1917 Romanovs en Revolutie Recensie Catalogus en Boek

– Titel: 1917 Romanovs & Revolutie
– Ondertitel: Het einde van een monarchie
– Schrijvers: Mikhail Piotrovsky, Alexander Münninghoff e.a.
– Soort boek: geschiedenisboek, catalogus tentoonstelling
– Uitgever: Hermitage Amsterdam/WBOOKS
– Verschenen: 20 januari 2017
– Omvang: 216 pagina’s (met afbeeldingen)
– Uitgave: Paperback
– Prijs: € 29,95
– Oordeel redactie: +++++ (uitmuntend) Jos van Raan
– …Meer Informatie en Bestellen >

1917 Romanovs & Revolutie Het einde van en monarchie
Het dramatische oorlogsjaar 1917 staat vooral in het teken van crisis, muiterij en revolutie. De oorlog aan het Westfront is vastgelopen. De troepen zijn de ellende in de loopgraven zat en sommige Franse onderdelen weigeren om in actie te komen. Ook aan het Oostfront heerst crisis. Daar speelt nog wat anders. Demonstraties in Petrograd (Sint Petersburg) in februari monden uit in oproer en stakingen. Ordetroepen schieten op de burgers en sommige onderdelen van het leger lopen over naar de demonstranten. De motivatie van de Russische troepen aan het front wordt hierdoor nog minder. Zij hebben genoeg van de oorlog. De tsaar doet afstand van de troon en krijgt huisarrest van de nieuwe regering die zich de Voorlopige Regering noemt. Ondertussen hebben de Duitsers ervoor gezorgd dat een man met nog heftiger revolutie-ideeën uit ballingschap via Duitsland Rusland bereikt. Lenin. Hij roept de socialistische revolutie uit. Alle macht aan de Sovjets. De (eerste) Voorlopige Regering valt en de nieuwe laat het tsarengezin naar Siberië brengen, waar het in juli 1918 wordt vermoord. Hiermee komt een einde aan 300 jaar dynastie van de Romanovs. Ook de keizerrijken in Duitsland en Oostenrijk zullen door de Eerste Wereldoorlog verdwijnen. Europa wordt door elkaar geschut en de gevolgen hiervan zijn tot heden nog merkbaar.

Tentoonstelling en boek
Museum Hermitage Amsterdam opende de exclusieve tentoonstelling 1917. Romanovs & Revolutie, die tot 17 september te bezoeken is. Bij deze tentoonstelling hoort het gelijknamige boek, dat uitgegeven is door WBOOKS.

De tsaar en zijn familie
In het boek staat het Winterpaleis (deel van de Hermitage) centraal. Het is de officiële residentie van de tsaar, hoewel hij er niet woonde. Tsaar Nicolaas wordt geschetst als een man die Rusland goed heeft proberen te besturen, maar niet opgewassen was tegen de grote gebeurtenissen die in Europa en in Rusland plaats vonden. Voor de oorlog leidde de tsaar een sober leven net als zijn wat schuchtere echtgenote Alexandra, die overigens van Duitse afkomst was. Hij was intelligent en hoffelijk. Las nauwgezet de regeringsstukken, maar had eigenlijk geen plezier in zijn werk. Door zijn opvoeding was hij overtuigd absoluut vorst, maar dat botste met zijn karakter. Hij probeerde zo veel mogelijk tijd in familiekring door te brengen. Zijn betrokkenheid met het Russische volk is groot, al zal dat niet overal in Rusland bekend geweest zijn. Er bestaat een enorme lijst van liefdadigheidsinstellingen die door de hem en de tsarina geholpen werden. Het kluizenaarsbestaan van de familie had ook het nadeel dat er veel boze geruchten in omloop waren die de monarchie in diskrediet brachten.

Het boek besteedt ruim aandacht aan de fascinatie van de tsarina voor spiritisme en mystiek, waardoor allerlei vreemde figuren aan het hof verschenen. Grigori Raspoetin is daar het bekendste voorbeeld van. Deze vreemde monnik zou ook indirect bijdragen tot de val van de monarchie.

Nicolaas als opperbevelhebber
In het begin van de oorlog was Nikolai Nikolajewitsj opperbevelhebber van het leger. Tijdens een kritieke fase in de oorlog eist de tsaar deze positie op. Nu had hij wel een militaire opleiding gekregen, maar om zelf een groot leger te leiden tegen de beste soldaten van Europa, de Duitsers, was hij niet in de wieg gelegd. Hij en zijn gezin voelden zich zeer betrokken bij de oorlog. De tsarina en haar dochters Olga en Tatjana meldden zich aan als verpleegkundigen en hielpen de gewonden in diverse ziekenhuizen. Maar de oorlog verliep slecht voor Rusland en dan ligt het voor de hand dat de legerleiding – dus de tsaar – de schuld krijgt. Helaas bezat Rusland op dat moment geen sterke regeringsleider die de tsaar had kunnen beïnvloeden.

Rijk geïllustreerd
Het boek is rijk geïllustreerd met duidelijke foto’s, de meeste in kleur en geeft een goed overzicht van de gebeurtenissen voorafgaande aan en tijdens deze roerige jaren. Over de Hermitage wordt veel geschreven. Het complex maakte ten slotte ook deel uit van de Revolutie, al bleef de schade beperkt tot het plunderen van de wijnkelder. We lezen dat al tijdens de revolutiejaren de Hermitage omgevormd werd tot museum. Het laatste hoofdstuk gaat over Wilhelmina en de Romanovs, geschreven door Ruslandkenner Alexander Münninghoff en toont de ongemakkelijke verhouding tussen deze verre familieleden. Dat begon al toen de piepjonge Wilhelmina betrokken werd bij de internationale vredesconferenties (1899 en 1907) die in Den Haag gehouden werden op initiatief van de tsaar. Wilhelmina schreef er later het volgende over:
“Ik had het gevoel dat Nederland zich bespottelijk maakte tegenover het buitenland en ik natuurlijk in de eerste plaats. Hoe gaarne had ik dan ook aan ieder die het horen wilde gezegd hoe weinig sympathie ik voor de idealen van de keizer van Rusland gevoelde, maar ik mocht niet spreken, ik moest mijn rol spelen en doen of ik met de ontwapeningsplannen instemde”.
Een duidelijker tegenstelling tussen schijn en werkelijkheid is nauwelijks denkbaar. En dan te bedenken dat de grote Europese mogendheden er net zo over dachten.

Aan het eind van het boek staat een lijst met de bijna 400 voorwerpen die in de tentoonstelling te zien zijn, waarvan sommige met een kleine afbeelding. Bijzonder is de aanwezigheid van een van de wapens, waarmee de tsarenfamilie vermoord werd.

Onnauwkeurigheden
Het boek bevat ook een paar historische onnauwkeurigheden. Frans Ferdinand werd niet vermoord door nationalisten die wilden dat Servië zich los zou maken van Oostenrijk-Hongarije. (blz 35). Dat moet zijn Bosnië-Herzegovina. En over het uitbreken van de oorlog tussen Rusland en Duitsland valt meer te vertellen dan alleen dat Duitsland de oorlog verklaarde aan Rusland. Dit land was door de voorafgaande mobilisatie hier zeker mede verantwoordelijk voor. Ook de rol van de tsaar in de dagen voorafgaande aan de oorlogsverklaring wordt niet beschreven.

Samenvatting en eindoordeel
Het rijk geïllustreerde en door Russische wetenschappers geschreven boek leest gemakkelijk en geeft een goede indruk van het leven van de tsarenfamilie in roerige jaren. Er staan voldoende overzichten in van gebeurtenissen en personen en is hiermee een prima voorbereiding om de tentoonstelling te bezoeken, dan wel na het bezoek zich te verdiepen in de gebeurtenissen die leidden tot de val van de Romanovs. Het hoofdstuk over Wilhelmina geeft er een Nederlands tintje aan. Een aanrader met 5 sterren.

Bijpassende Boeken en Informatie
– Nieuwe Geschiedenisboeken Overzicht
– Boekrecensies Februari 2017