunnen worden van deze bewerking van De weg? Fans van Manu Larcenet, ja. Liefhebbers van de “betere” (kunstzinnige?) (literaire?) strip, ja. Maar deze twee categorieën zijn vermoedelijk niet overbevolkt en ook zullen zij deze uitgave niet snel over het hoofd zien.

Dus er moet.
Er moet zijn.
Er moet meer zijn.

Ik zit hier niet om neerbuigend te spreken over strips. Ik zit hier niet om te zeggen dat de tekenstijl niet verfijnd genoeg was, dat ik alleen maar kliesjees vond in dit boek. Ik zit hier om te zeggen dat De weg van Manu Larcenet mij onverwacht een bijzonder aangename leeservaring geboden heeft: verstilling, huivering, ontroering. Misschien was het een voordeel dat ik niet precies in welk soort wereld ik me bevond toen ik het las, wat er aan de hand was, gebeurd was, hoe het zo ver had kunnen komen, ik weet niet of dat bij McCarthy wel uitgelegd wordt maar ik vond het sterk om deze ontvolkte wereld als gegeven gepresenteerd te krijgen, zonder uitleg. De ruwe, houtskool-achtige tekeningen gaven De weg een enorme meerwaarde in sfeer. Misschien zijn sommige kliesjees alleen maar stervensmooi.

Dit boek verdient meer lezers (kijkers?) dan dat handjevol mensen dat hun strips liever “comics” noemt.
Dus. Literatuur, misschien, voor filmliefhebbers? Literatuur voor niet-lezers? Kunst voor kijkers?

Hum.
Ja.
Misschien.

Of misschien dit:

Een subliem boek voor een druilerige zondagmiddag (je kunt wachten tot de herfst maar deze zomer kan er ook wat van). Hete koffie in je mok, maak m goed sterk. Het zou het beste zijn als je alleen thuis bent. Egisto Macchi op de steerjoo. Zie daar het resept voor een prachtige middag. En owja, wat ik daar alles noem kan zeer zeker ook alweer tellen als kliesjee allemaal. Ja. En ook dat stervensmooi weer.

De weg

Naar de roman uit 2006 van Cormac McCarthy

Tekenaar: Manu Larcenet (Frankrijk)
Soort boek: graphic novel
Uitgever: Dargaud / Manteau
Verschijnt: 18 juni 2024
Omvang: 160 pagina’s
Uitgave: gebonden boek
Prijs: € 29,99
Boek bestellen bij: Bo l / Libris

Flaptekst van de graphic novel van de roman de weg van Cormac MacCarthy door Manu Larcenet

In 2006 verscheen de post-apocalyptische roman De weg van Cormac McCarthy. Het boek groeide uit tot een bestseller en werd in 2007 bekroond met de Pullitzerprijs. In 2009 werd het boek verfilmd met Viggo Mortensen in de hoofdrol. Bij uitgeverij Manteau verschijnt nu de graphic novel van De weg geillustreerd door Manu Larcenet, die het verhaal op een nieuwe manier tot leven brengt.

De apocalyps heeft plaatsgevonden. De wereld is verwoest, bezaaid met as en kadavers. Een vader dwaalt met zijn kind over de weg, ze duwen een karretje vol zonderlinge voorwerpen. Door de regen,
de sneeuw en de koude trekken ze naar de zuidkust. Wat er van de mensheid overblijft, wordt geteisterd door kannibalen. Zullen ze hun zwerftocht overleven.

Manu Larcenet geboren op 6 mei 1969 in Issy-les-Moulineaux, Frankrijk, studeerde grafische vormgeving en volgde de kunstnijverheidsschool. Hij maakte illustraties voor magazines en publiceerde vier stripalbums, twee cartoonalbums en twee rollenspellen.

Bijpassende boeken

Literaire graphic novels

Amerikaanse roman, Amerikaanse Schrijvers

Cormac McCarthy – Stella Maris

22 november 2022 Redactie

Cormac McCarthy Stella Maris recensie en informatie over de inhoud van de roman. Op 22 november 2022 verschijnt bij uitgeverij Picador de nieuwe roman van de Amerikaanse schrijver Cormac McCarthy. De Nederlandse vertaling van de roman verschijnt bij uitgeverij De Arbeiderspers. Een maand eerder, op 25 oktober 2022 verschijnt een tweede nieuwe roman van de beroemde Amerikaanse schrijver. Deze roman heeft als titel The Passenger meegekregen.

Cormac McCarthy Stella Maris recensie en informatie

Als de redactie het boek leest, kun je op de pagina de recensie en waardering vinden van de roman Stella Maris. Het boek is geschreven door Cormac McCarthy Daarnaast zijn hier gegevens van de uitgave en bestelmogelijkheden opgenomen. Bovendien kun je op deze pagina informatie lezen over de inhoud van dit nieuwe roman van de Amerikaanse schrijver Cormac McCarthy.

Recensie van Tim Donker

De Cormac. De McCarthy. Daar is hij. Daar is hij dan weer. En De Passagier staat nog warm en rokend in mijn kast, en De Passagier laat me nog hijgend, en De Passagier leeft nog – en nu al komt hij af met Stella Maris. Toch geen flinterdun boekje, dat De Passagier (liet ik de titel van zijn vorige reeds vallen? De Passagier heette het) maar het liet me niettemin op een zeker soort honger achter: ik had niet gewild dat het al uit was, niet nu al (had ik trager moeten lezen?) en komt dus als geroepen dit Stella Maris want het sluit nogal goed aan bij euh… wel, De Passagier dus. Zie het als een nabeschouwing. Een post scriptum misschien. Ik weet het niet, ik probeer die achterlijke term “tweeluik” te vermijden. Ging het vorige boek nog over Bobby Western, dit keer staat zijn zus centraal (van wie wij via Bobby ook al menige glimp hadden mogen opvangen).

Alicia Western is een briljant wiskundige (ex-wiskundige feitelijk), gediagnosticeerd als lijdend aan “paranoïde schizofrenie” en uit eigen wil opgenomen in een kliniek die Stella Maris heet (hee, anders sloeg die titel ommers nergens op). Gans het boek wordt verteld in therapeutiese sessies.

He?

Wat?

Ja.

Gesprekken. Met haar therapeut. Dit hele boek bestaat uit dialogen, meer niet.

Wow.

Is wat ik dacht. Is wat ik almeteens dacht. Is wat ik op voorhand al dacht. Cormac McCarthy, dacht ik, de geniale Cormac McCarthy komt af met experimenteel proza van een kaliber waarvoor ik Engels ben gaan lezen.

He?

Wat?

Ja, dat behoeft misschien enige uitleg. Die laatste zin ik meen. Eigenlijk kende ik die hele Cormac McCarthy van haar noch pluim toen ik aan De Passagier begon. Maar dat mepte me dan ook steenkoud neder: niet zelden was ik zó onder de indruk van een boek. Oké, ik ben best vaak zó onder de indruk van een boek. Maar gezien de hoeveelheid boeken die ik lees, ging het uitgedrukt in procenten toch nog altijd om een bijzonderheid. Dit was wel één van de boeken die me bij blijven zou & McCarthy was op slag een nieuwe favoriet. Dat was één.

En dan dat experimenteel proza: ik heb nu al bijkans drie decennia lang een boon voor boeken die op één of andere manier afwijken van de vuile rest die daar zo’n beetje in het midden ligt en een boek dat geheel uit dialogen bestaat kwalificeert zich bij mij als experimenteel proza en heeft alleen daarom al mijn aandacht – al zou het niet geschreven zijn door Cormac McCarthy maar lawwezeggûh door William Gaddis. Want die schreef ooit JR, een regelrechte aanval op de Amerikaanse droom (en alleen daarom al goed). En misschien de eerste roman ooit die vrijwel volledig uit dialogen bestaat, kruisende dialogen, in elkaar hakende dialogen, zich verknopende dialogen – niet altijd is het bij Gaddis meteen duidelijk wie er nu eigenlijk precies aan het woord is. Ik vernam wat over JR, ik hoorde iets komen doorheen de druivengaard en ik dacht: Dat boek moet ik lezen! Maar JR is bij mijn allerbeste weten nooit in het Nederlands vertaald (schande, Arbeiderspers!) (nee: schande, Koppernik!) (vroeger zou ik gezeid hebben: schande, IJzer) (maar die tiep kent geen skinnerbox uit een boodschappenkrat, dus laat maar). Dus wat toen gezongen? Zomaar wat uitgeverijen een verzoeknummertje doen? Vertaal dit toch eens, vertaal dit boek toch eens, waarom vertalen jullie dit boek toch niet? Ik trachtte In De Knipscheer ooit zo gek te krijgen de kortverhalen van Michael Gira te vertalen en daar kwam al niks van in de bus – en die mensen kénde ik dan nog min of meer. Wat voor deksels zouden geheel onbekende uitgevers dan op mijn neus doen belanden? Nah. Heel dat boek, heel dat vuistdikke en bij vlagen volslagen onbegrijpelijke boek in de oorspronkelijke taal doorworstelen leek me dan makkelijker. Dus ik liet het aanrukken. Uit het verre Amerika. En dat daar bleek maar de top van de ijsberg: wat een schatten en schatten en nog eens schatten aan wonderschoon onvertaald proza en onvertaalde poëzie lagen daar in dat door mij tot dan toe voor debiel gehouden Amerika te wachten op mijn lezersogen! (en hoe logies ook: met een afzetmarkt zo ontzettend groot, kun je wel eens een onorthodox danspasje veroorloven, niet waar?) Er was een tijd, zelfs, dat het Engelstalige deel van mijn boekenkast het Nederlandstalige deel bij verre oversteeg.

Ik had dus alle redenen om aan te nemen dat ik Stella Maris nog beter ging vinden dan (okee nu is het genoeg regels geleden nu kan ik hem wel weer even noemen) De Passagier. Maar hoeveel beter dan ongelooflijk goed kan goed zijn? Wat ging Stella Maris met me doen als De Passagier me al verpletterd had? Me vergruizelen? Het allereerste McCarthy-boek dat ik ooit gelezen had, was grofkorrelig, duister, spannend, grappig, hallucinant, verwarrend, hard, ontroerend, mooi, aangrijpend, ontregelend, vervreemdend, surrealistisch, dromerig, rauw en vooral volstrekt eigen. Wat ging dit boek meer kunnen zijn dan dat? Kán een boek wel meer zijn dan dat.

Nou. Nee. Nee dus. Dat kan een boek niet. Stella Maris was niet de klap op de vuurpijl. Stella Maris was de mensen op straat die wijzen naar de vuurpijl en ooh! zeggen. Je denkt: zonder die mensen had ik ook wel ooh! kunnen denken.

Misschien doe ik het boek daarmee tekort. Maar eerst dit.

Iets met hoe de kracht de zwakte kan zijn, ik had het niet zo willen zeggen maar jij begint erover. Juist dat wat me zo had aangetrokken, een boek in dialogen, de reden waarom ik Engels ben gaan lezen, experimenteel proza, afwijken van de vuile rest (die ook nog altijd iets met bijtekst moet, van bijtekst de hoofdtekst makend), juist daarmee berooft McCarthy zichzelf van zijn allergrootste troef: de sfeer. Die maffe keelsnoerende nagelbijtende sfeer. Een raar gedoe op een booreiland waar Bobby Western misschien wel misschien niet alleen was voor een dag, of twee dagen, of langer. Een gezonken vliegtuig vol mensen wier haar boven hun hoofd hangt. Al die schimmige kamertjes, boven een bar of waar dan ook waar “ze” je iedere keer weer vinden. De hallucinaties van een zus die misschien geen hallucinaties zijn. Die sfeer. De sfeer van een koortsdroom. Die weg is als je mensen alleen maar laat praten. Praten is geen koortsdroom, hoe maf de praat ook is. Voor koortsdromen bruiken we beelden en liefst geen praat watzoaltijd.

Daarbij komt dat anders dan bij Gaddis er bij McCarthy maar twee praters zijn: de therapeut en de patiënte. Ja, ook bij McCarthy weet je soms voor een enkel secondje ofzo even niet wie dat laatste nou zei, maar doorgaans is het verschil tussen therapeutenpraat en patiëntenpraat groot genoeg om eventuele verwarring snel in te dammen – en onindambare verwarring, dat was nou net mijn grote plezier bij De passagier!

Daarbij komt dat de therapeut-patiënte enscenering iets toneelmatigs heeft, lichtelijk overhellend, zelfs, naar het kluchtige. Dat de gesprekken tussen Alice en haar therapeut vrijwel altijd op dezelfde manier beginnen, versterkt dat gevoel nog. Het geeft het iets van een serie sketches, iets als André van Duin, iets waarvan ik vrees dat het de bedoeling niet kan zijn geweest (langs de andere kant: wat weet ik nu helemaal van de bedoelingen van Cormac McCarthy, die mens staat op eenzame hoogte en ik sta daar ergens in het riool wat probeer ik überhaupt aanspraken te maken op zijn bedoelingen?)

Daarbij komt nee daar komt nog bij dat Alice Western een briljant wiskundige is. Of waart. Bovenmatig intelligent, ook als kind al. De gesprekken gaan over wiskunde, algebra, topologie, filosofie, Grothendieck, Poincaré, Spengler, kardinaal- en ordinaalgetallen, Russel, Wittgenstein; de uitspraken van Alice worden zomwijlen door de mij niet geheel ononderlegd lijkende psychotherapeut al niet begrepen – hoe moet dat dan zijn voor de lezers, McCarthy? Ja ik weet wel dat ik de verwarring in uw vorige boek zo hoog achtte maar verwarring en onbegrip dat is niet hetzelfde.

Daar komt nog bij… ja, wacht, er komt nog één ding bij. Therapeutiese sessies tenderen naar rationalisaties. In het vorige boek was er sprake van Het Kind. Dat leek een hallucinatie van Alice te zijn: een onvolgroeid, betweterige, met “vlerken” in plaats van armen uitgeruste stoorzender die te pas maar vooral te onpas kwam opdraven in haar kamer. Maar dan is er die scéne dat Bobby een lange strandwandeling maakt met Het Kind. Bobby is een onalledaags persoon maar zeker niet psychoties. Toch? Ja toch. Maar toch is Het Kind bij hem, en lopen ze op. Dat maakt Het Kind wat? Een broer-zus liefde die zó sterk is dat ze ook deelt in dromen, hallucinaties, visioenen? Een transcendentale entiteit? Simpelweg een metafoor? Voor? Hoe ook – Het Kind intrigeerde me in De Passagier in zulk een hoge mate dat ik vrees voor een therapeut in Stella Maris om het ten dode te rationaliseren. Dat gebeurt niet helemaal, maar toch had ik Het Kind liever niet ter sprake gehad in dit boek.

Wat is het?

Ik overweeg de omgekeerde volgorde: Cormac McCarthy had De Passagier uit laten brengen ná Stella Maris. Oké. Dan had ik misschien wat veel informatie gehad al, misschien zoveel zelfs dat een deel van de spanning van De Passagier al doodgeslagen was maar toch: dan had ik eerst een onorthodox, intrigerend boek gelezen, een boek van het soort dat een reden was om Engels te gaan lezen om dan te leren dat die schrijver niet alleen kan intrigeren maar ook verwarren, verduisteren, beangsten en ontroeren.

Of. Stella Maris was een extra deel geweest bij De Passagier. In dezelfde band. Had ik al dat gepraat gelezen terwijl ik nog steeds zo aan het trillen was om de gebeurtenissen jawel, daaraan was De Passagier ook rijk.

Of.

Maar wat.

Het is gegaan zoals het gegaan is. Stella Maris is voorwaar geen slecht boek. “Grothendieck vergeet ik niet. Alle mensen die ik noemde zijn dood. Is dit een vereiste om bij de groten te horen? Het is een vereiste om niet morgenochtend wakker te worden en iets buitengewoon stoms te zeggen.”, of bijvoorbeeld een idee over hoe taal de waanzin gebracht heeft (“Geestesziekten schijnen bij dieren niet voor te komen”); taal als een epidemie die zeer snel om zich heen greep; een idee die me zowel deed denken aan “language is a virus from outer space”, een uitspraak van William Burroughs maar onsterfelijk gemaakt door Laurie Anderson alsook deed bepeinzen hoe waar dat überhaupt is (kennen dieren geen taal dan, kennen dieren geen waanzin dan) – alleen zulke vragen al.

Alleen zulke vragen al, alleen zulke gedachten al.

Welke schrijver kan dat?

Cormac McCarthy moet een ongemeen intelligent man zijn. En ik hoop dat hij ooit, in zijn tijd, wanneer was zijn tijd, wiskunde en ook het natuurkunde van Bobby uit het vorige boek gestudeerd heeft. Dat hij de waanzin van het intellect (wie schreef daar ook weer over?) van nabij kent en dat hij al wat hij te berde brengt in zijn boeken kan putten uit zijn parate kennis. Want dan, en alleen dan, spreken we over een auteur die op onontkoombare wijze verslag kan doen over de grenzen van wat wel zo kreupel als “de verlichting” wordt aangeduid. De gekte van dat wat zich ooit juist wilde afwenden van de gekte.

Stella Maris

Schrijver: Cormac McCarthy (Verenigde Staten)
Soort boek: Amerikaanse roman
Origineel: Stella Maris (2022)
Nederlandse vertaling: Arjaan en Thijs van Nimwegen
Uitgever: De Arbeiderspers
Verschijnt: 6 december 2022
Omvang: 256 pagina’s
Uitgave: gebonden boek / ebook
Prijs: € 21,99
Boek bestellen bij: Boekhandel / Bol

Flaptekst van de nieuwe roman van Cormac McCarthy

1972, Black River Falls, Wisconsin. Alicia Western, wiskundige met paranoïde schizofrenie in een psychiatrische kliniek overdenkt bij haar psychiater de aard van waanzin, het snijvlak tussen natuurkunde en filosofie, en herinnert zich een jeugd waarin haar grootmoeder haar op zevenjarige leeftijd vreesde. Ze introduceert haar hersenschimmen, maar weigert te spreken over haar broer Bobby – niet helemaal dood, niet helemaal de hare – om wie ze voortdurend rouwt.

Geheel verteld door de weergave van de therapeutische sessies is Stella Maris een intiem portret van rouw en verlangen, waarin een jonge vrouw haar eigen bestaan probeert te begrijpen en daarbij leven en dood bevraagt op het hoogste niveau.

Stella Maris

Schrijver: Cormac McCarthy (Verenigde Staten)
Soort boek: Amerikaanse roman
Taal: Engels
Uitgever: Picador
Verschijnt: 22 november 2022
Omvang: 256 pagina’s
Uitgave: gebonden boek / ebook
Boek bestellen bij: Boekhandel / Bol

Flaptekst van de nieuwe roman van Cormac McCarthy

1972, Black River Falls, Wisconsin: Alicia Western, twenty years old, with forty thousand dollars in a plastic bag, admits herself to the hospital. A doctoral candidate in mathematics at the University of Chicago, Alicia has been diagnosed with paranoid schizophrenia, and she does not want to talk about her brother, Bobby. Instead, she contemplates the nature of madness, the human insistence on one common experience of the world; she recalls a childhood where, by the age of seven, her own grandmother feared for her; she surveys the intersection of physics and philosophy; and she introduces her cohorts, her chimeras, the hallucinations that only she can see. All the while, she grieves for Bobby, not quite dead, not quite hers.

Told entirely through the transcripts of Alicia’s psychiatric sessions, Stella Maris is a searching, rigorous, intellectually challenging coda to The Passenger, a philosophical inquiry that questions our notions of God, truth, and existence.

Cormac McCarthy (Verenigde Staten) – De passagier
Amerikaanse roman
Uitgever: De Arbeiderspers
Verschijnt: 25 oktober 2022

Cormac McCarthy (Verenigde Staten) – The Passenger
Amerikaanse roman
Uitgever: Picador
Verschijnt: 25 oktober 2022

Bijpassende boeken en informatie

Nieuwe Amerikaanse romans

Amerikaanse roman, Amerikaanse Schrijvers

Cormac McCarthy – De passagier

25 oktober 2022 Redactie

Cormac McCarthy De passagier recensie en informatie over de inhoud van de nieuwe Amerikaanse roman. Op 25 oktober 2022 verschijnt de Nederlandse vertaling van The Passenger, de nieuwe roman van de Amerikaanse schrijver Cormac McCarthy. In december verschijnt een tweede nieuwe roman van de Amerikaanse schrijver die als titel Stella Maris heeft gekregen.

Cormac McCarthy De passagier recensie en informatie

Als de redactie het boek leest, kun je op de pagina de recensie en waardering vinden van de roman De passagier. Het boek is geschreven door Cormac McCarthy. Daarnaast zijn hier gegevens van de uitgave en bestelmogelijkheden opgenomen. Bovendien kun je op deze pagina informatie lezen over de inhoud van dit nieuwe roman van de Amerikaanse schrijver Cormac McCarthy.

Recensie van Tim Donker

Ai. Daar had McCarthy me even op het verkeerde been zeg. Ik weet niet waarom, maar ik dacht dat hij een schrijver van spionagethrillers was. Met duikboten enzo, en gasten met een Duits aksent. Het slag boeken dat na de eerste druk al snel een zoveelste druk in pocketvorm beleeft. Pockets die dan in zo’n molen worden gezet. Je weet wel. Zo’n molen. Die bij de kassa staat. De kassa van de drogisterij. Je koopt een zonnebril en een flesje antimuggenspray en je staat in de rij en je kijkt in die molen en je ziet een pocket en het is een spionagethriller, iets met duikboten en gasten met een Duits aksent en je denk Hee die pik ik even fijntjes mee. Lekker lezen aan de rand van het zwembad van het all-in resort in Turkije. Ik zeg u één ding. Neem deze goede raad van mij aan. Nee, ik bedoel als je ooit iets van mij aanneemt dan dit. Er zijn mensen die nooit lezen, helemaal goed. Kunnen fantastiese vrienden zijn, die mensen. Prettige gesprekspartners. Misschien kunnen ze goed koken of ze zetten heerlijke koffie. Weetikveel. Er zijn ook mensen die zich helemaal lijp lezen. Snuiven zich door alle boeken. Die nog lezen zelfs al lezen zij niet. Helemaal goed, zullen misschien nog wel betere vrienden zijn. Lenen je al eens een boek uit, of doen je een goede tip aan de hand. Alles goed. Maar mocht u iemand kennen die alleen op vakantie leest, verbreek dan onmiddellijk elk kontakt. Er is geen mens te bedenken waarvan ik een ergere afkeer heb dan de mens die alleen op vakantie leest. Want gedurende het jaar hebben ze het er te druk voor ofzo. Bedenk u. Bedenk u dit. Deze mensen werken niet 24 uur per dag. Deze mensen eten ook, en ze slapen, en ze gaan naar de winkel en tussen al die aktiviteiten door genieten zij ook zomwijlen van wat zij zo domweg “vrije tijd” noemen (in de avond misschien). Ow. Dan kijken zij zeker liever tv? Een leuke serie op Netflix? Goed. Moet je vooral doen. Maar wees dan gewoon een voltijdse niet-lezer. Ook op vakantie. Met dat hypocriete gezeik. Geen tijd. Je houdt van boeken of niet. Hoe kun je geen tijd hebben om niet te houden. Te houden van. Je stomme molenboeken.

Want daar had ik het over. Over Cormac McCarthy als schrijver van spionagethrillers, pockets die eindigen in de molen bij de kassa van de drogist. Dat hij me op dat been gezet had, ik weet niet waarom, ik verwarde hem misschien met een andere McCarthy.

Hoewel. Ik zeg wel “even”. En ik zeg wel “verkeerde been”. Maar verdomd, er komt zowaar wat spionage voor in De passagier. En harde, Charles Bronson-achtige kerels. En intriges of hoe heet dat. En al komen er geen duikboten in voor, gedoken wordt er wel. Maar toch schat ik De passagier niet in op een molenboek, en niet alleen omdat het daar veel te dik voor zou zijn (het past niet in de molen) (er komt trouwens ook nog een molen voor in De passagier). Ook te bizar. Te bizar voor de molen. Te bizar voor de gemiddelde molenboekenlezer.

De passagier is in geen enkele categorie onder te brengen. Het is spannend, ja het is doordesemt van spanning, onheimelijkheid, dreiging, duisternis. De passage waarin de hoofdpersoon alleen is op een nogal absurd booreiland is bloedstollend angstaanjagend. Maar ondanks dat De passagier spannend is, is het geen spannend boek. Als u mij volgt. Het boek is te grillig voor een spannend boek (maar misschien is het alleen maar mijn vooroordeel dat “het spannende boek” doorgaans een zekere eenduidigheid heeft).

Goed. Neem de hoofdpersoon. Bobby Western. Hoogst curieus tiep. Studeerde natuurkunde. Brak die studie af, ging autoracen. Was musicus. Is nu diepzeeduiker. Niet meteen een frekwent voorkomend carrièreverloop. Heeft een zus, een geniaal wiskundige. Helaas ook schizofreen. Zus en Bobby koesteren een innige liefde voor elkaar, een beetje te innig voor een broer en een zus. In de wereld van zus komen vreemde wezens voor. In de wereld van Bobby voornamelijk harde kerels. Om mee te praten. Dialogen. Veel dialogen. Gesprekken over Vietnam, racewagens, vrouwen, drank. Zulke kerels zijn het. Maar evengoed kan een bladzijden- en bladzijdenlang gesprek gaan over de s-matrixtheorie, fotonen, bosonen en quarks; three quarks for Mustar Mark; zo’n gesprek laat McCarthy zonder enige gêne gewoon dertien pagina’s duren; al die natuurkundige praat waarvan de gemiddelde lezer alleen maar een vaag vermoeden zal hebben, of gesprekken over de zin en reikwijdte van wis- en natuurkunde of van wetenschap in haar totaliteit; filosofiese gesprekken, absurde gesprekken. In barren. In restaurants. Verrassend veel eetscènes in De passagier. Veel drinkscènes ook. Maar dat verrast allicht minder. Het rithme van de dialogen deed mij een weinig denken aan A Naked Singularity van Sergio de la Pava (wat een fantasties boek dat ook is trouwens) (ik ben er al jaren in bezig maar sedert het bij mijn verhuis weer onder mijn aandacht is geraakt lees ik er weer wat geregelder in) (maar de laatste maanden is de stapel op mijn recenseertafel (feitelijk een secretaire) zo hoog dat het lezen in mijn privécollectie een beetje voelt als spijbelen) (meestal spijbel ik als ik boven op de weesee zit) (laatst spijbelde ik een keer in bad) maar met de dialogen in De passagier is nog iets anders aan de hand. Aanhalingstekens ontbreken bijvoorbeeld, maar ook het obligate “zei die en die”. Omdat dialogen rap kunnen gaan en als gezegd ook lang kunnen duren, weet je bij vlagen niet meer goed wie wat zegt. Als lezer ben je soms verloren.

Als lezer ben je vaak verloren. Met die verlorenheid speelt McCarthy, en dat doet hij briljant. Briljant. Ik heb de neiging briljant te kapitaliseren, vet en onderstreept. Iets als dit BRILJANT. Ik kende Cormac McCarthy niet (want ik dacht dat hij van die molenboeken was, weet u nog) maar djiezus wat een ongekend plezante kennismaking is dit geweest zeg. De pagina’s smolten gewoon doorheen mijn vingers. McCarthy schrijft geen spannend boek, en ook geen spionagethriller. Omdat hij niet de wetten van fictie volgt. Wie veel leest, of voor mijn part geregeld al eens een film kijkt, kan meestal na enkele tientallen pagina’s wel zo’n beetje inschatten waar het heen gaat. Of in ieder geval waar hij met dit boek aan toe zal zijn. Dat het waarschijnlijk toch wéér de butler gaat zijn die het gedaan heeft, dat de hoofdpersoon uit de gevangenis zal ontsnappen, dat personages met een nadrukkelijke hekel aan elkaar meest waarschijnlijk in elkanders armen eindigen gaan. De passagier volgt geen enkele wet. Cormac McCarthy pleurt zijn lezers ergens in de oceaan (om bij het diepzeeduikthema te blijven) en vanaf daar moeten zij zichzelf maar zien te redden. Je weet op geen enkel moment wat er op de volgende pagina gebeuren kan. Sterker nog: je weet meer dan eens niet goed wat er nu eigenlijk aan de hand is. McCarthy geeft de lezer zo weinig informatie dat je er een beetje paranoïde van wordt. Wat wordt er hier voor me achtergehouden? Personages worden nauwelijks geïntroduceerd, en er trekt nogal een bonte stoet aan markante personages voorbij. Soms kun je alleen maar vermoeden wie iemand is (zal wel een collega van Western zijn). Maar McCarthy leidt sowieso niks in. Ineens zit je in een flashback, zomaar ineens, net zaten ze nog in de kroeg, verrek ze zaten toch in de kroeg, wat is met die racewagens ineens dan? Of in iemands hallucinatie. Soms ben je zonder dat je het wist in een andere stad, in een andere staat, in een ander land. De passagier lezen is zoiets als op een dag gekatapulteerd worden in het leven van iemand anders, iemand met een turbulent leven, en je hebt geen enkele informatie, en iedereen doet tegen je of jij die ander bent en alsof alles maar bekend voor je is, niemand legt iets uit, je moet zelf maar de stukjes bij de beetjes leggen. En alles is duister, alles is groezelig, alles doet ontheemd voelen, ow, sferisch is McCarthy sterk, ijzersterk. Hoe hij dat toch doet. Al die schoonheid, al die pracht, en toch vrees je ellende om elke andere hoek. De passagier spande mijn zenuwen tot het uiterste, en dan draait McCarthy ze nog iets strakker en ik dacht ze bijna te horen springen.

(nou hielp de muziek ook niet mee, ik draaide eerst iets onrustbarends van Can (ik heb het Damo Suzuki nooit helemaal kunnen vergeven dat hij heeft meegespeeld in Hair, jij?) (wie speelt er nu godsamme mee in welke musical dan ook) (musicals zijn het verwerpelijkste dat de entertainmentindustrie heeft opgeleverd) (en dat wil wat zeggen) en daarna iets zelfs-nog-onrustbarenders van Unbehagen, iets rustigs, ja iets zalvends heb ik nodig, Amplifier Machine welja Amplifier Machine waarom dacht ik niet veel eerder aan Amplifier Machine?)

En ik zit hier en dacht te zullen schrijven dat De passagier een tiepies mannenboek is. Maar mogen zulke termen nog wel tegenwoordig? Is vast niet erg woke. Een tiepiese man, wie is er nog een tiepiese man, ik ben zelf de minst tiepiese man die je ooit zag (kom zelf kijken). Maar ik weet de tijd voor het wokeïsme nog wel. Ik weet de trein nog wel. Wanneer kwam Elementaire deeltjes uit? 1998? 1999? Ik liep toen stage bij Roodkoper. Oosterhuis en de zijnen hadden me henen gezonden. Naar de Vers voor de Pers-dag. Bestaat dat nog, Vers voor de Pers? Zal haast wel niet. Bij Roodkoper zullen ze blij zijn geweest eindelijk eens een stagiair te kunnen sturen op dat soort rotklusjes. Doch ik vond het fantasties. Daar rond te lopen als afgezant van een blad, een heus blad, een echt bestaand blad, tussen journalisten, uitgevers en een okkasjonele schrijver. Ik groette iemand die ik dacht te kennen. Hij groette niet terug maar keek me wel aan, lang en indringend, en enigszins spottend. Ik nam een prospectus van haast elke uitgeverij mee (want wist ik eigenlijk veel wat nu tiepiese boeken gingen zijn voor Roodkoper om te bespreken?) en navigeerde de helft van de tijd op mijn eigen voorkeuren. Stond lang stil bij het kraampje van Nijgh en Van Ditmar. In die tijd uitgever van het werk van JHM Berckmans, en van het Uur van lood, en in een verder verlee hadden ze dat prachtige Nieuwe Nijgh Boeken-reeksje gehad. Met dat alles was Nijgh en Van Ditmar verantwoordelijk voor een substantieel deel van mijn toen nog zeer bescheiden bibliotheekje dus ik bestudeerde hun komende uitgaven nauwgezet. Zo nauwgezet, klaarblijkelijk, dat Vic van der Rijt me uiteindelijk aansprak. Er ontstond een geanimeerd gesprek, Van Der Rijt is vermoedelijk de aardigste mens ter wereld. Toen ik Berckmans ter sprake bracht geraakte hij bijkans buiten zichzelf van enthousiasme. Er stond niks nieuws van Berckmans op stapel, zei hij, maar hij ging me wel kunnen helpen mijn Berckmans-collectie aan te zuiveren, hij zou eens kijken in het magazijn, ik moest hem maar eens mailen. Hij gaf me zijn kaartje en ik mailde hem des anderendaags een lijst van alle Berckmans-titels die ik nog zocht (dat was destijds ongeveer 2/3 deel van zijn oeuvre). Na lange tijd liet Van Der Rijt Harold Polis me één boek toesturen. Eén. Ik geloof dat het Vergeet niet wat de zevenslaper zei was.

Bij het kraampje van De Arbeiderspers werd ik toch zeker weer aangesproken. Ik wist niet wie die man was, een lector, een redacteur, een waarnemer, de directeur zelf misschien? Wel leek hij me meer biertjes op te hebben dan ik. Maar dat waren er dan ook maar nul. Hij drukte me een recensie-exemplaar van Elementaire deeltjes in handen. Dit moet je lezen, zei hij. Een hele reeks superlatieven verliet zijn mond. Ik doorbladerde wat, probeerde het achterplat te lezen. Wat me slecht afging, omdat de man maar kreten bleef slaken. Het is wel een echt mannenboek!, zei hij. Dan scheelt het alvast dat ik er één ben, mompelde ik, en liep door, met dat boek in mijn hand. Later, in de trein, midst stapels folders, schuin aangekeken door mijn medetreinreizigers, viel het me in dat die man, die man die ik gegroet had omdat ik hem meende te kennen, dat dat Midas Dekkers geweest was.

In die dagen, 1998 of 1999, was nog helemaal niemand woke maar ik zal lange tenen omzeilen door te zeggen dat De passagier in ieder geval niet is voor mensen met zwakke zenuwen (waarmee ik niet suggereren probeer dat vrouwen zwakkere zenuwen zouden hebben dan mannen). Het is hard, ruw, bonkig, duister, dreigend, huiveringwekkend, kafkaesk, hallucinant, surrealisties, nachtmerrie-achtig, dystopies, onvoorspelbaar, desolaat, ontroerend, ongrijpbaar, filosofies, poëties en bloedmooi.

Soms dacht ik dat sommige dingen niet hadden gehoeven. Een weeral bladzijdenlang gesprek over de moord op Kennedy bijvoorbeeld. Zou de moord op Kennedy wereldwijd gezien niet het meest uitgekauwde thema allertijden kunnen zijn? Of dat laatste hoofdstuk. Dat maf is. Ja heel dat boek is maf maar dat laatste hoofdstuk is nog wel wat maffer. Fietst hij nou echt van een plaats nabij Murcia naar een heuvel nabij Barcelona? Is hij op een eiland? Gaat er een veerboot naar Ibiza? Wie is die man die hij tegenkomt bij een processie? Wil ik me nog wel zoveel vragen moeten stellen op het eind van een boek? Maar dan weer. Zonder dat laatste hoofdstuk had ik misschien wel de mooiste zin uit het boek moeten missen. “Geloof in zichzelf als een man in een land in oorlog voor een zaak die rechtvaardig was voor de mensen van wie hij hield en de vaders van die mensen en hun poëzie en hun pijn en hun God”. Ah. Die zin had ik niet willen missen. Nee. Niets uit De passagier had ik willen missen.

De passagier

Schrijver: Cormac McCarthy (Verenigde Staten)
Soort boek: Amerikaanse roman
Origineel: The Passenger (2022)
Nederlandse vertaling: Arjaan en Thijs van Nimwegen
Uitgever: De Arbeiderspers
Verschijnt: 25 oktober 2022
Omvang: 384 pagina’s
Uitgave: gebonden boek / ebook
Prijs; € 24,99 / € 15,99
Boek bestellen bij: Boekhandel / Bol

Flaptekst van de nieuwe roman van Cormac McCarthy

1980, Pass Christian, Mississippi. Reddingduiker Bobby Western – gekweld door verlies, bang voor de diepte van de oceaan en verlangend naar een dood die hij niet met God kan verzoenen – is getuige van intriges die hem alleen maar schade berokkenen. Hij wordt fysiek achtervolgd door mannen met insignes, en mentaal door de geest van zijn vader en door zijn zus: de liefde van zijn leven én de verwoester van zijn ziel.

De passagier reist door het zuiden van Amerika, van de praatzieke kroegen van New Orleans tot een verlaten booreiland voor de kust van Florida.

Cormac McCarthy (Verenigde Staten) – Stella Maris
Amerikaanse roman
Uitgever: De Arbeiderspers
Verschijnt: 6 december 2022

Bijpassende boeken en informatie

Nieuwe Amerikaanse romans

Amerikaanse roman, Amerikaanse Schrijvers

Cormac McCarthy – The Passenger

25 februari 2022 Redactie

Cormac McCarthy The Passenger recensie en informatie over de inhoud van de roman. Op 25 oktober 2022 verschijnt bij uitgeverij Picador de nieuwe roman van de Amerikaanse schrijver Cormac McCarthy. De Nederlandse vertaling van de roman verschijnt bij uitgeverij De Arbeiderspers. Een maand later, op 22 november 2022 verschijnt een tweede nieuwe roman van de beroemde Amerikaanse schrijver. Deze roman heeft als titel Stella Maris meegekregen.

Cormac McCarthy The Passenger recensie en informatie

Als de redactie het boek leest, kun je op de pagina de recensie en waardering vinden van de roman The Passenger. Het boek is geschreven door Cormac McCarthy Daarnaast zijn hier gegevens van de uitgave en bestelmogelijkheden opgenomen. Bovendien kun je op deze pagina informatie lezen over de inhoud van dit nieuwe roman van de Amerikaanse schrijver Cormac McCarthy.

The Passenger

Schrijver: Cormac McCarthy (Verenigde Staten)
Soort boek: Amerikaanse roman
Taal: Engels
Uitgever: Picador
Verschijnt: 25 oktober 2022
Omvang: 300 pagina’s
Uitgave: gebonden boek / ebook
Boek bestellen bij: Boekhandel / Bol

Flaptekst van de nieuwe roman van Cormac McCarthy

1980, Pass Cchristian, Mississippi: It is three in the morning when Bobby Western zips the jacket of his wetsuit and plunges from the boat deck into darkness. His divelight illuminates the sunken jet, nine bodies still buckled in their seats, hair floating, eyes devoid of speculation. Missing from the crash site are the pilot’s flightbag, the plane’s black box, and the tenth passenger. But how? A collateral witness to machinations that can only bring him harm, Western is shadowed in body and spirit – by men with badges; by the ghost of his father, inventor of the bomb that melted glass and flesh in Hiroshima; and by his sister, the love and ruin of his soul.

Traversing the American South, from the garrulous bar rooms of New Orleans to an abandoned oil rig off the Florida coast, The Passenger is a breathtaking novel of morality and science, the legacy of sin, and the madness that is human consciousness.

Cormac McCarthy (Verenigde Staten) – Stella Maris
Amerikaanse roman
Uitgever: Picador
Verschijnt: 22 november 2022

Bijpassende boeken en informatie

Nieuwe Amerikaanse romans

Amerikaanse roman

Cormac McCarthy De grenstrilogie

20 februari 2019 Redactie

Cormac McCarthy De grenstrilogie recensie waardering en informatie over de inhoud van deze uitmuntende Amerikaanse romans. De drie meesterlijke romans Al de mooie paarden, De grens en Steden van de vlakte verschenen op 19 februari 2019 in één uitgave bij Uitgeverij De Arbeiderspers.

Cormac McCarthy De grenstrilogie Recensie

De grenstrilogie is de bundeling van drie meesterlijke Amerikaanse romans van Cormac McCarthy; Al de mooie paarden (1992), De grens (1994) en Steden van de vlakte (1998). In de romans die zich afspelen in het diepe zuidwesten van de Verenigde Staten staat het harde leven van een aantal Amerikaanse cowboys centraal.

Fenomenale Amerikaanse romantrilogie

Het rauwe leven, de vriendschappen, de verlangens, Cormac McCarthy vertelt erover op meesterlijke wijze, zonder in cliches te vervallen. Bovendien zijn de natuurbeschrijvingen van een bijna ongeëvenaarde schoonheid. De grenstrilogie behoort tot het allerbeste dat de Amerikaanse literatuur in de tweede helft van de 20e eeuw heeft voortgebracht. Cormac McCarthy – De grenstrilogie is gewaardeerd met de maximale ∗∗∗∗∗ (uitmuntend).

Cormac McCarthy – De grenstrilogie

Al de mooie paarden (All the Pretty Horses, 1992)
De grens (The Crossing, 1994)
Steden van de vlakte (Cities of the Plain, 1998)

Titel: De grenstrilogie
Schrijver: Cormac McCarthy (Verenigde Staten)
Soort boeken: Amerikaanse roman, psychologische roman
Nederlandse vertaling: Ko Kooman
Uitgever: De Arbeiderspers
Verschenen: 19 februari 2019
Omvang: 912 pagina’s
Uitgave: Paperback
Tags: cowboy, mannenleven
Waardering: ∗∗∗∗∗ (uitmuntend) Theo Jordaan

Inhoud Cormac McCarthy De grenstrilogie

De jongemannen in deze drie klassieke meesterwerken groeien op in de jaren dertig op ranches in het zuidwesten van de VS. Aan de andere kant van de grens lonkt Mexico, met zijn desolate schoonheid en zijn wrede belofte van een plek waar dromen met bloed bekostigd worden.

John Grady steekt in Al de mooie paarden de grens over op zoek naar werk als cowboy, Billy Parham onderneemt in De grens een gevaarlijke reis om een wolvin te redden en terug te brengen naar de bergen van Mexico, in Steden van de vlakte treffen zij elkaar in een schitterende vertelling over vriendschap en liefde, een zwartomrande ode aan de Amerikaanse frontier.

advertentie

Bijpassende Boeken en Informatie

Amerikaanse Schrijvers en Schrijfsters