Categorie archieven: Recensie

Amerikaanse roman, Amerikaanse schrijfster, Dystopische roman, Recensie

Anne de Marcken – Het duurt eeuwig en dan is het voorbij

30 januari 2025 Redactie

Anne de Marcken Het duurt eeuwig en dan is het voorbij recensie, review en informatie van de dystopische roman van de Amerikaanse queer schrijver en kunstenaar. Op 30 januari 2025 verschijnt bij Uitgeverij Koppernik de Nederlandse vertaling van It Lasts Forever and Then It’s Over, van de Amerikaanse auteur Anne de Marcken. Hier lees je informatie over de inhoud van de roman, de auteur, de vertalers en over de uitgave.

Anne de Marcken Het duurt eeuwig en dan is het voorbij recensie van Tim Donker

(Pauze)

Het geluid dat je hoort is de zee.

(Pauze. Luider)

Of.

(Begin anders. Begin beter)

Misschien over gemis.
Of liefde misschien.
Of de weg.

Ja, de weg. Dat zou kunnen. Eindelijk de weg. De eindeloze lege weg. Er gaat een gestalte over die weg. Misschien werd die gestalte ooit Geneviève genoemd. En ik dacht aan Geneviève Castrée. De vrouw van Phil Elverum. Ook zij nu dood. Een kraai keek naar me.

Ja. Een kraai. Ook dat.

“Geneviève”, ja laten wij haar dan ook maar zo noemen, gaat westwaarts. Geneviève is op weg naar de zee. Ooit was ze daar met de “jij” tot wie ze zich heel dit boek doorheen richt, en lagen ze daar, in de duinen, misschien zwommen ze in de zee, zeer waarschijnlijk waren ze gelukkig. Maar de omstandigheden zijn anders dit keer.

Goed. Beer met mij. Beloof me dat je niet wegklikt. Want hier is de situatie. “Geneviève” is niet levend, maar ook niet echt dood. Althans niet volgens de biologiese konsekwensies die je aan die toestanden zou verbinden. “Ondood” heet het ergens. Of “zombie”. En dat wilde ik dus liever niet vertellen. Hier ben ik bang voor. Omdat elke welopgevoede lezer nu denkt gadsie. Een zombieroman. Wie wil er nu in jezusnaam een zombieroman lezen. En het wordt nog erger. Want de aarde is kapot. “Post-apocalyptisch” ofzo. Ook dat woord wilde ik liever niet gebruiken. Lege wegen, afbrokkelende steden. De ondoden. En ergens ook nog de levenden. Mensen. Ofzo. Veel zien doe je ze niet want ze zijn een voedselbron voor de zombies.

Met deze dingen moet je het doen. Zombies in een onmenselijke wereld. Ze herinneren zich dingen van toen ze nog leefden, vertellen elkaar verhalen daarover, herinneren zich uiteindelijk misschien alleen maar elkaars verhalen. Niemand weet nog hoe ze heetten toen ze nog leefden, daarom geven ze elkaar willekeurige namen. Zoals Geneviève. Soms verliest er iemand een lichaamsdeel. Soms doen ze dingen die ze bij leven nooit hadden gekund, zoals een wandelingetje maken op de bodem van de zee. Of een kraai vinden en hem in je lichaam verstoppen. En dat de kraai dan tegen je praat in eenwoordszinnen.

(ook dat deed me ergens aan denken. iemand met een vogel in zijn lichaam, de vogel knabbelt aan ingewanden, pikt vlees van ribben. god. waar ken ik dat van? een ander boek of. ik ben geneigd te denken dat het iets is uit een liedje van Bob Geldof, misschien die happy club plaat of was dat met die vogel in die gitaar misschien)

En hier is het goede ding: dit boek is niet wat je je voorstelt bij “zombieroman” of “apocalyptische roman”. Dit boek is iets geheel nieuws.

Want hier is het andere goede ding. De lezer weet niet wat er gebeurd is. De Marcken dramt niet door over de apocalyps, hangt nergens de onheilsprofeet uit, begint niet over klimaatverandering of nucleaire oorlog of big tech of wat het dan ook maar is dat de mensheid naar zijn ondergang zal leiden (alles zal de mensheid naar zijn ondergang leiden). In Het duurt eeuwig en dan is het voorbij krijgen we gewoon te maken met een verwoeste wereld, met levenden, met ondoden, met uitzichtloosheid, met hoop, met gemis, met liefde, met honger, met pijn. Dat is hoe het is nu. Ooit was het anders. Misschien meer zoals wij de wereld kennen. Hoe lang dat al anders is, wordt ook nergens benoemd. Lang genoeg om ergens al iets van berusting gevonden te hebben in de nieuwe situatie. De Marcken opent straf: “Ik ben vandaag mijn linkerarm kwijtgeraakt.” luidt de eerste zin. Kan tellen als opening. Niet dan. “Geneviève” stelt het eenvoudigweg vast, houdt nog wel vast aan de arm, probeert hem op verschillende manieren in de buurt van haar lichaam te houden (soms is dat komies), maar is niet heel erg verontrust of geschokt door het gegeven dat ze lichaamsdelen kan kwijt raken; kennelijk is dat gegeven al bekend onder zombies en heeft men ook al de tijd gehad om eraan te wennen. Maar de nieuwe toestand is ook weer niet zó lang gaande dat er geen herinneringen meer zijn aan vroeger, toen de wereld nog de wereld was, en de “jij” gewoon nog het lief van “Geneviève”.

Dat is een goed ding. Geen uitleg. Geen voorgeschiedenis. Een hele bizarre wereld gewoon tonen. Ik dacht dat alleen Beckett dat kon.

Er wordt ook niet uitgelegd wie die “Negen uur” is van wie de oude vrouw zegt te houden.

Negen uur? Oude vrouw?

Nee. Lees zelf. Lees gewoon maar zelf. In Godsnaam. Lees dit boek. Dit hartbrekende prachtboek.

Niets is zo erg als schrijvers die alle draadjes zo nodig aan elkaar moeten knopen. Glimpen opvangen van iets dat je niet begrijpt, en dan even de frustratie als je door begint te krijgen dat je deze glimp nooit ten volle zal begrijpen, en dan, later weer, de schoonheid daarvan in zien. Zoals leven is. Je fietst, je ziet iets moois, je weet niet wat het was, even wil je weten wat het was, en dan leg je erbij neer dat je gewoon iets moois en raars en onbegrijpelijks hebt gezien, en dat dat goed, dat dat waardevol is.

En een ander goed ding. Ook heel mooi. De poëzie. De ongekende poëtiese kracht van dit boek. En de filosofie van die poëzie. Kan poëzie filosofie zijn? Ja. Poëzie kan filosofie zijn. “Wat is er eerst, de gelovige of de godsdienst?” vraagt “Geneviève” zich af. Dat is in het begin. Dan wonen alle zombies nog in een hotel. Dan zijn ze gewoon maar hotelgasten. Af en toen zijn er in een zaal ritualistiese erediensten, onder leiding van de charismatischte der zombies. Behoefte aan een of andere vorm van religie blijft er. Ook na het leven. Maar creëerde religie die behoefte of creëerde de behoefte religie? Hoe kan er behoefte zijn aan religie als er (nog) geen religie is? Wat in eerste gewoon maar een moje zin lijkt, bevat zo heel erg veel. En in Het duurt eeuwig en dan is het voorbij wemelt het hiervan. Van haast achteloze maar toch volumes omvattende prachtzinnen. Spreekt volumes.

“Rook is neergeslagen in het geluid”, bijvoorbeeld. Dat kun je niet verbeteren als omschrijving van nevelige landschappen voorbij het einde der tijden. Of “Dingen in rijen en reeksen zijn triest”. (ik herinner me hoe ik + voormalig kompaan ooit aan de hand van dit gegeven een kortfilm wilden maken, noem het videokunst, en dierhalve flats filmden in Overvecht, dozijnen gelijkvormige voordeuren, een eindeloos lopende lege roltrap).

Maar ook honger. Maar ook pijn.

“Misschien is het voornaamste verschil tussen mij nu en mij toen mijn tolerantie voor angst. Ik denk dat dit te maken moet hebben met de abstractie van pijn. Fysieke pijn. Emotionele pijn. De pijn van anderen. Mijn eigen pijn. Het terugdeinzen is er nog. En ik denk dat de pijn zelf ergens is. Maar opgesloten. Opgesloten in een piepkleine, onzichtbare, apocalypsbestendige kern. Het piepkleine doorzichtige eitje van een subatomair insect dat in de kern van ieder van ons is gelegd. Wanneer we er niet meer zijn, als we er ooit niet meer zijn, is dat wat er van ons overblijft. Gefossiliseerde pijn. Geen koolstof. Er zal een pijnstratum zijn waar alle pijn neerslaat. Pijnschalie. Pijnaderen. Kwartsachtige verbindingen gemaakt van tranen, zuchten, snikken, kreunen, verschrikkelijke kreten. Misschien zal pijn, wanneer er geen levenden meer zijn, echte waarde hebben. Pijninflatie zal een pijnmarkt stimuleren. Er zullen pijnwassers zijn zoals goudwassers die het lijden eruit schudden. Pijnkrakers. Pijncentrifuges. We zullen een enorme pijncollider bouwen om de geheime structuur open te breken en het piepkleine gaasvleugelige snikje van onze verloren menselijkheid vrij te laten.”

Maar ook liefde. Maar ook gemis.

(en spijt misschien ja ook spijt)

De jij. En “Geneviève”. En een dag aan het strand. En de auto, en de terugrit (“Geneviève valt langzaam in slaap als “jij” stuurt en rijdt en de auto gaat). Iets uit vorige levens, iets voor altijd voorbij, iets dat nu nooit meer terug te halen is (de “jij” is dood, zoveel is duidelijk):

“Ik wou dat ik mijn ogen had geopend. Ik wou dat ik me van het raam had afgewend en naar je had gekeken op het moment dat jij naar mij keek. Deze wereld glipte langs me heen.”

(en hoe dat is met werelden, die glippen altijd langs je heen)

(t schrijverken schrijft zichzelf en Dregke op een bed, en de zon, en op de steerjoo allicht Dawn’s music. het is nooit gebeurd maar hij wou dat hij op een bed lag met Dregke in zijn armen, en het door de ramen vallende zonlicht en de muziek van Dawn Landes vullen de kamer verder op. hij wou dat het zo gebeurd was. hij wou dat hij Dregke toen verteld had hoeveel ze voor hem betekende)

En dit is ook een goed ding: de mogelijkheid.

De mogelijke wereld.

Later is er de voettocht. Westwaarts. Naar de oceaan. Waar ze, “Geneviève”, ooit, gelukkig was met haar “jij”. Het gaat langs steden vol dode mensen. In auto’s. In slaapkamer huiskamers badkamers. Iedereen dood. Allemaal hebben ze zelfmoord gepleegd. Steden vol zelfgekozen dood. Scheermessen. Vuurwapens. Pillen. Gas. Het zelfmoordthemapark, zo noemt “Geneviève” het in bittere humor; bittere humor zoals die wel meer voorkomt in dit verwarrende adembenemende bloedmoje prachtboek. Het gaat langs nederzettingen waar levenden zich verschansen; levenden die in vele opzichten stukken minder menselijk zijn dan de ondode hoofdpersoon van Het duurt eeuwig en dan is het voorbij. Het gaat langs met verlaten auto’s bezaaide wegen. Daar lopen. Met een dode in eenwoordszinnen pratende kraai in je zombielichaam. Waarom niet. Want dat is het goede. De Marcken schrijft de wereld waarin je als lezer zonder veel vragen ronddoolt. Want dit is de wereld nu.

En als in het zesde deel de gebeurtenissen nog een diepere schaduw van bizar aannemen, de beelden zo sinister worden dat het begint te lijken op een hele slechte horrorfilm, of nog: op een parodie op een hele slechte horrorfilm, een soort Evil dead dus, dan nog accepteer je dat als lezer moeiteloos, ga je er in mee, en kun je er zelfs het moje, het haast betoverende van inzien.

“De ruimte tussen mij en mij is jij. Dit is een mysterie.”

Ja. Ook dat.

Zegt iemand zegt wie zegt Tim De Mey: “filosofische zombies zijn denkbaar. als filosofische zombies denkbaar zijn, dan zijn filosofische zombies louter logisch mogelijk. filosofische zombies zijn louter logisch mogelijk. uit het materialisme kan afgeleid worden dat filosofische zombies logisch onmogelijk zijn. het materialisme is vals” –

en misschien dat, uiteindelijk.

Misschien kun je Het duurt eeuwig en dan is het voorbij zien als gedachte-experiment.
De grenzen aan deze wereld. De grenzen aan een volgende. Wat een mens menselijk maakt. Of andere zijnden ook niet over eigenschappen zouden kunnen beschikken die mensen mens maken. Wat ons aan deze wereld bindt, of aan elkaar. Wat er overblijven zal als alles vergaat. Hoeveel er vergaan moet om uiteindelijk echt niks meer over te houden. Of de apocalyps echt wel zo gruwelijk zal zijn. Dat er daarna misschien een op eerste gezicht afgrijselijke wereld zal ontstaan die bij nadere beschouwing ook mooi is, zo niet beter. Wat, in essentie, het behouden waard is. Misschien alleen maar liefde. En misschien is dat net iets dat er altijd wel zal zijn.

Het duurt eeuwig en dan is het voorbij is een onwaarschijnlijk moje roman. Onwaarschijnlijk, omdat het alle elementen heeft van een boek dat ik nooit zou willen lezen. Maar ook omdat het één van de allermooiste boeken is die ik ooit las. Het soort boek waarvan je beetjes zult blijven meedragen tot je dood. En, wie weet, misschien daarna ook nog.

Het duurt eeuwig en dan is het voorbij

Auteur: Anne de Marcken (Verenigde Staten)
Soort boek: Amerikaanse roman, queer roman
Origineel: It Lasts Forever and Then It’s Over (2024)
Nederlandse vertaling: Karina van Santen, Martine Vosmaer
Uitgever: Uitgeverij Koppernik
Verschijnt: 30 januari 2025
Omvang: 176 pagina’s
Uitgave: paperback
Boek bestellen bij: Bol / Libris

Flaptekst van de roman van Anne de Marcken

De heldin van de angstaanjagende Het duurt eeuwig en dan is het voorbij baant zich een weg door een dystopisch hiernamaals. Reizend door kaal, leeg landschap, met een dode maar laconiek eigenzinnige kraai in haar borst, verliest onze ondode verteller delen van haar lichaam en zichzelf. Het ondraaglijke verlangen naar een tijd waarin ze zichzelf kende en gelend werd, waarin ze liefhad en werd liefgehad, drijft haar westwaarts.

Anne Marcken buigt op Beckettiaanse wijze, vol lef en verve, de realiteit om, weg van alle veronderstelde zekerheden. Het duurt eeuwig en dan is het voorbij onderzoekt op scherpe wijze de sterfelijkheid en hoe ondanks dat de duisternis is ingevallen in onze onteigende tijden er altijd nog genegenheid gloort aan de horizon.

Anne de Marcken is een queer, interdisciplinair kunstenaar en schrijver die woont op het ontontgonnen land van de Coast Salish-bevolking in Olympia, Washington. Zij is oprichter, redacteur en uitgever van The 3rd Thing. In 2022 won ze de novel Prize.

Bijpassende boeken

Guatemala, Guatemalteekse roman, Recensie

Eduardo Halfon – Tarantula

24 januari 2025 Redactie

Eduardo Halfon Tarantula recensie en informatie over de inhoud van de roman uit Guatemala. Op 24 januari 2025 verschijnt bij uitgeverij Koppenik de Nederlandse vertaling van de roman Tarántula van de Guatemalteekse schrijver Eduardo Halfon. Hier lees je informatie over de inhoud van de roman, de auteur, de vertaalster en over de uitgave.

Eduardo Halfon Tarantula recensie van Tim Donker

Laat het geweten zijn. Plant het in de hoofden. Zie dat het niet onvermeld blijft. De prijzen. De lijsten. De roem. De eer. Van de festivals en de onderscheidingen en het prestige. Zulke dingen. Kun je toch al gauw weer een half achterplatje mee vullen, niet? Eduardo Halfon. Sorry maar ik kende hem niet. Hij ging lopen met vele prijzen die ik ook allemaal niet kende en hij werd door het Hay Festival in Bogotá uitgeroepen tot, hou u vast, een van de negenendertig beste jonge Latijns-Amerikaanse schrijvers. Welja. Wie riep uit, wie zei wat, waarom negenendertig, en wie waren die achtendertig anderen?, en waarom niet eenenvijftig of achtentwintig en zouden de mensen die riepen echt elke oeuvre van iedereen die boeken publiceert in Latijns Amerika doorgenomen hebben, hoe komt zoon oordeel tot stand en waarom moet ik het uitroepen weten, want – Ja. Want. Daar wilde ik u hebben. Het want. Het want van het achterplat, het want van informatie gelijk deze, zouden er nu echt mensen zijn die dat lezen, en de schrijver niet kennen, en niet weten wat te denken van het boek, maar ja, die man heeft prijzen gewonnen, die man is volgens een festival (en mensen liggen op het gras en kijken op hun telefoons) (en mensen glimlachen naar hun dreumes) (en de kleedjes zijn blauw) (en de kleren zijn roze) (en voormalig president Clinton was aanwezig in het verleden), hij is, voorwaar, ik zeg u, een van de negenendertig beste jonge Latijns-Amerikaanse schrijvers, negenendertig he, dat zijn niet veel schrijvers, weet je wel hoeveel jonge Latijns-Amerikaanse schrijvers er zijn, en deze Halfon heeft ze, samen met achtendertig anderen allemaal voorbij gestreefd, dan behoor je dus tot de top he, de top van de jonge Latijns-Amerikaanse schrijvers, dan moet je echt wel wat kunnen he, dan moet dit boek wel goed zijn he, kom laten we dit boek kopen he, want al die prijzen en ook die lijst, dat kan toch allemaal niet voor niets zijn. Of zouden er mensen zijn die dat lezen en daar allemaal zo moe van worden, want alle achterplatten staan er vol mee, iedereen is maar een van de grootste japanse schrijvers van grote betekenis voor het geschreven woord in de Nederlandse taal de derde top van het drietoppige ierse hooggebergte de belangrijkste poolse auteur van haar generatie een van de felste stemmen van haar generatie een van de intrigerendste auteurs van de twintigste eeuw de grootste levende literaire Nederlandse auteur een van de productiefste franse schrijvers uit de achttiende eeuw een van de grootste en meest universele schrijvers (en nu pluk ik gewoon maar wat zinnen van het achterplat van enkele boeken die ik hier toevallig onder handbereik heb); heeft vele prijzen gewonnen; is in heel veel talen vertaald, opgenomen in talloze tijdschriften en bloemlezingen, is veelgeprezen alom bejubeld overal bewierrookt, en iets van aversie voelen, of, eerder nog, onverschilligheid, en het maar laten, en gaan, zonder iets te kopen, terug, de straten in, de grachten op, en de bus naar huis nemen.

Dat zou in het geval van Tarantula toch wel jammer zijn. Want & omdat. Het gewoon een verdomd goed boek is (waarom zetten ze dat niet gewoon op zoon achterplat?).

Het eerste goede is al dat het oncategoriseerbaar is. De hoofdpersoon heet Eduardo. Achternaam Halfon. Dus hee. Dus o. Dus ja. Misschien. Allicht. Mogelijkerwijs. (bijwoorden van twijfel). Autobiografie? Memoir? Of dat vermaledijde “autofictie” waarover tegenwoordig toch zoveel te doen is (wat is de moeilijkheid eigenlijk, autofictie is al zo oud als schrijven zelf, dus, azijnpissers aller landen, ontspan u eventjes en ga iets anders doen)? Zou kunnen. Al neemt het boek al gauw een wat bloedrode tint van bizar aan.

Een jongensboek. Dacht ik ook even. Er is een vlucht, van de ik, de hoofdpersoon, de Eduardo, doorheen het oerwoud, en dat heeft iets van een jongensboek. Zo ook, in eerste instantie toch, het “overlevingskamp” waar Eduardo en zijn broer heen gestuurd worden, kinderkamp utopia, daar dacht ik even aan, heel even maar, dat is een boek, geloof ik, ik meen het gelezen te hebben, als kind, toen ik in de zesde kleinstwijle in de kinderboekenjury zat, ik ben niet meer zeker van de titel of de schrijver of waar het eigenlijk over ging, maar wel iets met kinderkamp en utopia dat wel, en heel even dacht ik daar aan.

Maar. Misschien een oorlogsboek? Guatamala, ’81. Mobiele patrouilles, oproerpolitie, anti-ontvoeringsbrigades, gewapende agenten. In één scene is er een jeugdhonkbalwedstrijd gaande als er een militaire helikopter boven het sportveld komt vliegen; uit de zijdeur begint een soldaat lukraak te schieten op de mensen in de naastgelegen wijk maar de honkbalwedstrijd gaat gewoon door alsof er niks aan de hand is. Dat is een verbijsterende, en een schokkende, en een bizarre, en een ontregelende scene.

Meer in dit boek is verbijsterend en schokkend en bizar en ontregelend. Samuel, een van de leiders van het “overlevingskamp”, ja blijf dat hardnekkig tussen aanhalingstekens zetten, loopt rond met een slang in zijn zak en een over zijn arm kruipende tarantula. Maar misschien kruipt de tarantula niet, misschien is de tarantula op zijn arm getatoeëerd. Of misschien maar een plaatje op een band die hij om zijn bovenarm draagt. Of misschien is het een swastika.

Ja. Een swastika. Eduardo, zijn broer, en de andere Joodse kinderen krijgen in de eerste dagen inderdaad wat overlevingstechnieken aangeleerd (waar Eduardo later nog, tijdens zijn vlucht, enig profijt van blijkt te hebben) maar op een ochtend ontpopt het kamp zich ineens tot een nepconcentratiekamp en de leiding tot uiterst sadistische soldaten. De scenes waarin de kinderen mishandeld en vernederd worden zijn zeer onaangenaam om te lezen, werkelijk pijnlijk, meer dan anderhalve pagina lang kon ik dat niet aan, dan moest ik iets anders gaan doen, waarom lees je?, vroeg ik me af, waarom lezen mensen?, voelgoed is klaarblijkelijk niet altijd de enige aantrekkingskracht, deze pijn, dit onaangename, en toch vind ik dit een mooi boek, hoe zit dat, hoe werkt dat in ons brein. Twee goede vriendinnen worden gedwongen elkaar te slaan, hard te slaan, heel hard te slaan, de ene weigert, de ander niet (dat Joden in concentratiekampen gedwongen werden hun naaste, familie, vader, kinderen, geliefden te slaan kwam ik niet zo heel erg lang geleden ook nog tegen in een ander boek, welk boek was dat ook alweer, het ging over een violist, dat weet ik nog wel, en ook dat ik het ergens in Spanje in een hele grote achtertuin lag te lezen in een ligstoel, ook in dat boek een ziekmakende scene waarin een vader en een zoon worden gedwongen elkaar af te ranselen, ook daar werd ik naar van, en ook dat vond ik desalniettemin toch een erg goed boek), afgezien van de gaskamers begint het kamp meer en meer op een echt concentratiekamp te lijken, maar dit is niet de twede wereldoorlog, dit is Guatemala in 1984.

Halfon vertelt fragmentarisch. Er is ook nog een hedenlijn. In Parijs ontmoet Eduardo Regina. Ook zij nam deel aan het kinderkamp; samen met Eduardo had ze geregeld wachtdienst. Misschien was er iets van beginnende jeugdverliefdheid, de lezer zal het niet weten, Tarantula is maar een dun boek, en alles trekt in flitsen, soms haast achteloos, aan het verbijsterde lezersoog voorbij. En in Berlijn is er weer een treffen met Samuel. De man met de slang en de “tarantula”. Die ouder is geworden, en dikker, maar nog altijd even weerzinwekkend. Een raar, ongemakkelijk gesprek tussen Samuel en Eduardo (ja weeral ongemak) in iets wat misschien een louche bar, misschien een ranzig eettentje, misschien een Thaise massagesalon of gewoonweg een hoerenkot is. Veel mededogen kan Samuel nog altijd niet voor zijn medemens opbrengen, en een echt sluitende verklaring voor het waarom van het nepconcentratiekamp krijgt Eduardo niet, wel eentje die rammelt aan alle kanten maar daar moet u verder zelf maar over oordelen.

De hedenlijn levert weer twee boeken op, trouwens. De in Berlijn spelende passages lezen als een beklemmende misdaadroman; de huivers; je verwacht elk moment iets ergs. En in Parijs kon het bijna een postmoderne liefdesroman gaan worden.

Maar niks krijgt echt gestalte, alles glijdt door de vingers, zo ook het leven gaat. Je grijpt het, je kunt het niet grijpen, Tarantula is ongrijpbaar en net dat maakt het zo verdomde goed.

Eindscene. Eduardo weet het woud achter zich te laten. Een oude mayavrouw in een eenvoudige hut verzorgt en voedt hem. Dan en daar is waar het poëzie wordt. Het lieflijke. Het wonderschone. Het dromerige. Het is het laatste wat je meekrijgt voor je het boek dichtslaat. Dat is het dan. Je hebt gehuiverd, je hebt gehuild, je hebt geleden, je hebt grootse verwarring gevoeld, je hebt gelachen (enige, misschien lichtelijk zwarte, humor kan Halfon zeker niet ontzegd worden), en je bent getroost en gewiegd en zachtjes gestreeld. Wat niet kwaad is voor een boek van nog geen honderdvijftig bladzijden. Er zijn schrijvers die daar duizend pagina’s voor nodig hebben, en dan nog lukt het ze maar half. Dus inderdaad. Halfon kan echt wel wat. Vergeet de prijzen en de lijsten en het gejubeld en neem gewoon maar aan: dit boek moet je lezen!

Tarantula

Auteur: Eduardo Halfon (Guatemala)
Soort boek: Guatemalteekse roman
Origineel: Tarántula (2024)
Nederlandse vertaling: Marijke Arijs
Uitgever: Koppernik
Verschijnt: 24 januari 2025
Omvang: 140 pagina’s
Uitgave: paperback
Boek bestellen bij: Bol / Libris

Flaptekst van de nieuwe roman van Eduardo Halfon

Eind 1984 keren twee jonge Guatemalteekse broers, die verbannen waren naar de Verenigde Staten, terug naar Guatemala om deel tenmen aan een jeugdkamp voor Joodse kinderen in een bos op de hoogvlaktes. Hun ouders hebben hen ernaartoe gestuurd, zodat ze hun wortels niet zouden vergeten, want ze weten weinig van hun geboorteland en spreken nauwelijks nog Spaans. Maar op een ochtend blijkt het kamp een nog veel sinisterdere plek te zijn dan de kinderen al dachten – iedereen zal zijn eigen manier moeten vinden om te overleven.

De redenen en gevolgen van deze episode uit de kindertijd van de verteller zullen pas jaren later duidelijk worden door toevallige ontmoetingen met een Salinger-lezer die advocaat werd in Parijs en in Barlijn met een voormalig hoofdinstructeur uit het kamp, die rondliep met een slang in zijn zak en een enorme tarantula op zijn arm.

Door verleden en heden, realiteit en fictie met elkaar te verweven, schept Eduardo halfon een verhaal vol symbolen die de fundamenten van zijn identiteit raken: het strikt en rigoureuze raamwerk van de Joodse religie en de moederlijke boezem van Guatemala.

Eduardo Halfon (20 augustus 1971, Guatemala-Stad) publiceerde achttien boeken en is in meer dan vijftien talen vertaald. In 2007 werd hij door het Hay Festival in Bogotá uitgeroepen tot een van de negenedertig beste jonge Latijns-Amerikaanse schrijvers.

Bijpassende boeken en informatie

Guatemala schrijvers en schrijfsters

Recensie, Zweedse roman, Zweedse schrijfster

Tova Gerge – Fearplay

20 januari 2025 Redactie

Tova Gerge Fearplay recensie en informatie over de inhoud van de Zweedse roman. Op 20 januari 2025 verschijnt de Nederlandse vertaling van de roman Fearplay van de uit Zweden afkomstige auteur Tova Gerge. Hier lees je informatie over de inhoud van de roman, de schrijfster en over de uitgave.

Tova Gerge Fearplay recensie van Tim Donker

dat de dagen weer gaan lengen, en dat deze koffie precies de juiste toon aanslaat, en wat een mooi seedeetje is 27 passports van The Ex eigenlijk (en ook die prachtige foto’s van Andy Moor!), en hoe alles, soms, even goed is, en dan, te lezen, dit: “Iris vliegt, ontsnapt, een dunne wand tussen haar en de lucht. Onder de wolken in het ovale raam is de Atlantische kust zichtbaar, het water zo groot als een woestijn. De zon gaat onder. De wolken worden dikker, roze en glinsterend. Het doet denken aan het behang in de kamer van een ex-vriendin, alleen stonden er op dat behang ook vliegende paarden. Het zou feestelijk zijn als paarden tussen de wolken leefden. Hun vleugels en buiken verlicht van binnenuit, gewichtloos zwevende bellen. Iris stelt zich een glinsterende Pegasus voor die op weg is naar het hogere luchtruim, haar ziet, flirterig met zijn vleugels zwaait, zijn concentratie verliest en in de straalmotor van het passagiersvliegtuig wordt gezogen. Wat geratel, dan wordt zijn veerkrachtige botstructuur uit elkaar gehakt door de rotorbladen.”, ja, en dat ik daar heel vrolijk van wordt, van deze eerste regels van Fear play, een vrolijkheid die me zwevend maakt, zodat ik, kortstondig, zelf vlieg, en dat literatuur dat vermag dat kunst dat vermag dat taal dat vermag, en dat denken over de wonderschone kracht van deze vermogens me opnieuw laat zweven.

Wat is dat met deze roman?

Wel. Er zij Iris. En er zij Ba. Meer dat dat nog is Stockholm er. En Twin Falls is er ook.

Mensen. Steden. Er is van alles op onze aarde, lui.

Wel. Iris dus. Ja Iris is er. Iris is er altijd. Zelfs als Iris er niet is, dan nog is Iris er. Maar deze Iris. De Iris uit het boek. Puber, al neigend naar volwassenheid. Girl you’ll be a woman soon. Leeft in Stockholm met haar ouders, Ba en Michael. Ba is jazzpianiste. Serieus. In haar spel, maar ook in haar leven. Vaak hoort Iris het commentaar van Ba al in haar hoofd, hoe zij de dingen die Iris ziet allemaal maar niks had gevonden. Vader Michael is ook muzikant. Gitarist. Over zijn muzikale richting is Gerge veel onduidelijker. Ze laat het oordeel aan de lezer. Zoals ze wel meer aan de lezer laat, maar daar kom ik misschien allicht mogelijkerwijs nog wel over te spreken. Dus. Het zou iets psychedelisch kunnen zijn, of krautrock misschien, of (freak)folk. Of nog iets anders. Het maakt ook niet zoveel uit, echt toegewijd aan muziek is Michael sowieso niet. Althans niet zo toegewijd als hij is aan zijn alcoholisme. Drinkend, rondzwervend, zwetsend is hoe hij het liefst zijn dagen doorbrengt. Soms verdwijnt hij dagen aan een stuk. Om dan weer gevonden te worden. Dronken, depressief en suïcidaal. Ba tracht haar leven te verdelen tussen haar muziek, haar waardeloze man, haar dochter. En dan is Oda er nog, Ba’s hartvriendin en medemuzikante, overleden bij een tamelijk bizar auto-ongeluk waar misschien wel, misschien niet een reiger betrokken was. Voor Ba is leven voornamelijk overleven geworden. Iris zoekt andere manieren van overleven. Ze trekt zich terug uit zichzelf (verschillende keren noemt Ba haar in gedachten een robot) en, uiteindelijk uit Stockholm. Ze zoekt haar heil in Amerika. Via internet vindt ze een vriendin en een stageplek in Twin Falls, een klein plaatsje in Idaho. Ze regelt de dingen. Ze regelt alles. Tegen dat het tijd is om aan boord van een vliegtuig te gaan, is Michael voor de zoveelste keer verdwenen. Of Iris het zich aantrekt of niet, weet Ba niet precies; Iris lijkt vooral een nieuwe toekomst tegemoet te gaan. Of. Naja. Twin Falls is de plaats waar Michael is opgegroeid; Iris is er als kind nog geweest toen ze als familie de indertijd nog levende oma op gingen zoeken.

En hier is het goede ding. Het hele goede ding is dat Gerge niet ingaat op Iris’ keuze voor Twin Falls. Ook hier wordt de lezer alle ruimte gelaten. Zodat je kunt denken dat het puur toeval is dat Iris terecht komt in Twin Falls, al is dat in een land met de grootte van de Verenigde Staten natuurlijk wel een beetje een heel toevallig toeval. Of je kunt denken dat Gerge Twin Falls alleen maar nodig had als een achtergrond die mijmeringen bij Iris kan aanjagen over haar jeugd, haar vader, en de stappen die zij daar eerder gezet moet hebben. Of dat Twin Falls geen werkelijke vlucht is, geen totaal verraad aan Michael en de problemen waarin hij verkeert, maar ook, ten halve, als beweging naar hem toe kan gelden. Of dat Gerge met Twin Falls een deterministisch wereldbeeld ten beste geeft: je kunt je verleden niet ontlopen want je toekomst is er vol mee. Maar je kunt er ook lekker helemaal niks van denken, mee reizen met Iris, de plaats inkleuren met hoe je kleine plaatsjes in Amerika kent uit films en van tv.

Niet alleen daarom is Iris’ verhaallijn kleurrijker dan die van Ba, die in Stockholm gebleven is, alleen in de veel te grote villa; alleen zonder Michael; alleen zonder Iris; alleen zonder in staat te zijn te leven, zich weer op muziek toe te leggen. Meer nog dan Iris, bij wie minstens de illusie van een nieuwe toekomst aanwezig kan zijn, leeft Ba in het verleden. De dagen met Michael toen die nog mooi waren, de dagen met Michael toen die al straf lelijk begonnen te worden, de dagen die voorbij zijn, de dagen van voor Michael of van toen ze Michael voor het eerst zag. Ze corrigeerde hem in een kaffeegesprek tussen hem en zijn drinkmaatjes over de anekdote dat Jo Jones een bekken naar de kop van Charlie Parker gesmeten zou hebben. Ja. Die moest ik opzoeken. Jazz is niet mijn allergrootste maar altijd nog een zeer innige muzikale liefde maar toch had ik hier nog nooit van gehoord. Als verdediging kan ik aanvoeren dat ik nooit een groot liefhebber ben geweest van de Bird. Ik vind het toch een klein slagje te suf, te oubollig. Maar hoe ook, Parker, toen nog geen Bird, net 16, vertoonde zijn kunsten, speelde mooi, speelde goed, speelde indrukwekkend, iets van een auditie misschien, op de toppen van zijn kunnen en dan, uit overmoedigheid wellicht, er net overheen, kon niet meer volgen, raakte de weg kwijt, tot grote irritatie van drummer Jo Jones die zijn ergernis liet blijken door met een cymbaal te smijten, cymbalen als symbolen, die dus, het punt waarop Ba Michael corrigeerde, Parker niet op een haar na onthoofdde, maar voor diens voeten terecht kwam.

En wederom werd ik vrolijk. Om de jazz, om de anekdote, om hoe Michael, al aangeschoten peins ik, het verhaal nog een slagje sterker maakte, om hoe Ba zich in het gesprek mengde.

Fear play heeft dat. Iets aan dit boek maakt me steeds vrolijk, warm, zwevend. Hoewel Gerge over vrij zware onderwerpen schrijft. Alcoholisme, falend ouderschap, eenzaamheid, depressie, suïcide, lotsbestemming, dood, rouw, gemis, de misschien tot mislukken gedoemde zoektocht naar een eigen ik, de moeizame verhouding van mensen tot hun achtergrond. Toch zou ik Fear play een licht boek noemen. In de goede zin van het woord. Niet: triviaal divertissement. Maar iets dat u vol licht doet stromen. Iets dat uw zwaarte dragelijk doet schijnen. Dat komt omdat Gerge een bewonderenswaardige neiging heeft om in haar beschrijvingen van alledaagse of zelfs triestige situaties vreemde elementen op te nemen, zoals de vliegende paarden in de vliegtuigscene die ik aan het begin citeerde (ook al worden die vliegende paarden daar vermorzeld door de straalmotor, het geeft zoiets saais als zitten in een vliegtuig toch een prettig dromerig gehalte). Wie ook vreemde keuzes heeft gemaakt is vertaler Gerrit Brand.

Een pagina op sociale media heet in Fear play bij herhaling een “rekening”. En. Zou kunnen. Want toegeeflijk. Want je denkt toch zo’n Nobelman. Dat zal toch wel. Met zorg enzo. Misschien moet dat nie in Gerrit Brand zun schoenen geschoven worden nie, misschien is dat iets uit het origineel, misschien heet dat gewoon zo in het Zweeds, misschien blieven die Zweden geen “fremdkörper” (ha!) in hun taal, ik meen dat de Spanjoolaards ook zo zijn, eens hoorde ik in Spanje op de radio een discjockey een liedje van de Spice Girls afkondigen als de nieuwste hit van “Las Chicas Picantes”, of misschien heeft “rekening” in het Zweeds een lading die het in het Nederlands niet heeft, een in dit geval toepasselijke woordspeling ofzo. Ja. Zou kunnen. Maar zou het dan niet alsnog aan de vertaler zijn om dat juistelijk te “transponeren”? Andere keren wordt trouwens wel het meer gangbare “account” gebruikt. En ook. Fluweel. De fluwelen bekleding van een stoel bijvoorbeeld. Heet soms Velvet, compleet met hoofdletter; in één geval is er zelfs sprake van ribVelvet, echtwaar, kom zelf kijken, ga zelf lezen. Nu is Velvet ook een personage in Fear play. Dus weeral. Misschien. Zou kunnen. Toegeeflijkheid. Zouden door Gerge bedoelde verwijzingen naar het Velvet-personage kunnen zijn. Hmm. Ja. Misschien. Nee. Kompleet lukrake verwijzingen dan, in verhaallijnen waar de Velvet uit het boek weinig uitstaans mee heeft. Het krediet dat ik Nobelman en Brand wil geven raakt verdermeer nogal opgebruikt door de vele tik- en zetfouten: “mer” waar het “meer” moest zijn; “zicht” voor “zich”; “reden” waar “redden” had moeten staan; “liever” in plaats van “lieverd”; “wanpen” voor “wapen”, zo kan ik nog wel even door gaan, zo ging ik ook nog even door, tegen mijn dochter, mijn moje lieve grappige wijze fantastiese tienjarige dochter die op een keer naast me zat toen ik in Fear play aan het lezen was en mijn ergernis over de vele fouten bemerkte, vroeg wat er was, en toen ik een paar voorbeelden gaf van de onjuistheden in het boek zei: “Misschien is het een bepaald soort dialect?”; klaarblijkelijk kon ze zich niet voorstellen dat een boek zo onaandachtig geredigeerd zou zijn en nee, het is ook vrij onvoorstelbaar. Maar toch waar.

De hele grote kracht van Gerges schrijven blijkt wel hieruit: ondanks de zwaarte die de vertelling onmiskenbaar heeft, en ondanks de ronduit belabberde verzorging die de Nederlandse versie ten deel is gevallen, blijft het schitteren. Je zou Fear play als muziekboek kunnen klasseren, niet alleen door de jazz en de piano en de gitaar; het boek zelve is een soort souljazz of future jazz. Het heeft iets buitenaards; hoe de beschrijvingen prikkelen, hoe de lezer steeds gekieteld wordt, of, als u dat liever heeft, op prettige wijze uit zijn hengsels wordt gelicht (de lezer is de deur en de kamer) (wie door Mij binnen gaat) (enfin), je gaat het niet geloven maar voor de kleine tien minuten die het duurde paste de demoversie van Holiday er gewoon prachtig bij, en ja dat vind ik mooi maar misschien moet ik het onschadelijk maken door het camp te noemen (is dat nog een gangbare term heden ten dage?), of een schuldig pleziertje, ik zong dat lied vroeger voor mijn zoon, toen hij beebie was, bij krampjes, of doorkomende tanden, dan wiegde ik hem en zong ik fluisterzacht let me take you far away…, en zo ook doet dit boek: het wiegt, het zingt, het fluistert, misschien tot u terug beebie bent, als in: elementair en zonder overbodige ballast. Je weet trouwens ook nooit precies wat er komen gaat, al komt er misschien niet eens zo heel bijster veel en is ook dat niet precies ook zo voor beebies?

Gerge houdt de magie helaas niet tot het einde toe vol. En het zijn niet Nobelman en Brand die het om zeep helpen, ze doet het helemaal zelf.

Als voorbeeld kun je het bondage-thema nemen. Hum. Ja. Precies. In Twin Falls vindt Iris, wederom per internet, verkleefd als ze veelal zit aan haar telefoon, want zo flauwzinnig is Gerge dan weer wel om met zo een tiepies “jongeren”-kenmerk af te komen, geen hic et nunc maar ibi et nunc om met Jean Paul Van Bendegem te spreken (dat Abededarium van hem vond ik toch een beetje te veel speelvogelarij hoor, met hier en daar zeer rake en tot nadenken stemmende observaties), een meisje dat zichzelf Velvet noemt en dat geïnteresseerd is in het vastbinden van mensen, daar ook foto’s van plaatst op een website. Iris is geïntrigeerd, zoekt contact, waar haar lief Antonia (kortweg Toni) precies niet geheel kontent mee is, en gaandeweg ontspint zich iets tussen Iris en Velvet. Geen liefde, geen sex, niet eens echt vriendschap, maar wel een zekere vorm van intimiteit. Velvet begint ook Iris vast te binden. Bondage heet dat dan. Doch aanvankelijk heeft het heel weinig te maken met sex of SM. Daar is Gerges opmerkelijke schrijfstijl weer debet aan. De vastbindsessies worden tamelijk knus beschreven, hebben voor Iris veeleer een therapeutiese waarde, een manier van eigenlijk-heel-kunnen-zijn; in de touwen is Iris het meest Iris. Vrijwel op het einde stelt Velvet voor om een demonstratie van het vastbinden te geven ergens in een club, bij wijze van een soort performance. En daar krijgt de bondage helaas een toch wat grimmigere lading. De manier waarop de bezoekers van de club zijn uitgedost is niet zonder sexuele connotatie bijvoorbeeld, en het vastbinden helt al meer naar sm over. Dat is jammer, want ik vond de eerdere, bijna liefdevolle, bijna koesterende beschrijvingen van het vastbinden juist zo bijzonder. Wat meer is: de symboliese waarde van het vastbinden gaat van subtiel naar zeikerig: de verknooptheid van Iris, haar onvermogen om los te komen van haar verleden, haar gedetermineerdheid – er is natuurlijk een reden waarom Iris vastgebonden meer Iris is dan anders, maar misschien had het bij een vingerwijzing moeten blijven en was het beter geweest als Velvet niet meer dan een kleine bijrol had gehad. De terugrit, in Velvets auto, Iris heeft dan te horen gekregen dat haar vader in Stockholm in coma ligt, hij had met zijn dronken kop een kapotte lavalamp op het fornuis gezet om hem weer gaande te krijgen maar de lamp explodeerde en een glasscherf raakte hem in zijn hart, zet het versexualiseren van de Velvet-lijn door: Iris wil afleiding, niet aan haar vader denken, die mogelijk stervende is, vraagt Velvet van alles, en Velvet, die eigenlijk Stephanie heet, praat ronduit, en open, voornamelijk over sex, niet zonder liefde nee maar gaandeweg toch steeds platter en dan gaat er iets verloren in deze roman. Er is gewoon bijna geen goede manier om over sex te schrijven. Ofwel wordt het obligaat – want in een moderne roman mag sex natuurlijk niet ontbreken. Ofwel wordt het stoeferig – kijk mij eens van alles durven schrijven! Ofwel wordt het gewoon ronduit ranzig.

Maar waarlijk dodelijk is het echte einde. Dat is zo’n simplistiese en ongeloofwaardige deus ex machina dat je bijna zou denken dat Gerge het erom gedaan heeft. Misschien is het grappig dat er kort nadat Iris zich heeft beklaagd over onbevredigende eindes in boeken, Fear play toewerkt naar het meest kinderachtige, meest afgeraffelde, meest ongeïnspireerde einde dat ik in zeer lange tijd ben tegen gekomen. Toch geloof ik niet dat Gerge haar lezers echt achter wilde laten met een bittere nasmaak. Want dat is de kloterij: het einde bepaalt hoe je een boek weglegt. Zo kun je een overwegend zwak boek toch nog met een goed gevoel wegleggen; Gerge zet de punt in de middelmaat. Dit had ook anders kunnen eindigen, Gerge. Het boek had korter kunnen zijn, gewoon zo maar ergens eindigen, waarom niet. Of juist uitgepuurder, Fear play had ook een boek van zeshonderd bladzijden kunnen zijn en nog vele, nog zo zeer heel erg veel vele andere richtingen op kunnen gaan. Elke richting was beter geweest dan deze.

Maar Gerge is uit 1982. Piepjong dus. Haar schrijverschap heeft nog ruimte voor rijping. Ze zou maar zo eens een meesterwerk kunnen pennen. Dat is precies wat je haar gunt. En een wat respectvollere Nederlandse versie. Gun je haar ook.

Fearplay

Auteur: Tova Gerge (Zweden)
Soort boek: Zweedse roman
Origineel: Fearplay (2024)
Nederlandse vertaling: Gerrit Brand
Uitgever: Uitgeverij Nobelman
Verschijnt: 20 januari 2025
Uitgave: gebonden boek
Prijs: € 24,95
Winnaar Prisma Litteraturpris 2024
Boek bestellen bij: Boekenwereld / Bol / Libris

Flaptekst van de nieuwe roman van de Zweedse schrijfster Tova Gerge

Iris laat alles achter, ze wil weg. Ze reist vanuit Zweden naar de Amerikaanse staat Idaho, naar een vriendin die ze online heeft ontmoet. Daar wil Iris een heel nieuw mens worden. Maar haar vader, die onlangs is verdwenen, is opgegroeid in de stad waar ze naartoe verhuist. In hoeverre is ze bereid om echt los te laten?

Thuis, in het door vader en dochter verlaten ouderlijk huis, probeert Iris’ moeder Ba haar angsten te onderdrukken net als haar dochter iets van haar leven te maken. Ze moet weer concerten gaan geven, maar dat lijkt onmogelijk na de verdwijning van haar man en de plotselinge dood van een goede vriend.

Fearplay is een spannende roman over liefde en onderlinge afhankelijkheid. Over wel of niet gebonden willen zijn aan anderen, over de pogingen om nabijheid of afstand te creëren, over het al dan niet aanraken van zere plekken, over geesten, bloemen en erfenissen.

Tova Gerge is geboren op 7 maart 1982. Ze is schrijver en beeldend kunstenaar. Haar vorige roman, Pojken (De Jongen) uit 2018, werd door critici lovend ontvangen. De Jongen is ook uitgegeven door Uitgeverij Nobelman. De Nederlandse vertaling van de nieuwe roman Fearplay waarvoor ze de Prisma Litteraturpris 2024 verschijnt in januari 2025.

Bijpassende boeken en informatie

Zweedse schrijfsters

Nederlandse Schrijver, Non-Fictie, Recensie

Olaf Tempelman – De kunst van het missen

16 januari 2025 Redactie

Olaf Tempelman De kunst van het missen recensie en informatie van de inhoud boek over waarom aardse paradijzen niet gelukkig maken. Op 16 januari 2025 verschijnt bij Uitgeverij Athenaeum het nieuwe literaire non-fictie boek van de Nederlandse journalist en schrijver Olaf Tempelman. Hier lees je informatie over de inhoud van het boek, de schrijver en over de uitgave.

Olaf Tempelman De kunst van het missen recensie van Tim Donker

Wat je wil is altijd elders. Nogal logies: als het daar was waar jij bent had je het en had je het niet hoeven willen. Maar ja. Er is altijd meer “elders” dan “hier” dus de kans dat iets gewilds (of nog: iets dat in potentie gewild zou kunnen zijn) zich daar bevindt waar jij niet bent, is je hele godganselijke leven lang vrij groot. Dat is waarom de jacht bestaat. De jacht op succes, de jacht op liefde, de dromenjacht de koopjesjacht. Het is ook waarom angst bestaat. Meer specifiek: de angst iets te missen. Maarja. “Het” bevindt zich altijd elders, ik zei dat al, en daarom heet het niet De Angst Om Iets Te Missen, en ook niet daoitm, nee fomo heet dat (& naar het schijnt is die term te vinden in de Van Dale) want, natuurlijk, geen angst om iets te missen, maar fear of missing out, want stel je voor dat je Nederlands zou spreken, en natuurlijk ook geen fear of missing out, maar fomo (niet eens daoitm, of voor mijn part aoitm), want stel je voor dat je kostbare seconden verliezen gaat met hele woorden uit te spreken.

Tempelman komt hier af met een boek over deze angst. Een boek over fomo, ja, en een boek over emmerlijsten. Want dat is ook zoiets. De emmerlijst. Wanneer ontstond die? De dingen die je absoluut gedaan moet hebben voordat je dood gaat. Rome zien en dan sterven, hoe oud is dat, waar gaat de emmerlijst over, wie heeft er nog een emmerlijst, wat moet er in je emmerlijst, waarom er dingen zijn die gedaan moeten worden voor je sterft, moet je niet gewoon leven voor je sterft, en waarom dat dingen zijn die je klaarblijkelijk niet gewoon doet maar voor je emmerlijst bewaart, en wanneer ga je je over je emmerlijst buigen eigenlijk, misschien als je bijna dood gaat.

Want de emmerlijst is ook, veelal, gevuld met dingen die elders zijn. Je kunt zeggen Ik wil nog een hard maanzaadbolletje met versie rosbief van de slager eten, of ik zou graag nog de U.S.A-cyclus van John Dos Passos uitgelezen krijgen, of ik wil graag nog één keer op een zwoele sterrennacht in de achtertuin met mijn dochter over alledaagse dingen diskuteren, maar een emmerlijst die in zijn geheel elke willekeurige dag van de week afgevinkt gaat kunnen worden heeft geen spanning en zonder spanning gaat het niet. Ook zullen weinigen zeggen Ik wil samen met mijn in 2015 overleden vader naar Music is the healing force of the universe van Albert Ayler luisteren, of ik zou de aarde willen zien vanaf de maan, of ik wil nog één keer acht zijn en in de derde klas van de lagere school zitten en stervensverliefd samen met Lonneke naar haar huis lopen terwijl die lullo van wie me de naam ontschoten is me uitscheldt voor meidengek. Want een emmerlijst mag niet alledaags zijn, volstrekt onhaalbaar is evenmin de bedoeling.

Daar ergens bevindt zich fomo. Tussen alledaags en volstrekt onhaalbaar. Het “het” waaromheen die angst zo’n beetje sirkelt ligt niet buiten het bereik van elk menselijk wezen; het mag echter evenmin gegrepen worden door alleen maar even je hand uit te steken, naar de dichtstbijzijnde bakker te fietsen, of agenda’s te trekken met iemand in je adresboek. Ergens is er “iets”, en het is “iets” waar je bij moet zijn, en je gaat er een trein voor moeten nemen, of een vliegtuig, je gaat het kunnen bereiken ja, want het is daar waar de mensen nog echt zijn waar de mensen nog zuiver zijn waar het land nog ongerept is, verder dan je achtertuin maar dichterbij dan de maan of het dodenrijk.

Kan het zijn dat het akroniem alleen maar Engels is omdat het alles wat meer in het vage houdt? Fear of missing out, angst om te missen, heeft immers geen “iets”, geen “wat” dat gemist wordt, het is het missen zelve, het is alles waar wij niet bij zijn, de emmerlijst vindt zijn grond daarin dat we er wel bij moeten zijn, overal moeten we bij zijn, daar zijn waar de meesten zijn, Elias Canetti zei het al, en ook Heidegger had het over de mens als ontverringsmachine, alles moet in ons bereik zijn, alles moet bereikbaar zijn.

En is het ook daarom dat Tempelman zich in De kunst van het missen concentreert op het fomo-type dat we kennen als de reiziger. De reiziger wil overal zijn waar hij niet is, de reiziger denkt altijd dat het gras één grens verder net iets groener gaat zijn. Er is iets goeds aan het feit dat Tempelman zich heeft beperkt tot reizigers. Ah. Ik ben zelf geen reiziger. Ik heb nooit gedacht dat het ergens anders minder kloterig zou zijn dan hier in mijn eigen kot. Voor korte tijd misschien. Dat maakt vakantie fijn. Je bent ergens, je leidt er je aldagsleven niet, het is er lekker warm, het eten is er vaak beter dan thuis, je hoeft niks, je kan veel, en na een paar weken ga je weer terug. Allicht dat het er altijd beter is als je weet dat je na een paar weken weer weg gaat – thuis is juist daarom zo kloterig omdat je weet dat je er morgen nog zult zijn, en volgend jaar ook nog, en tien jaar na nu misschien ook nog wel. Ik heb al mijn reizen altijd beperkt tot “vakantie”, een keer per jaar, of, oké twee of drie keer per jaar; ik ben nooit op zoek geweest naar paradijselijke oorden waar de mensen liever zijn, echter zijn, eenvoudiger zijn, beter zijn dan hier want ik heb nooit gemeend dat zulke oorden zouden bestaan. Wel heb ik iemand gekend die zichzelf “de kloot die lange reizen maakt” noemde en nooit -niet daarvoor en niet erna- heb ik iemand zichzelf een predicaat horen toebedelen dat zowel vernederend als verheffend is; een megalomaan soort bescheidenheid. Uiteraard waren de reizen die de kloot die lange reizen maakt helemaal niet zo lang, en eigenlijk ook niet bijzonder interessant. Goed, hij was in New York geweest. Maar de hele wereld is in New York geweest (behalve ik). En hij had in de binnenlanden van Spanje door een kloof gelopen waar vermoedelijk elke toerist die even een dagje geen zin heeft in strand wel eens doorheen gelopen is. En hij had drie maanden Engelse les gegeven aan Estse basisschoolleerlingen. Dat dat wel ongewoon is, zou ik weten: het was met name die laatste reis waar de kloot die lange reizen maakt maar nooit over uitgesproken raakte. Het Estse volk had diepe indruk op hem gemaakt. Zo authentiek, zo waarachtig, zo puur, zo ongecompliceerd als die mensen waren. “Als ze in Estland een tafel nodig hebben, pakken ze gewoon een tafel!’, was een uitspraak die hij in de maanden na zijn Estlandreis tot vervelens toe bezigde. Laten we in Nederland nu meestal een opklapbed pakken als we een tafel nodig hebben. Het is dit soort idealisering waarover Tempelman zich buigt: in De kunst van het missen wordt de angst iets te missen toegespitst op reizigers die vooral een of ander op aarde aanwezig paradijs niet willen missen, een land met echte, lieve, intelligente mensen die gewoon een tafel pakken als ze een tafel nodig hebben. De journalist / schrijver splitst deze reizigers op in vijf herkenbare soorten.

In hoofdstuk 1 gaat het om de mens die de wereld afstruint in een zoektocht naar ware liefde. Want ergens zijn de mensen nog lief en warm en hartelijk en aardig, ergens kunnen de mensen nog met heel hun hart liefhebben, ergens telt je geld of wie je bent niet meer mee. Maar het kleine kaffee aan de haven kan alleen ver van huis gevonden worden; westerlingen zijn immers afgestompte, kapitalistiese, harteloze robots. In volgende hoofdstukken is de bestemming vaak al wat konkreter: zo mag de lezer aan de hand van Tempelman in hoofdstuk 2 afreizen naar Tibet. Want daar kan verlichting worden gevonden, boeddhistiese wijsheid, rust, kontemplasie, vrede. Minder vredig, maar even ideaal was, en is, voor velen Cuba. Daarover gaat het in hoofdstuk 3. Che Guevara, revolutie, politieke omwenteling, rebellie. Mulisch ging naar daar want daar was (politieke) bevlogenheid te vinden; in De ontdekking van de hemel schijnt de man met de pijp Cuba het “filiaal van de hemel” te noemen (dat Mulisch er niet alleen intellectuele maar ook lichamelijkere geneugten vond, maakt Tempelman is enkele fijnzinnige terzijdes al snel duidelijk, wat niet naliet een grijns op mijn gezicht te toveren want net als Tempelman heb ik niets met het oeuvre van Mulisch, nooit gehad ook). Geniaal is de freudiaanse analyse van de aantrekkingskracht die deze revolutie (ten opzichte van zoveel andere, maar in misschien druilerigere landen voltrokken revoluties) uitoefent op geestelijk minvermogenden: in de combinatie van “Son en Che” (de muziekstijl en de revolutionair) met “zon en zee” wordt het Es met het Über-Ich verzoend (Son en Che vond ik briljant) (al was mijn eerste associatie minder freudiaans: eigenlijk dacht ik aanvankelijk vooral aan Sonny and Cher) . Dat glasharde diktaturen ook kunnen lonken, blijkt in hoofdstuk 4. In Dubai kun je namelijk als westerling heerlijk onbelemmerd ondernemen ja. Die stomme democratieën ook met hun trage besluitvorming, hun inspraakcommissies, hun hinderlijke regeltjes en wetjes, nee dan zoon hyperefficiënte dictatuur geleid door een man die weet hoe het moet, als je een megagroot winkelcentrum wil laten bouwen dan gebeurt dat meteen, dan bulldozeren ze gewoon wat woonwijken uit de weg en binnen een ommezien staat je winkelcentrum er. In totalitaire staten van meer marxistiese of communistiese snit is er een gelijkende pedant, daar noemen ze een bouwwerk waarvoor velen huis en haard moesten verlaten misschien het Huis van het Volk om het de bijklank te geven dat iets dat voor “de mensen” is maar het resultaat is hetzelfde: onteigent wordt er, en eenvoudige bouwvakkers mogen zich letterlijk dood werken om het te realiseren. En wie het er niet mee eens is, ziet al zijn rechten zomaar verdwijnen. De kunst van het missen eindigt zoals het begon – met een wat diffuser soort reiziger. Die misschien geen liefde zoekt, maar een in veel maatschappijen ogenschijnlijk verdwenen vorm van “puurheid”, “echtheid”; een ergens waar de tijd trager voorbij gaat, niet al het voedsel uit supermarkten komt, mensen nog de tijd nemen voor een praatje, behulpzaam zijn; het “echte” Frankrijk, het “echte” Italië, het “echte” Griekenland; daar waar de vooruitgang en de multinationals nog niet de algehele gelijkschakeling voor elkaar gekregen hebben.

Er is iets goeds aan het feit dat Tempelman het in zijn boek alleen maar over reizigers heeft. Omdat ik er zoals gezegd zelf geen ben, kan ik er met de nodige distantie kijken. Dan gaan ze zich misschien weer afvragen waarom ik dit soort boek bespreek, maar ik kan van waar ik sta wel lachen met al dat gereis, al dat zoeken naar mensen die tafels pakken als ze een tafel nodig hebben, al dat betere kijken alleen maar omdat het Ierland is, steeds de horizon achterna, geen oor of oog voor onder je, naast je, achter je. Maar ik snap ook wanneer Tempelmans medegevoel overgaat in kritiek. Het lieve en hartelijke volk dat nog ware liefde kent is misschien toch wat opportunistieser dan je wil, en liefde voor die rijke westerling is misschien vooral liefde voor de mogelijkheid hun allicht niet zo heel erg paradijselijke land te ontvluchten; een boeddhistiese monnik is ook maar een mens die onthutst is als de wifi het niet doet of zich laat corrumperen door de macht die hem gewild of ongewild in handen gegeven is zodat hij in de verleiding kan komen zijn volgelingen te slaan en te misbruiken; het politieke model van Cuba kent ook minder aangename kanten; in een dictatuur waar in economies opzicht alles mogelijk is, is de vrijheid juist door het opheffen van democratiese strukturen anderzijds ook voortdurend in het geding; de zo gezochte “puurheid” heeft nooit echt bestaan – er is geen tijd geweest waarin men niet dacht dat het in voorgaande tijden beter was, dat er in de huidige tijd iets waardevols verloren is gegaan. Dat kun je begrijpen, of je kunt het niet willen begrijpen. Tempelman schrijft uitvoerig en raak over “cognitieve dissonantie”; “ik wil niet dat het zo is en dus is het niet zo” (Tempelmans tamelik accurate uitleg): de neiging die reizigers hebben om het onrecht in hun paradijs niet te wíllen zien, of te vergoelijken uit naam van een doel dat klaarblijkelijk alle middelen heiligt.

Er is ook iets minder goeds aan het feit dat Tempelman zich beperkt tot reizigers. Fomo, om die term dan maar even aan te houden, dwingt niet in alle gevallen een vlucht uit eigen land af. Mensen die continu van baan wisselen zijn evenzeer bang iets te missen: een beter salaris, meer waardering, meer kansen zich te ontplooien; status, een betere standplaats, fijnere collega’s, eindelijk een mogelijkheid om te doen wat ik echt wil doen. En nu we het toch over carrièrejagers hebben: is de “kinderopvang” niet eveneens een typisch fomo-verschijnsel? Wat al dat geld en dat hele moje huis dat is allemaal wel leuk, maar we willen ook nog gezinnetje kunnen spelen, want iedereen om ons heen speelt gezinnetje, en stel je voor dat we even niet bij iedereen zouden horen. En die kinderen zijn wel leuk en lief, maar ze moeten natuurlijk niet in de weg staan van baan, vriendenclubs, joggen, sportschool, jong blijven, cabaret en theater bezoeken, gezellig doen, “mij-tijd” hebben. Toen de voormalige basisschool van mijn kinderen van het ouderwetse twee dagdelen-systeem (kwamen ze heel ouderwets nog tussen de middag thuis om een broodje te eten, waarna ze voor de middag weer voor een paar uur naar school moesten), deed de school meerdere voorstellen. Eén daarvan was “het 7-tot-7 model”; dan zou de school om zeven uur ’s ochtends opengaan met voorschoolse opvang, daarna school, en na schooltijd tot zeven uur ’s avonds naschoolse opvang. Via de website kon je stemmen, en eventueel een opmerking toevoegen. Een vrouw die voor het 7-tot-7 model had gestemd had erbij geschreven: “Kan er dan ’s avonds ook warm eten gegeven worden aan de kinderen?” Tot op deze dag hoop ik dat dat een grapje was. Maar tot op deze dag vrees ik dat die hoop ijdel is.

Graag had ik andere verschijningsvormen van fomo gezien dan de reiziger type-Slauerhoff alleen. Onrust dwingt niet altijd een konkreet bewegen af.

Er is iets goeds aan het feit dat Tempelman reiziger is onder de reizigers die hij bespreekt. Acht jaar lang was hij als Oost-Europacorrespondent voor De Volkskrant woonachtig in Boekarest; ook reisde hij voor reportages en boeken zo’n beetje de hele wereld af. Hij noemt wel de schadelijke kanten van de cognitieve dissonantie van zijn medereizigers (wegkijken van onrecht is het onrecht laten bestaan), maar hij is nooit vermanend. Tempelman heeft niet de walgelijke arrogantie van een René van Stipriaan die met zijn opgeheven domineevingertje even komt vertellen wie de slechten zijn, wat er allemaal mis is, en wat er allemaal Nu Meteen Anders moet (Anders Loopt Het Slecht Met Ons Af); de arrogantie van hen die zich in slaap gewiegd weten door de wetenschap dat zij in ieder geval níet bij de slechten of de dommeriken horen. Zij zijn deel van de oplossing, want zij hebben een of ander gemakzuchtig rotboekje geschreven waarin wat open deuren worden ingetrapt dus hun taak zit erop. Aan hen zal het niet liggen dat de wereld naar de kloten gaat. Tempelman staat echter middenin de groep die hij bespreekt. Dat maakt dat zijn boek niet zonder humor is, dat het fijn geschreven is, lekker leest, en nergens zuur of bitter wordt.

Er is ook iets minder goeds aan het feit dat Tempelman medereiziger is. De kunst van het missen is bij momenten wat stuurloos. Ik ben geheel voor het negeren van grenzen van genres; prop je reisverslagen vooral vol mini-essays, voeg persoonlijke anecdotes toe waar dat “eigenlijk” niet “hoort”, vermeng sfeerverslagen vooral met historische uitweidingen. Zwabber is het pad, en dat is goed. Maar waar terzijdes zomwijlen een beetje gezocht gaan aandoen, raken teksten wat verwrongen. Alle boeken, alle kunstenaars, alle wetenschappers die genoemd worden, lijken soms alleen maar genoemd te worden om het noemen zelve. Een naakte Martin Šimek onder de waterval kan ik, hoewel de tekst goed zonder had gekund, nog net hebben want ik mocht Šimek als interviewer in al zijn theatraliteit altijd nog wel. Ik weet dat Tempelman de anecdote vooral opvoert om de lezer opnieuw duidelijk te kunnen maken in wat voor rare, dolle, buitenissige situaties hij toch steeds weer verzeild raakt maar ik denk meteen aan het interviewprogramma van Šimek waar mijn moeder en ik altijd met zoveel plezier naar keken en dan word ik vrolijk. Maar shit, Tempelman, Marc van Ranst?! Serieus?! En dan nog in positieve zin ook. Dat hij schuilen moest in een “safehouse” voor “antivaxxers” en dat had “overleefd” (die stoere Van Ranst toch!) en daarna een “vrolijke” column schreef met een “prachtige” zin? “Ik ben met veel plezier serendipist tot in de kist” is geen prachtige zin maar domme sinterklaasrijmelarij, en met serendipiteit heeft het weinig uitstaans. Wanneer ik bijna op het einde van een toch vrij fijn boek wordt geconfronteerd met een klootzak van het zuiverste water, die bewust mensen de stuipen op het lijf joeg over iets waarvoor dat helemaal niet nodig was (maar zelfs als corona een tweede pest geweest, dan nog is angst altijd een slechte raadgever) en iedereen aanraadde zich in te spuiten met een serum (ja een vaccin mag dat niet heten) waarvan niemand de gevolgen op lange termijn kon voorspellen (en dat nu langzamerhand volgens steeds meer wetenschappers en dokters toch wel degelijk enkele kwalijke gevolgen blijkt te hebben), wordt de “namedropping” me toch echt een beetje teveel (of moet ik nu zeggen “too much”?) (en nee Tempelman, ik ben geen “antivaxxer”, wat dat ook moge zijn, en ik ben ook geen “complotdenker”, ik had gewoon een afwijkende mening over het coronabeleid) (en dat ik daarvoor niet heb hoeven onderduiken, daar heb jij dan weer gelijk in, maar ik ben er wel minimaal één vriend door kwijt geraakt). Ook het vanranst-terzijde is onnodig en alleen maar dienend om de eigen (culturele) onderlegdheid en belezenheid te onderstrepen, en hier, op het eind, wordt dan net een verkeerde grens gepasseerd. De grens tussen dingen die me vrolijk, en dingen die me chagrijnig maken.

Maar ik kan ook cognitief dissonant zijn. Ik scheur die laatste pagina’s er eenvoudig uit (niet allemaal, want dat Tempelman zijn katten bedankt voor gezelschap tijdens het schrijven, neemt me dan weer maximaal voor hem in) en dan hou ik een grappig, tot nadenken stemmend, soepel weglezend boek over; het ideale cadeauboek voor de kloot die lange reizen maakt (hoe zou het daarmee zijn). Want goed te lezen tijdens een middellange treinreis naar weeral het volgende paradijselijke oord waar mensen een opklapbed pakken als ze een driezitsbank nodig hebben.

Tempelman gaf de voorzet in een analyse van fomo en emmerlijsten en aanverwante modernetijdsaandoeningen. In een volgend boek mag hij, of een andere denker, er wat mij betreft nog wat verder mee de diepte in.

De kunst van het missen

Waarom aardse paradijzen niet gelukkig maken

Auteur: Olaf Tempelman (Nederland)
Soort boek: literaire non-fictie
Uitgever: Uitgeverij Athenaeum
Verschijnt: 16 januari 2025
Omvang: 208 pagina’s
Uitgave: paperback
Prijs: € 22,99
Boek bestellen bij: Boekhandel / Bol

Flaptekst van het nieuwe boek van Olaf Tempelman

“Voor we iets hadden kunnen meemaken hadden we het al gemist. Ik ben er nooit achter gekomen wat het was.” (Olaf Tempelman)

Hoe welvarender mensen zijn en hoe meer mogelijkheden ze hebben, hoe sterker ze zich bewust kunnen raken van gemis in hun leven. Legden mensen zich in het verleden neer bij de mores van een levenscyclus, nu willen velen uit het leven halen ‘wat erin zit’, meemaken ‘waar het echt om gaat’, deelgenoot worden van wat Norman Mailer ‘the sweet of life’ noemde. Begrippen als ‘bucketlist’ en ‘fomo’ vinden we inmiddels ook in Nederlandse woordenboeken terug.

Eén van de gedaantes van de moderne mens die zoekt naar vervulling is de Reiziger. Aan de hand van het gedrag van reizigers brengt Olaf Tempelman in kaart wat bevoorrechte mensen in hun leven missen, en waarin moderne maatschappijen tekortschieten. Over de hele wereld ziet hij reizigers zoeken naar liefde, verlichting, bevlogenheid, geborgenheid en meer. Hij ziet óók dat er veel voorbijgaat aan mensen die niets willen missen. In een boek waarin hij reisimpressies met contemplaties mengt, pleit hij voor de kunst van het missen.

Olaf Tempelman is geboren in 1971. Hij studeerde journalistiek, politicologie en Roemeens. Van 2000 tot 2008 was hij Oost-Europacorrespondent voor de Volkskrant, met als standplaats Boekarest. Zijn boek Roemeense lente stond in 2008 op de shortlist van de Bob den Uyl-prijs. In 2013 publiceerde hij over de kusten van de Zwarte Zee het boek Omweg naar Istanbul. Voor de Volkskrant schrijft hij columns en essays.

Bijpassende boeken en informatie

Uitgeverij Athenaeum nieuwe boeken

Nieuwe Boeken, Recensie

Boekrecensies 2024

28 december 2024 Redactie

Boekrecensies 2024 nieuwe boeken. Op deze pagina is een overzicht te vinden met recensies 2024 van nieuwe romans, thrillers, non-fictie, en kinderboeken review en waardering. Wat vinden de redacteuren van nieuwe boeken die kortgeleden verschenen zijn? Hoe worden de boeken gewaardeerd?

Recensies 2024 nieuwe boeken reviews en waardering

In het onderstaande overzicht met boekrecensies 2024 nieuwe boeken staat de nieuwste review bovenaan de lijst. Door op de link te klikken kun je de hele recensie lezen en uitgebreide informatie over het boek vinden.

Nieuwsbrief boekentips en recensies

Overzicht van nieuwe boekrecensies 2024

Frida Ramstedt (Zweden) – Het grote interieurstylinghandboek
woonboek
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Dan blijkt dit boek toch een verdomd handig naslagwerk te zijn. Want ik begrijp nu waarom ik zo graag op onze bank zit of beter gezegd: lig. Nu snap ik waarom niemand gaat zitten op die ene eetkamerstoel die veel te hoog en te stijf is…lees verder >

Werner van den Belt, Bob Hardus (Nederland) – De schilders van Rotterdam
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Kunstenaars die zich lieten inspireren door Rotterdam, kwamen vaak van buiten. In hun schilderijen komt de stad in al zijn facetten wel tot leven. Al met al levert dit mooie kunstboek een boeiende inkijk in het kunstleven van de stad, de kunstenaars en de schilderijen…lees verder >

Maurice Hamilton (Engeland) – Formule 1 circuits
autosportboek
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Al met al heeft Maurice Hamilton, geen familie van Lewis trouwens, een mooi naslagwerk gemaakt dat de autosportliefhebber zal bekoren…lees verder >

Tim Flannery en Emma Flannery (Australië) – Megahaai
Het verhaal van het grootste roofdier dat ooit leefde
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
In dit prettig geschreven boek gaat Tim Flannery in samenwerking met zijn dochter op zoek naar wat er bekend is over de uitgestorven superhaai, de leefwijze, het voorkomen en wat er nog rest van de megalodon…lees verder >

John Kuipers (Nederland) – De man in Westerbork
Nederlandse oorlogsthriller
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
De subtiele wijze waarop hij zijn hoofdpersoon Charlie Swieninck schetst waarbij hij enerzijds kritisch lijkt te zijn op de Duitsers maar tegelijkertijd opportunistisch genoeg is om ook van de situatie gebruik te maken is bijzonder goed gelukt…lees verder >

Susanne Fischer (Duitsland) – Mein Föhr
reisverhalen over het Duitse Waddeneiland
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
In het nieuwste deel van de mooie reeks reisverhalen vertelt de Susanne Fischer over het eiland Föhr dat deel uitmaakt van de Noord-Friese Waddeneilanden. Het is een boeiend, goed geschreven en mooi uitgegeven boek…lees verder >

Florence McNicoll (Engeland) – Een kat voor kerst
Engelse kerstroman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitmuntend)
Vinkt alles aan waar een goede kerst feelgood aan moet voldoen: toegankelijke, leuke personages, ook in de bijrollen, een knusse omgeving, fijne, warme vriendschappen die ondersteunend zijn wanneer het leven even tegen zit, community-gevoel, kerstsfeer, humor en natuurlijk een liefdesverhaal…lees verder >

Yoko Tawada (Japan) – De bruidegom was een hond
Japanse novelle
Tim Donker recensie
Een uiterst merkwaardige novelle, die je gelezen hebt voor je het goed wel beseft, en dan iets kleins in je achterlaat, het kriebelt daar een beetje, je kunt het niet benoemen en je moet het misschien maar ook niet benoemen want het heeft je dag gemaakt…lees verder >

Maja Haderlap (Oostenrijk) – Nachtvrouwen
Oostenrijkse roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Boeiende roman geschreven over de worsteling van de Sloveense minderheid in Oostenrijk. Ze doet dit niet met een groot opgezet verhaal. In tegendeel eigenlijk kiest ze voor een roman waarin ze de zoektocht van een moeder en dochter naar hun eigen identiteit en afkomst centraal stelt…lees verder >

Tove Ditlevsen (Denemarken) – Vilhelms kamer
Deense roman uit 1975
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Het bijzondere van de roman is dat deze bol staat van relationele gruwelijkheden maar dat Ditlevsen hierover bijna lichtvoetig schrijft. Maar ondanks al de ze perikelen blijf je geboeid doorlezen. (…) De roman is inmiddels vijftig jaar oud maar heeft in die halve eeuw niets aan actualiteit en intensiteit verloren…lees verder >

Philippa Ashley (Engeland) – Een perfecte kerst in Cornwall
feelgood kerstroman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Als je op zoek bent naar een lekker leesbaar kerstverhaal dat zich afspeelt in een knusse omgeving, is Een perfecte kerst in Cornwall absoluut de moeite van het lezen waard…lees verder >

Judith Herzberg (Nederland) – Kneedwezens
gedichten, poëzie
Tim Donker recensie
Misschien had ik eerder moeten weten hoe Herzberg de dorst naar poëzie laven kan, misschien had ik eerder moeten weten wat een ontzettend goede dichter Herzberg eigenlijk is…lees verder >

Annika Norlin (Zweden) – De Kolonie
Zweedse roman
Tim Donker recensie
Theologie, sociologie, filosofie. Een studie naar groepsgedrag, een zoektocht naar de menselijke conditie, een traktaat over moderniteit, een vraag naar de (on)mogelijkheid van alternatieve levensstijlen, een bezinning op vrijheid en onvrijheid. Dat alles is De Kolonie. Maar het is ook gewoon een roman. Een roman die me verstomd, ontregeld en ten diepste bewogen achterliet…lees verder >

Agustín Fernández Mallo (Spanje) – Trilogie van de oorlog
Spaanse roman
Tim Donker recensie
Dus is het een maf, vermoeiend, grappig, poëties, ontroerend, eigenzinnig, flauw, beklemmend, ontregelend, teleurstellend, goed, slecht, geforceerd, idioot, lezenswaard, gek, saai, geweldig boek. En al die dingen wel. En al die dingen niet. Als een fysicus een patafysicus wordt, en een patafysicus een schrijver kan dat allemaal…lees verder >

Annette Rijsdam (Nederland) – Ik geef je kerst
feelgood kerstroman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Als je zin hebt in een prima leesbaar verhaal, als je wil genieten van stiekeme verliefdheden, zit je met dit boek helemaal prima. Met een kerkmuziekje op de achtergrond en een kop warme chocolademelk, zal het zeker bijdragen aan het knusse december gevoel…lees verder >

Garrie van Pinxteren (Nederland) – Verplicht gelukkig
Dagelijks leven in een communistische heilstaat
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed).
In haar boeiende boek beschrijft Garrie van Pinxteren het dagelijks leven van de Chinezen, hoe zij kijken naar de ontwikkelingen die nog steeds gaande zijn en hoe zij zich staande houden…lees verder >

Benoit Clerc (Frankrijk) – ABBA compleet
Het verhaal van de 114 songs
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Het boek nodigt uit om de muziek opnieuw te gaan beluisteren nadat je er nog meer inzicht en kennis hebt opgedaan over de inhoud en ontstaansgeschiedenis van de liedjes die vaak meer diepgang bevatten dan zo op het eerste gezicht lijkt…lees verder >

Karl Geary (Verenigde Staten) – Juno en Legs
Dublin roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Het is me bijna te heftig (…) misschien moet ik dit boek maar aan me voorbij laten gaan. Doe dat niet. Verdraag de ellende. Zie dat er tussen al het leed ware liefde groeit. Laat je ontroeren. Huil af en toe maar even omdat de wereld soms zo wreed is. Maar lees het…lees verder >

Denis Michiels (België) – Dagboek van de popmuziek
muziekboek
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Denis Michiels heeft met Dagboek van de popmuziek een mooi naslagwerk voor de muziekliefhebber geschreven. Een fijn boek om doorheen te bladeren en te dwalen, oh ja momenten te beleven…lees verder >

Raymond de Borja (Filipijnen) – Facture
gedichten, poëzie
Tim Donker recensie
Facture vraagt om herlezen. facture vraagt om denken. facture vraagt om doen. Als iemand me zou vragen waar ist werk van, zou ik misschien kunnen zeggen daar ist werk van…lees verder >

Eveline Heijnen (Nederland) – Idee voor het kerstdiner
feelgood kerstroman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Er bloeit een prettige romance op, eenzame mensen zijn minder eenzaam en verstoorde relaties worden voorzichtig geheeld. Een prettig leesbaar verhaal voor tijdens de winterse dagen!…lees verder >

Jakub Malecki (Polen) – Aangrenzende kleuren
Poolse roman
Tim Donker recensie
Het tastende gaan. In duisternis, en slechts vermoedend. Want je weet niet wat het is. Na al die bladzijden nog niet. Dit is waar Małecki goed in is: zwijgen. Niets zeggen. En de lezer laten tasten. De lezer laten met zijn niet weten…lees verder >

Lotta Blokker (Nederland) – IJsvogel
Nederlandse debuutroman
Tim Donker recensie
Het ongezegde is soms veelzeggender dan het gezegde. Ja dat is ook een kliesjee. En dit ook: stilte is sexy. Het boek dicht doen, en nog zoveel niet weten. Daar hou ik van…lees verder >

Maartje Wortel (Nederland) – Camping
Nederlandse roman
Tim Donker recensie
Het is mooi hoe ze wat je dacht dat blijspel ging zijn voor je ogen steeds meer naar een pamflettistiese, keelsnoerende en hartverscheurende protestroman weet toe te schrijven (…) Het zit in je kleren in je haar in je hoofd en in je lijf. En je weet: dit raak je nooit meer helemaal kwijt…lees verder >

Eelco Storm (Nederland) – Stoomtractie van de wederopbouw
Buitenlandse locs bij de NS 1945-1958
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Het boek is voor elke treinenliefhebber onmisbaar, maar ook de geïnteresseerd in het Nederland van direct na de oorlog zal dit mooi uitgegeven boek zeker kunnen waarderen…lees verder >

Catherine Walsh (Ierland) – Ingesneeuwd met kerst
Ierse kerstroman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Heb je zin in wat lekker leesbare romantiek in kerstsfeer? Dan zit je met Ingesneeuwd met kerst helemaal goed! Knus, vlot verteld boek waarin de kerstsfeer goed tot leven komt in het decor van een Iers dorp…lees verder >

Toon Tellegen (Nederland) – Niemands verjaardag
dierenverhalen
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Scherpe observaties, van grappige, soms humeurige, regelmatig wat wereldvreemde karakters, kleuren deze mooie bundel waarin de hoge kwaliteit van het werk van Tellegen weer eens te meer tot volle wasdom komt…lees verder >

Marente de Moor (Nederland) – De schoft
Nederlandse roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Ergens besloop me namelijk het gevoel dat ik door haar werd gemanipuleerd, dat ze me duwde in een richting door die cursieven, door Toms verhaal wel invoelbaar te maken en dat van de anderen niet. Door zo’n belangrijk onderwerp als het lijden van vluchtelingen te kiezen. Door me telkens te laten denken: wat bedoelt ze nou toch? Zeer onaangenaam en tegelijkertijd intrigerend!…lees verder >

Jannah Loontjes (Nederland) – En toen ging hij
Nederlandse roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Een roman waarvan ik de eerste helft mijn best moest doen om ervan genieten, vervolgens steeds een beetje meer van ging houden totdat het zover was dat ik niet wilde dat ie afgelopen zou zijn…lees verder >

Wessel te Gussinklo (Nederland) – De uitverkorene
Ewout Meyster-roman, Nederlandse roman
Tim Donker recensie
(Het) laatste, afsluitende, onvoleindigde, halfbegrepen, prachtige, prikkelende, ultieme deeltje geheten De uitverkorene gelezen, genoten, gewaardeerd (…) dit is briljant. Dat is het. En dat is alles…lees verder >

Ellen Raskin (Verenigde Staten) – Het spel van Westing
Amerikaans 10+ kinderboek uit 1978
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Al met al blijkt het spel van Westing een bijzonder boek te zijn, met uitgesproken karakters en een bizar moordspel. Voor lezers die daarvan houden, zeker een aanrader...lees verder >

Akira Mizubayashi (Japan) – Hartenkoning
Japanse roman
Tim Donker recensie
Hartenkoningin kan zijn wat het is zonder uitzonderlijk te zijn. Gewoon goed. Maar voor een boek erin slaagt tevens muziekstuk te zijn, is gewoon goed zeker meer dan goed genoeg…lees verder >

Monica Sabolo (Frankrijk) – Een clandestien leven
Franse roman
Tim Donker recensie
Dit boek achtervolgde me zelfs tot in mijn dromen. Dan heb je als schrijver niet niets geschreven. Nee. Dan heb je echt wel iets geschreven. Maar wat? Dat blijft een open vraag…lees verder >

Gwendolyn Brooks (Verenigde Staten) – Maud Martha
Afro-Amerikaanse roman uit 1953
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitmuntend)
Adiëlle Westercappel heeft deze bijzondere roman fantastisch goed vertaald. (…) Een klein, schijnbaar eenvoudig boek dat nog heel lang in mijn hoofd heeft nagezinderd…lees verder >

Daria Serenko (Rusland) – Ik wens mijn huis as
literaire non-fictie
Tim Donker recensie
Serenko zet Ik wens mijn huis as rechtop in het lijf van haar lezers. Dit is misschien niet het mooiste boek dat je ooit las, maar het is welsprekend, het is mooi en het verplettert. En dat is het. Dat is alles…lees verder >

Jenny Colgan (Schotland) – Middernacht in de kerstboekwinkel
Schotse feelgood kerstroman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
De knusse boekwinkel, het sprookjesachtige Edinburgh, de hartverwarmende acties waartoe Carmen ondanks haar bozige voorkomen toe in staat blijkt, verleiden je meer dan genoeg om weg te dromen in het verhaal…lees verder >

Henk Ester (Nederland) – Kameren van vuur
gedichten, poëzie
Tim Donker recensie
Zoekt Ester met zijn voorliefde voor beeldende kunst zijn poëtica in stilstand? Zulke dingen kunnen. Waar gedichten foto’s worden. Ja. Ook dat is wat kunst vermag…lees verder >

Barbara Kingsolver (Verenigde Staten) – Demon Copperhead
Amerikaanse roman
Tim Donker recensie
Wat is. Hoe het is. Hoe je je onderhouden weet. Met dit boek. En meer niet. Wat goed is. Wat genoeg is. Voor velen. En voor mij, voor deze ene keer…lees verder >

Diverse auteurs – België door de ogen van Suske en Wiske
non-fictie
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Niet elk artikel als even sterk maar het boek als geheel biedt verrassende kijk op het bijzondere land en haar bevolking. Al met al is Belgie door de ogen van Suske en Wiske een alleraardigst boek dat ook voor de Nederlandse lezer leuk is om te lezen…lees verder >

Oğuz Atay (Turkije) – Wachten op de angst
Turkse verhalen uit 1975
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Atay houdt de regie strak in handen en weet hij elk verhaal, hoe indringend en verwarrend ze soms lijken te zijn, met strakke hand tot een goed einde te brengen. Een ware literaire ontdekking…lees verder >

Lore Segal (Verenigde Staten) – Huizen van anderen
Amerikaanse roman uit 1964
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
De roman is zowel aangrijpend, als schrijnend en het debuut toont direct de hoge kwaliteiten van het schrijverschap dat in de latere boeken nog verder tot ontwikkeling komt…lees verder >

Hay Wijnhoven (Nederland) – De houtduif
vogelboek
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
De afwisseling van verhalen, gekoppeld aan informatie over de levenswijze van de vogel, stadsbewoner en overlevingskunstenaar zijn verrassend en soms verbijsterend…lees verder >

Dimitri Verhulst (België) – Bechamel mucho
Vlaamse Mallorca roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Er zit vaart in deze roman van Dimitri Verhulst, je moet erbij blijven! Drukke zinsopbouw, scherpe weerspiegelingen en cynisch beklag over Het-Zijn, de wereld, de liefde en de consumptiemaatschappij…lees verder >

Daniel Kehlmann (Duitsland) – Lichtspel
Duitse roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Knap is vooral dat Daniel Kehlmann het verhaal op een bijna terloopse wijze vertelt, waardoor het uiteindelijk des te meer binnenkomt en spannend is…lees verder >

Colm Tóibin (Ierland) – Long Island
Ierse roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
In zijn nieuwste roman Long Island laat hij zijn kwaliteiten weer ten volle tot recht komen middels een boeiend en soms aangrijpend verhaal over emigratie, het verlies van een thuis en het verlangen naar harmonie en liefde…lees verder >

Christine Otten (Nederland) – Als ik je eenmaal mijn verhaal heb verteld
Nederlandse roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Het thema van de roman is zeker interessant te noemen. Echter om de een of andere reden beklijft de roman net onvoldoende. Gelukkig bezit Christine Otten om voldoende literaire kwaliteiten dat je toch blijft doorlezen…lees verder >

Karl Alfret Loeser (Duitsland) – Requiem
Duitse roman
Tim Donker recensie
Hoe het gaat. Hoe het sluipt. Hoe het sluipend gaat. Hoe er eerst nog niet heel veel is dat je werkelijk verontrust, en hoe het dan ineens overal om je heen is, ook in kringen waar je je veilig achtte om uit te spreken wat je dacht…lees verder >

Leonieke Baerwaldt (Nederland) – Dagen als vreemde symptomen
Nederlandse roman
Tim Donker recensie
Andermaal flikt Leonie Baerwaldt het om af te komen met een boek dat me ontredderd, verbijsterd en naar adem snakkend achterlaat…lees verder >

Naomi Rebekka Boekweit (Nederland) – Stemmen
psychiatrische roman
Tim Donker recensie
Soms is Stemmen heel erg mooi, en ontroerend, en lief, en zacht. Soms wil je het boek in je armen nemen en wiegen en toezingen, soms wil je het in een hoek smijten en het daar voor altijd laten liggen…lees verder >

Gertrud Jetten (Nederland) – Kijk, ik ben een pony!
kinderboek 7+ jaar
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Leest als een sneltrein. Al vanaf de eerste bladzijde zit je erin, wil je doorlezen en ga je van de personages houden. Er staat geen letter te veel, je hebt nergens de neiging om een stuk over te slaan…lees verder >

Dolf Ruesink (Nederland) – Feesten als wilde beesten
50 jaar Normaal
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Zonder twijfel is Feesten als wilde beesten het ultieme boek over de Achterhoekse rockband Normaal met werkelijk alle informatie en verhalen die over de geschiedenis. muziek en optredens…lees verder >

Jordan Lent – Het lied van Enora
fantasyroman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Naast de spanning is er ruimte voor vriendschap, humor en liefde, waardoor een fijne balans ontstaat tussen spanning en ontspanning…lees verder >

Cécile Tlili (Frankrijk) – Een onschuldig diner
Franse roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Sterk aan de roman is dat de de schrijfster over een goede en strakke pen beschikt waarmee ze goed overweg kan…lees verder >

Eveline Baar (Nederland) – De Gouden IJscoupe
10+ jaar kinderboek over Italië
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Het verhaal is duidelijk met ontzettend veel liefde geschreven. Een mooi verhaal, dat je ook nog eens meeneemt op ontdekking door Italië,..lees verder >

Marieke van der Pol (Nederland) – Waterland
Nederlandse roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Marieke van der Pol weet de valkuilen van sentimentaliteit op een vakkundige wijze te omzeilen. Dit doet ze door het verhaal een aantal scherpe randjes mee te geven, waardoor de roman zoetsappig wordt…lees verder >

Han van Wieringen (Nederland) – homeland noordholland
gedichten, poëzie
Tim Donker recensie
bij Van Wieringen groeit uit kleine dingen iets groots ja, maar het omgekeerde is ook ontegenzeggelijk waar en zo mogelijk nog mojer…de mooi. de pracht. de lief. de woorddronkenheid…lees verder >

Tim Hofman (Nederland) – Goede moed
Pleidooi voor een minder bang bestaan
Recensie van Mare
Het boek zet aan tot kritisch nadenken op de samenleving, maar waar ik meer uit haalde was het kritisch kijken naar jezelf. Fouten durven toegeven en daar van leren en jezelf verbeteren…lees verder >

Bas van Oort (Nederland) – Naar het noorden
Scandinavische reisverhalen
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Hij doet met name verslag van ontmoetingen met mensen die zich op een bijzondere wijze weten te onderscheiden en dat meestal doen in harmonie en samenhang met de omgeving waar zij wonen en leven…lees verder >

Édouard Levé (Frankrijk) – Zelfportret
Franse roman
Tim Donker recensie
Dit is één van de allermafste boeken die ik ooit gelezen heb, en ik heb ongelooflijk veel maffe boeken gelezen, echt waar, kom zelf eens een blik in mijn boekenkast werpen, en tegelijkertijd ook één van de meest intrigerende…lees verder >

Jens Henrik Jensen (Denemarken) – Pelgrim
Oxen thriller 6
Deense actiethriller
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
De thriller is prima geschreven, spannend maar voor wie de eerdere boeken in de reeks gelezen heeft, niet echt verrassend meer. Desondanks een prima boek voor de liefhebber van de betere Scandinavische actiethriller…lees verder >

Rosie Hewlett (Engeland) – De heks van Kolchis
Het verhaal van Medea
mythologische roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitmuntend)
Een roman die vlot en meeslepend is geschreven – ik kon het boek werkelijk niet wegleggen! – en boordevol prachtige symboliek zit. Een film waardig!…lees verder >

Dilan Yurdakul (Nederland) – Maskerziel
Nederlandse debuutroman
Tim Donker recensie
Dilan Yurdakul beschikt over een vlijmscherpe, een muzikale, een cynische, een humoristiese, een buitengemeen fijne pen. Rake observaties, indringende waarnemingen, poëtische passages tillen Maskerziel bij momenten ver boven de middelmaat uit…lees verder >

Margaret Kennedy (Engeland) – Picknick bij maanlicht
Engelse roman uit 1949
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Margaret Kennedy slaagt op prettige wijze in de lezer regelmatig op het verkeerde been te zetten. Al met al een prima Engelse roman die de lezer een flink aantal uren aangenaam leesplezier oplevert…lees verder >

Koos van Zomeren (Nederland) – Gevolgen
Nederlandse roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Koos van Zomeren verbeeldt het huidige tijdsgewricht op uitstekende wijze door de ogen van een zeventigjarige. Een knap stuk werk van een ervaren romanschrijver…lees verder >

Jenny Erpenbeck (Duitsland) – Kairos
Duitse roman
Tim Donker recensie
Om de kracht van woorden, de oneindigheid van taal, de betovering van de inkt – daarom lees je dit boek. Omdat je niet goed weet of je moet buigen of sidderen voor de aan magie grenzende vermogens van (deze) literatuur – daarom lees je dit boek...lees verder >

Julia Romein (Nederland) – Villa Italia 2 Gemengde gevoelens
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Feelgoodroman over Italië
Gemengde gevoelens heeft alles in zich wat je van een goede feelgood roman hoopt te krijgen. Fijne vriendschappen, een zeer aansprekend hoofdpersoon, zo hier en daar wat spanning, een pittoreske omgeving als decor, waar je bijna zelf ook zou willen plaats nemen…lees verder >

Simone Atangana Bekono (Nederland) – Marshmallow
gedichten, poëzie
Tim Donker recensie
Simone antanga bekono liet de bloemen groeien, en simone atangana bekono werd niet voor niets geprezen in het paard van troje en simone atangana bekono heeft met Marshmallow een ongekend fantastiese dichtbundel geschreven…lees verder >

Tine Høeg (Denemarken) – De A van Asta
Deense roman
Tim Donker recensie
Wat een magistraal boek zeg, dit. Wat een fenomenaal staaltje schrijfkunst, dit. Jezus wat mooi. Wat ongelooflijk ongekend fantasties mooi, dit, niet het over maar het zelf, de rijkdom niet in wat ze schrijft maar in het schrijven, konkrete kunst, levende poëzie…lees verder >

Donna Ashcroft (Engeland) – Een cottage in Cornwall
Engelse feelgoodroman
waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Hoewel ik hier en daar graag íets meer diepgang of subtiliteit had gezien, is de roman zeker de moeite van het lezen waard. Het is prettig geschreven, in een vlot tempo en het verhaal heeft genoeg spanning op meerdere vlakken…lees verder >

Philippa Ashley (Engeland) – Een perfectie zomer in Cornwall
Engelse feelgoodroman over Cornwall
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Een perfecte zomer in Cornwall is het perfecte boek voor iedereen die op zoek is naar warmte, troost, humor, een klein beetje spanning en vooral veel “feelgood”!…lees verder >

Sasja Janssen (Nederland) – Mijn vader zegt entropie mijn moeder logica
gedichten, poëzie
Tim Donker recensie
Dit ging geweldig zijn. Wat het misschien (niet) was, maar zolang ik op een zin kan stuiten als deze: “mijn vader zegt entropie mijn moeder logica / mijn vader schaken mijn moeder dammen, krentenmik klöntjesmik” is het alles toch nog goed genoeg om voor geweldig te kunnen doorgaan…lees verder >

Julia Romein (Nederland) – Villa Italia 1 Een nieuw begin
feelgoodroman, Italië-roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Een heerlijk boek voor iedereen die wil wegdromen in een Italiaans landschap, zich wil verwarmen aan oude en nieuwe vriendschappen en nieuwsgierig is naar een oude geschiedenis…lees verder >

Vincent Kortmann (Nederland) – Vlees en bloed
Nederlandse roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Alhoewel het onderwerp van de roman niet echt origineel is en ook de verwikkelingen in de roman wel eerdere beschreven zijn, lukt het Vincent Kortmann toch om de lezer vast te houden. Hij heeft een prima geschreven roman geproduceerd die goed is voor aan aantal uren aangenaam leesplezier…lees verder >

Astrid Lampe (Nederland) – Zachte landing op leeuwenpootjes
gedichten, poëzie
Tim Donker recensie
Diensten heulen met vreemde medeplichtigen: is dit waartoe de mens gekomen is? Alles ingeschaald op basis van bruikbaarheid of potentieel gevaar? Ja. Dit is hoe ik me Lampe herinner. Het zegt niets het zegt alles…lees verder >

María Pérez-Talavera (Venezuela) – Figures of Wood
Venezolaanse roman
Tim Donker recensie
Gaat hij nu. Zie hem gaan, als hij nog gaat, daar, lopend, als hij, t schrijverken, langs wegen van eertijds – het bospad waar hij haar hoopt te ontmoeten. Hij. t Schrijverken. Hoopt. Hoopt en loopt…lees verder >

Maria Dermoût (Nederland) – De tienduizend dingen
Nederlands-Indische roman uit 1955
Tim Donker recensie
Deze bespreking wil benadrukken hoe het zindert in De tienduizend dingen, hoe het broeit, hoe het is, het verstikkende, het desolate, het zinnelijke, de poëzie der dingen, de poëzie van het gaan, al die dingen…lees verder >

Camilla Läckberg (Zweden) – Nachtspel
Zweedse thriller
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Nachtspel is, ondanks dat het boek slechts iets meer dan honderd pagina’s omvat en niet meer dan een aantal uur beslaat, één van de betere thrillers van Camilla Läckberg…lees verder>

Ann Cleeves (Engeland) – De schreeuw van de reiger
Engelse thriller, Matthew Venn deel 2
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Ann Cleeves weet exact hoe ze de lezer aan het boek moet kluisteren. Een echte aanrader voor de liefhebber van het betere spannende boek uit Engeland…lees verder >

Anke Kranendonk (Nederland) – Brand
jeugdroman (14+ jaar)
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Voor iedereen die boeken leest met boeiende, goed uitgewerkte personages, onderhuidse spanning, verpakt in een puberleven, zit hier goed. Ontroerend zonder vals sentiment, spannend zonder sensatiezucht…lees verder >

Kira Wuck (Nederland) – Koeiendagen
gedichten, poëzie
Tim Donker recensie
Ik dook. Kwam boven met handen vol zand. En soms glinsterde daar iets in. En dat is dus klaarblijkelijk wat ik doe. Duiken, en schrijven over de glinsteringen in het zand…lees verder >

Lina Wolff (Zweden) – Duivelsgreep
Zweedse roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Zelden is de gewelddadige inborst van een machoman die zijn grenzen veelvuldig en ruimschoots overgaat zo recht voor zijn raap en op indringende wijze beschreven…lees verder >

Bart Jungmann (Nederland) – Luik
Een liefdesverklaring
reisverhaal
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Wat vooral de grootste kwaliteit is van het boek, is dat je zelf zin krijgt om Luik te bezoeken en te ervaren hoe de stad leeft, boeit en intrigeert…lees verder >

Lauren Roberts (Verenigde Staten) – Powerless
fantasyroman (15+ jaar)
Waardering boek: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Het is een absolute aanrader voor iedereen die houdt van een spannend kat en muis spel, met krachtige karakters, die tegen wil en dank een onontkoombare aantrekkingskracht op elkaar hebben…lees verder >

Rolf Bos (Nederland) – Russische spelen
Sport en politiek in het olympische jaar 1980
geschiedenisboek, sportboek
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Bos beperkt zich niet tot het verhaal van de Spelen. Door ook aandacht te hebben voor de politieke verwikkelingen in de jaren voorafgaand, de Koude Oorlog, het klimaat in Moskou tijdens het evenement en de nasleep ervan weet hij de boeiende geschiedenis in een breder perspectief te plaatsen…lees verder >

Lans Stroeve (Nederland) – Sterkteleer
gedichten
Tim Donker recensie
Scenes die je niet anders dan lief of ontroerend kunt kenschetsen, in diepe kleuringen (dat is dan de schilder in de dichter), druppels vallen op je shirt, nu moet je naar boven voor een nieuw shirt, je las, er was een lichte aanraking, nu lees je niet meer, niet anders willen…Wat achterblijft is misschien alleen de wens dat je schilderen kon…lees verder >

Arnaldur Indriðason (IJsland) – Het uurwerk
historische roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Arnaldur Indriðason vertelt het grotere verhaal van koloniale uitbuiting en machtsverhoudingen die de Deense heersers en hun vazallen uitoefenden in het IJsland van de achttiende eeuw en de uitwassen en ellende die dit veroorzaakte…lees verder >

John Grisham (Verenigde Staten) – De vloek
Amerikaanse thriller Camino Island thriller 3
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ zeer goed
De vloek is niet de allerbeste thriller die Grisham heeft geschreven maar gelukkig zakt het nergens door de ondergrens en biedt het boek voldoende kwaliteit om garant te staan voor een aantal uren boeiend leeplezier en is het hier en daar aangrijpend en zelfs confronterend…lees verder >

Arnon Grunberg (Nederland) – Zevenpoot
geïllustreerd door Thé Tjong-Khing
vertelling
Tim Donker recensie
Ik las een Grunberg, ik vond het leuk, de zon scheen, de koffie smaakte me, ik had gelachen, en bijna, bijna ja, had ik een bericht naar mijn vroegere buurman gestuurd. Wat meer is dan de meeste boeken met me doen…lees verder >

Michiel ten Broek, Victor Lansink (Nederland) – De Oosterspoorweg
spoorwegboek, fotoboek
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
De rijkdom aan foto’s en boeiende verhalen zijn zoals altijd prachtig. Spoorwegliefhebbers maar ook lezers die geïnteresseerd zijn in Nederlandse geschiedenis kunnen weer hun hart ophalen bij dit boek…lees verder >

Frank Westerman (Nederland) – Zeven dieren bijten terug
Arctisch reisverhaal
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Geschiedenis, wetenschap, reisbeschrijvingen en persoonlijke mijmeringen lopen op harmonieuze wijze in elkaar over en Westerman houdt de regie strak in handen, nooit belerend en schrijft in een prachtige stijl die niet onderdoet voor die van de beste prozaschrijvers…lees verder >

Paul Verrept (België) – Het jaagpad
Vlaamse roman
Tim Donker recensie
Veel leegte. Leegte die ademt. Het wit. De regen. Het geruisloze komen. En dan, ineens, voel je het overal. De adembenemende schoonheid…Hoe het is. Hoe zeldzaam dit groeit. Je moet het gelezen hebben om het te kunnen geloven…lees verder >

Gail Scott (Canada) – Furniture Music
memoir over Manhattan
Tim Donker recensie
Alles wat poëzie wat geen politiek is. Of etentjes. Of lopen door de stad. De literatuur die door dat alles verweven zit. Overal woorden. Op straat liggen zinsflarden voor het oprapen, en Gail ziet…lees verder >

Leah Hayden (Duitsland) – Miss Guggenheim
biografische roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Een boeiend en vlot geschreven biografische roman die ik met veel plezier heb gelezen. Een echte aanrader, zeker als je de wereld van de kunst je boeit!…lees verder >

J.Z. Herrenberg (Nederland) – Opperhalfrond
Door het oog van de cycloon 2
dystopische roman
Tim Donker recensie
Prachtig. Ja. Zo mooi en overrompelend kan de zwartgal zijn. Het enige bezwaar dat ik ertegen heb, is dat ik het nu uit heb. Dus. Schiet op met dat derde deel, Herrenberg!…lees verder >

Hans Peeters & René de Vos (Nederland) – Prachtvogels
vogelboek
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
De makers Hans Peeters en René de Vos weten met hun boeiende vogelverhalen de lezer te raken en overtuigen van de schoonheid van de kwetsbare Nederlandse broedvogels…lees verder >

Manu Larcenet (Frankrijk) – De weg
graphic novel
Tim Donker recensie
Een subliem boek voor een druilerige zondagmiddag (je kunt wachten tot de herfst maar deze zomer kan er ook wat van). Hete koffie in je mok, maak m goed sterk. Het zou het beste zijn als je alleen thuis bent…lees verder >

Bjorn Van den Eynde (België) – Stoute kleine piranha
De Vrieze & Durmez thriller 2
Vlaamse thriller
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Het spannende verhaal past prima in een traditie die je bij veel Vlaamse schrijvers kunt terugvinden. Al met al heeft Bjorn Van den Eynde een vakkundige en puike thriller afgeleverd…lees verder >

Ben Guterson (Verenigde Staten) – De vloek van de negen
kinderboek (10+ jaar)
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Een prettig leesbaar boek, Zander en Natascha sympathiek genoeg om te willen volgen en een magische plek, om je te verwonderen. Dat maakt dat je ondanks dat de vaart soms ontbreekt, toch door blijft lezen…lees verder >

Annabel Abbs (Engeland) – Miss Eliza’s Engelse keuken
historische roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Een verhaal dat heel mooi het tijdsbeeld schetst van Engeland in de eerste helft van de 19^e eeuw en laat zien dat er voor vrouwen maar weinig mogelijkheden waren, als zij andere ambities hadden dan trouwen en kinderen krijgen. De roman is vlot geschreven en je leeft volledig mee met de hoofdpersonen…lees verder >

Åke Edwardson (Zweden) – De dertiende zaak
Erik Winter thriller 13
Zweedse thriller
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Zoals meestal zorgen ook nu weer de boeiende hoofdpersonen en een spannende plot voor een aantal uren leesplezier. Nergens komt de thriller geforceerd over waaruit blijkt dat Åke Edwardson echt vakwerk heeft afgeleverd…lees verder >

Jenna Zoë – Human design
lifestyleboek
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Jenna Zoë’s boek over Human Design heeft mij absoluut geïnspireerd en aangespoord om weer meer te gaan leren over mijn eigen design. En vooral: er nog veel meer naar te gaan leven…lees verder >

Bram de Ridder (Nederland) – Een aangenaam zwaar hoofd
verhalen
Tim Donker recensie
Een onvergetelijk mooi boek over de (on)mogelijkheden van het leven. Een boek dat dingen in je achterlaat. Vragen, beelden, fragmenten, zinnen, gedachten. Rommel. Een boek dat rommel in je achterlaat: uiteindelijk is dat alleen de allerbeste schrijvers gegeven…lees verder >

Gertrud Jetten (Nederland) – Pim de postduif
kinderboek 6+ jaar
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Pim beleeft een heel mooi avontuur, dat zeker zal uitnodigen tot lezen. Omdat Pim zo innemend is, wíl je graag dat het weer goed komt met hem, dus blijft het verhaal interessant…lees verder >

Fien Veldman (Nederland) – Xerox
Nederlandse roman
Waardering : ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Paulien Weikamp recensie
Dit gebeurt me niet vaak. Dat ik een boek lees en dat ik niet weet wat ik er nou van vind. Ik heb het boek drie sterren gegeven, maar het hadden er ook vijf kunnen zijn, en net zo goed ook maar twee. Hoe kan dat? Waarom zorgt dit boek voor deze gemengde gevoelens?…lees verder >

Sylvia Townsend Warner (Engeland) – Lolly Willowes
Engelse roman uit 1926
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Sylvia Townsend Warner heeft een prachtige, rijke en sprookjesachtig verbeeldende manier om deze spannende reis van Laura van “wat hoort en wordt verwacht” naar “wat voor haar is bedoeld” te beschrijven. Lezen deze roman!…lees verder >

Toni Morrison (Verenigde Staten) – Recitatief
Amerikaans verhaal
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitmuntend)
Paulien Weikamp recensie
Een retesterk kort verhaal dat iedereen moet lezen. Je hebt het zo uit en bent een literaire ervaring rijker. Prachtig! Maar lees het voorwoord achteraf…lees verder >

Josephine Rombouts (Nederland) – Opmerkelijke vrouwen
non-fictie
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Een boek wat ik heel erg aanraad – vrouwengeschiedenis is nog steeds aan een inhaalslag bezig. Een boek als dit is empowering voor vrouwen en brengt de broodnodige balans in de geschiedenis zoals wij die geleerd hebben…lees verder >

Will Hermes (Verenigde Staten) – Lou Reed
De koning van New York
biografie, muziekboek
Tim Donker recensie
Misschien moet je dit niet lezen als je houdt van de muziek van Lou Reed of die van The Velvet Underground. Ik hou niet (meer) van beide, en ook niet echt van de denkwereld van Will Hermes en toch heeft dit boek me een half jaar lang achtervolgd…lees verder >

Alice Tarbuck (Schotland) – Een betovering in de natuur
Gids voor de moderne heks
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Een boek met de mooie les om te leren “zijn met wat is” en dáár de magie van te gaan zien. En een ontroerend boek, wat herinnert aan één-heid, één-zijn van alles…lees verder >

Graham Harman (Verenigde Staten) – Objectgeoriënteerde ontologie
filosofieboek
Tim Donker recensie
Dat Objectgerichte ontologie me tegenspraak ontlokte, wil alleen maar zeggen wat een mooi en krachtig boek dit is. Het is een bescheiden overzicht waar filosofie ons tot nog toe gebracht heeft. En een glorieuze blik op waar het ons nog brengen zal. Voor wie nog denken wil…lees verder >

Margaretha van Andel (Nederland) – Het addergebroed van Slot Thetinga
Nederlandse jeugdroman (13+ jaar)
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitmuntend)
Wat had ik graag geweten hoe het verder was gegaan met Jean, maar ook zijn vrienden Hielke en Isaac. Vooral de laatste zorgt ook nog voor flink wat humor. Een pareltje dat alles in zich heeft om een klassieker te worden…lees verder >

Stephanie Schuster (Duitsland) – Vrijheid voorhanden
Wondervouwen deel 3
Duitse roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Deel 3 met heel veel plezier gelezen – net als de andere twee delen heerlijk vlot geschreven. Je kijkt er elke dag weer naar uit om een stukje mee te reizen met de Wondervrouwen. Jammer dat dit het laatste deel was…lees verder >

Brigitte Reimann (Oost-Duitsland) – Mijn broer en ik
DDR-roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
De roman is een van de weinige boeken die in deze periode geschreven zijn, waarin de last van het leven in het communistische Oost-Duitsland zo goed is beschreven, een bijzondere leeservaring…lees verder >

Willem van Toorn (Nederland) – Kafka voor beginners
portret van Frans Kafka
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Jarenlang heeft Willem van Toorn zich naast het schrijver van zijn eigen werk beziggehouden met het vertalen van het werk van de beroemde schrijver Franz Kafka. In dit korte portret schets hij een duidelijk en helder beeld van de Duitstalige Tsjechische schrijver waarbij hij zich niet laat afleiden door de mythevorming die rondom hem is ontstaan…lees verder >

Chaja Polak (Nederland) – Het verdriet van de vrede
Nederlandse roman
Waardering: ∗∗∗∗∗ (uitmuntend)
Paulien Weikamp recensie
Chaja Polak gebruikt geen ingewikkelde woorden, geen lange zinnen met uitweidingen en dwarsverbanden. Nee, ze zegt heel precies wat het is. Aan de lezer om uit te maken wat hij of zij er bij wil voelen. Wat ik voelde was een diep verdriet…lees verder >

Marcin Wicha (Polen) – Dingen die ik niet heb weggegooid
memoir
Tim Donker recensie
roep de waarheid maar niet zo luid dat zij gehoord kan worden, en dan het zwijgen, en dan het allerlaatste, en dan is het gedaan, is dit intrigerende bij vlagen humorstiese bij vlagen ontroerende boek gedaan, is wat het is, is wat het was, is wat dit boek is, en het was mooi…lees verder >

Margaret Atwood en andere auteurs – Veertien dagen
verhalen over New York tijdens corona
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Vakkundig in elkaar gevlochten door schrijfster Margaret Atwood. Maar beklijven de verhalen, op een enkele uitzondering na niet. Desondanks kan niet anders gezegd worden dat het een boeiende poging is en het ook geen echte opgave is om de samengestelde roman uit te lezen…lees verder >

Maaike de Wolf (Nederland) – De dansvloer is van iedereen
gedichten, poëzie
Tim Donker recensie
Een debuutbundel met opstartproblemen. […} Ik weet: deze bundel liet rimpelingen na in de lucht rondom de plek waar ik zat te lezen. Maar toen ik keek, was het er niet meer…lees verder >

Dieter Honoré (België) – Pekel
De schrijver, de professor en het kreeftje dat de wereld veranderde
portret van wetenschapper Patrick Sorgeloos
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Een biografisch portret waarin niet allen de hoofdpersoon maar ook de schrijver veel aanwezig is. Maar juist hierdoor is het boek levendig en een genot om te lezen….lees verder >

Lisa Bjärbo, Johanna Lindbäck, Sara Ohlsson (Zweden) – Ugly Girls
young adult roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Als je zin hebt in een boek dat je ontspannen weg kunt lezen, zit je bij Ugly Girls precies goed. Verwacht geen enorm meeslepend verhaal, waarbij je op het puntje van je stoel zit. De kracht zit hem in de herkenning…lees verder >

Jess De Gruyter (België) – De idiot savant die het wonderkind van de baan rijdt
gedichten, poëzie
Tim Donker recensie
Zelden sneed de idee van Graham Harman dat alle kunst feitelijk theater is meer hout: je wordt hier alles waar De Gruyter het over heeft. Aan het eind ben je meer dood dan levend misschien maar je weet dat je iets onvergetelijks hebt meegemaakt…lees verder >

Joke van Leeuwen (Nederland) – Dát bedoel ik, zei de zalm
filosofisch kinderboek voor 10+ jaar
Waardering: ∗∗∗∗∗ (uitmuntend)
Paulien Weikamp recensie
Ik werd er zelf ook weer even kind van ook al ben ik ondertussen al lang en breed een groot mens. Net als de schrijfster zelf ook al lang en breed een groot mens is. Maar wel een groot mens dat met gemak weer in haar kinderschoenen kan stappen en een wereld kan oproepen voor alle kinderen…lees verder >

Toon Tellegen (Nederland) – Dora
Een liefdesgeschiedenis
roman uit 1998
Tim Donker recensie
Je kunt het lezen als muziek. Je kunt het lezen als een experiment. Je kunt het lezen als filosofie. Je kunt het ook gewoon lezen als een boek van Toon Tellegen. Het zal je waarschijnlijk niet jaren en jaren bij gaan blijven. Maar dat hoeft ook niet. Gewoon iets fijns om te lezen. Op het strand misschien. Een warme dag in het begin van de zomer…lees verder >

Christophe Boltanski (Frankrijk) – King Kasaï
Een nachtelijke zoektocht naar het koloniale verleden
non-fictie
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
King Kasaï is een bijzondere leeservaring waarbij je als lezer op een zeer indringende, maar toch subtiele wijze geconfronteerd wordt met kolonialisme in de ergste vorm. Maar wat bovenal knap is dat Christophe Boltanski dit op een spannende en aantrekkelijke wijze doet, zonder uit de bocht te vliegen…lees verder >

Vincent Geyskens (België) – Kuit nog
gedicht
Tim Donker recensie
De luister. Het duister. Dit werk. Duister en lucide. Abstrakt en glashelder. Filosofies en beeldrijk. &. De aarde was altijd al een verzonnen verte. &. Gewoon de reis ten einde. En je kamer zal nooit meer hetzelfde zijn…lees verder >

Reggie Baay (Nederland) – De contractarbeiders van Deli
Een geschiedenis van onvrije arbeid, onrecht en verzet in Nederlands-Indië
koloniale geschiedenis
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Ook in zijn nieuwste boek weet Reggie Baay op overtuigende wijze de gruwelijkheden van het Nederlandse kolonialisme in Indonesië aan de kaak te stellen. Het is een zeer pijnlijk deel van de Nederlandse geschiedenis waarvoor gelukkig inmiddels steeds meer aandacht is en de boeken van Reggie Baay dragen hieraan zeker bij,.,lees verder >

Jannemieke Caspers (Nederland) – Het Heidi-feest
Nederlandse debuutroman
Tim Donker recensie
De moetlees. Hum. Honderdéénenveertig prachtige pagina’s. Die een deel filosofie, een deel poëzie, een deel modern (filmies?) sprookje zijn. Pagina’s ook die ontroeren. U in gedachten doen verzinken…lees verder >

Tore Skeie (Noorwegen) – Wolventijd
De strijd om een Vikingrijk aan de Noordzee
geschiedenisboek
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Het moet een behoorlijke klus zijn geweest feit en fictie in deze verhalen de doorgronden en te komen tot het huidige boek. Toch is Skeie hierin zeer goed geslaagd door de meest waarschijnlijke verhalen meestal op overtuigende wijze te scheiden van te grote heldenverering en zo weet hij te komen tot een evenwichtig verhaal…lees verder >

Marc Kregting (Nederland) – De vriendelijke mens
gedicht
Tim Donker recensie
Marc Kreging ademt. Hij ademt tekst. Hij wolkt woorden. Hij leeft zinnen. Het is onnavolgbaar, het is Kregting, en het is weer onvergetelijk. En het lezen explodeert daar vlak onder je ogen…lees verder >

Maarten Moll (Nederland) – De man op de foto
Memoir over een afscheid
Tim Donker recensie
Moll kan schrijven. De mengeling van gesprekken, gedachten, gebeurtenissen en herinneringen maakt dat De man op de foto ondanks de -misschien ongewilde- bitterheid een zeer soepele leeservaring biedt…lees verder >

F. van Dixhoorn (Nederland) – Het doel van de opticien / De kat van de muziekschool
gedichten
Tim Donker recensie
Twee nieuwe titels van de Nederlandse dichter F. van Dixhoorn, en in al zijn spaarzaamheid is het weeral niet niks. Misschien niet het mooiste wat hij ooit schreef. Maar zeker wel het bijzonderste…lees verder >

Sanne Huysmans (Nederland) – Iemand moest het doen
Nederlandse roman
Tim Donker recensie
Huysmans verplaatst zich in mensen, in het landschap, in een streek, en schrijft alles rechtstreeks uw brein, ziel en hart in. Ik verklaar Sanne Huysmans heilig. En Iemand moest het doen tot een meesterwerk…lees verder >

Lena Kurzen – Schuilhuisje
Nederlandse debuutroman
Tim Donker recensie
In Schuilhuisje schuilt heel veel. Een opmerkelijke vertelinstantie, een sterke penseel, een Onverwachte Wending die -ten dele- daadwerkelijk onverwacht is. Maar meer schuilt er daar, iets teveel schuilt daar ook. Dat is dat onevenwichtige…lees verder >

Neal Shusterman (Verenigde Staten) – Donder
fantasyroman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Shusterman heeft een intelligent plot geschreven dat tot nadenken aanzet, op zo’n manier dat zelfs als het soms ingewikkeld en haast onnavolgbaar is, je het niet weg kunt leggen…lees verder >

Chantal Akerman (België) – Mijn moeder lacht
memoir
Tim Donker recensie
Chantal Akerman. Ze is er niet meer. Ze deed wat ze beloofde, wachtte haar moeders dood af om haar eigen leven te kunnen beëindigen. Met Mijn moeder lacht laat ze een waardevol dokument na. Teer, maar zeker niet krachteloos. Het verscheen in 2013 al in het Frans, twee jaar voor haar dood. Deze fantastische vertaling brengt Chantal Akerman nog één keer op intieme wijze tot leven…lees verder >

Oliver Reps (Nederland) – Twintig keer Dee
Nederlandse gedichtroman, verse novel
Tim Donker recensie
Iedereen heeft hier een heel mooi boek aan. In wat het zegt, en in hoe het spreekt gaat het niet om leeftijd. Het gaat erom dat je voelen nog weet. Dat je liefde nog weet. Dat je de trein nog weet. En dat je de muziek van dat alles nog horen kunt…lees verder >

Lev Tolstoj (Rusland) – De dood van een rechter
Russische novelle uit 1886
Tim Donker recensie
De vraag is even hard als simpel: wat heb je om op terug te kijken als je weet dat je binnen afzienbare tijd zult sterven? De meesten van ons zullen toch verdoemd zijn tot de Asphodel-velden, is het niet?; de meesten van ons zullen daar rondfladderen als fledermauzen; de meesten van ons zijn niet opmerkelijk goed of opmerkelijk slecht geweest – en is dat reden om het anders te willen?, het anders te doen? Misschien wel. Misschien niet. Misschien is dat toch teveel moeite allemaal. En daar is alweer het volgende boek…lees verder >

Lucy Cooke (Engeland) – Bitch
Een revolutionair handboek over sekse, evolutie en het vrouwtjesdier
populair wetenschappelijk boek
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitmuntend)
Dat ook de wetenschap soms, wellicht wel beter gezegd, vaak gebukt ging en gaat onder vooroordelen en vooringenomenheid mag enigszins bekend worden geacht. Echter zo erg als sinds Charles Darwin de evolutietheorie te boek stelde in de negentiende eeuw is ronduit schokkend…lees verder >

Dubravka Ugrešić (Kroatië, Nederland) – Baba Jaga legde een ei
Kroatische roman uit 2008
Tim Donker recensie
Een waarlijk uniek boek. Ongeacht hoe ruim uw bibliotheek is: een boek als dit heb je nog nooit gelezen. Het biedt de lezer een misschien niet altijd even genoeglijke maar voorzeker onvergelijkbare ervaring…lees verder >

Johan Ehn (Zweden) – De paardenjongens
Zweedse roman
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitmuntend)
Ehn weet zijn lezers mee te nemen in een achtbaan van emoties met hoge pieken en diepe dalen. Een waar meesterwerk waarin hij een stukje geschiedenis dat nooit vergeten mag worden, weergaloos beschrijft…lees verder >

Guido van Heulendonk (België) – De kroon met twee pieken
Vlaamse roman
Tim Donker recensie
De lezer leest dit met honger naar meer. Dit is schoon, Van Heulendonk. De kroon met twee pieken is een schoon boek. Het had nog beter kunnen zijn. Maar dan weer: is dat niet wat op een ieders grafsteen kan komen te staan? Het had nog beter kunnen zijn…lees verder >

TJ Klune (Verenigde Staten) – Het boomhuis in het bos
fantasyboek, ya-roman (13+ jaar)
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Het boomhuis in het bos is een boek dat ontzettend veel in zich heeft: diepgang, ontzettend veel humor, spanning, vriendschap en liefde. De karakters zijn zo goed uitgewerkt, dat ze direct tot leven komen. En ondanks dat het best een kritische noot naar de mens lijkt, met al haar hoogmoed en wens de wereld te controleren…lees verder >

Jan Brokken (Nederland) – De ontdekking van Holland
kunstboek, kunstgeschiedenis
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
De ontdekking van Holland is een uitstekend geschreven boek dat recht doet aan de geschiedenis van de levendige kunstenaarskolonie van Hotel Spaander in Volendam. Laat zien hoe het kon bloeien, wie de bepalende initiatiefnemers waren en welk werk het heeft opgeleverd. Het is een boeiend en uitstekend geschreven boek…lees verder >

Jonas Eika (Denemarken) – Na de zon
verhalen
Winnaar Noordse Raad Literatuurprijs
Tim Donker recensie
Dit is de wereld van Jonas Eika. Dit is zijn vervreemding. Dit is wat je nooit vertrouwen kunt. Alles is altijd iets anders bij hem. De nachtmerrie waaruit je vaak blij bent te ontwaken. Of de droom die je met spijt in het hart achter moet laten…lees verder >

Susannah Stracer (Nederland) – Minerva’s oorsprong
Nederlandse roman
Tim Donker recensie
Ik bleef lezen. Bijna driehonderd pagina’s lang, in Vleuten, in Spanje, in Zeeland, overal waarheen ik dit boek sleepte bleef ik er in lezen. Het leek wel hekserij, Stracer. Het leek wel hekserij…lees verder >

Nasrdin Dchar (Nederland) – Nasrdin
memoir
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
Het autobiografische boek van Nasrdin Dchar geeft een aardig inzicht in het leven van een ambitieuze man die het lukt, vaak tegen de klippen op een carrière op de bouwen als succesvol acteur en theatermaker…lees verder >

Dave Boots (Nederland) – Farao Seti I
Kunst en koningschap van een van Egyptes grootste farao’s
geschiedenisboek
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed)
In zijn eerste boek over de relatief onbekende farao Seti I weet hij die kennis op enthousiaste wijze over te brengen op de lezer. Als je daarbij nog in beschouwing neemt dat het boek rijk is geïllustreerd en mooi is uitgeven, kun je zeggen dat dit eerste boek smaakt naar meer…lees verder >

Gertrud Jetten (Nederland) – De gekke pony
kinderboek 7+ jaar
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Ondanks dat De gekke pony erg leerzaam is, doordat het wordt bekeken vanuit de pony, blijft het verhaal ook luchtig en grappig. Je sluit Lizzy direct in je hart. Ze doet zo haar best. Het is ook af en toe verdrietig, omdat het lijkt dat dat nét niet genoeg is…lees verder >

Cécile Bosman (Nederland) – De Nederlandse zeeschilderkunst in de negentiende eeuw
kunstboek
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (goed)
Alhoewel het onderwerp boeiend is en het boek getuigt van een overdaad aan kennis, zit de erg wetenschappelijke benaderingswijze en het wat moeizame taalgebruik de leesbaarheid van het boek nogal in de weg…lees verder >

Judith Herzberg (Nederland) – Jo
herinneringen, memoir
Tim Donker recensie: Waarom waarom water, waarom waarom zij, waar het werk van nachtschrijvende debutanten is, waarom het niet hier is, waarom de blik rust, wat de eigenheid ervan is; en ja, dacht ik, ja, mevrouw Herzberg, er is wel iets van aan en dankbaar was ik vooral voor de stilstand…lees verder >

Craig Strete (Verenigde Staten) – De vloek van de familie Darkland
Amerikaans-Indiaanse roman
Tim Donker recensie
Wie een onderhoudend, spannend, bij vlagen grappig boek zoekt dat gedurende een middellange treinreis gemakkelijk uit te lezen is, doet aan De vloek van de familie Darkland voorwaar geen slechte keus…lees verder >

Federico Falco (Argentinië) – De vlaktes
Argentijnse roman
Tim Donker recensie
Een boek om in ondergedompeld te raken; er bijna in te verzuipen. Het doet je je gevoel voor tijd verliezen -dit is een boek dat vertraagt; je drinkt het op kamertemperatuur- en ook je gevoel voor plaats. Delen ervan zullen nog lang aan je blijven kleven. Een boek dat je eerder ervaart dan dat je het leest – precies, dus, wat literatuur moet zijn…lees verder >

Emmanuel Carrère (Frankrijk) – V13
Het proces van de Parijse terroristische aanslagen van 2015
non-fictie
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Veel van de feiten die aan bod komen aan dit spraakmakende proces waren al bekend. Toch weet het boek van Emmanuel Carrère van begin tot eind te boeien met een geslaagde een balanceer-act waarbij hij op invoelende wijze het leed van de slachtoffers weet over te brengen, zonder te vervallen in pathetiek. Bovendien probeert hij door te dringen in de drijfveren van de daders…lees verder >

Giuseppe Minervini (België) – Krank
Vlaamse debuutroman
Tim Donker recensie
Krank laat veel zien. Dat Miniverni over een geweldig taalgevoel beschikt, en een intelligent, eigenzinnig en humoristisch man is met een intrigerende visie op zaken. En dat hij misschien nog wel eens met een briljant boek afkomt. Krank laat echter ook zien dat Krank nog niet dat boek is…lees verder >

Diverse auteurs – Tijdlijn van de geschiedenis
geschiedenisboek
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Het is echt een tijdlijn van de wereldgeschiedenis! Er is aandacht voor de geschiedenis van het Westen, maar ook is er ruimschoots aandacht voor de historie van Afrika, Azië en Noord- en Zuid-Amerika. Hierdoor is het een evenwichtig boek geworden dat de lezer stimuleert zich verder te verdiepen…lees verder >

Ellen Heijmerickx (Nederland) – Broer, moordenaar
autobiografische roman
Tim Donker recensie
De roman roept vele vragen op; vragen die Heijmerikx goeddeels onbeantwoord laat maar dat weet de lezer pas als hij het laatste woord gelezen heeft, en bij die laatste zin had ik, zoals Spinvis zou zeggen, “zelfs een echte traan” waardoor ik me er niet eens heel erg rot onder voelde dat het boek me partiëel onbevredigd achter liet…lees verder >

Karin Sitalsing (Nederland) – Blauwestad
Een dorp in uitvoering en een poging het land naar onze hand te zetten
journalistieke non-fictie
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend
Door ruimte te geven aan de verschillende standpunten rondom de Blauwestad en zonder zelf te veel waardeoordelen te geven, is een evenwichtig en uitstekend geschreven en zeer lezenwaardig portret ontstaan…lees verder >

Rinske Bouwman (Nederland) – Een soort eelt
Nederlandse debuutroman
Tim Donker recensie
Een cadeau voor de bespreker: het beste boek om alle voorgaande boeken mee te vergeten. Dit is een mooi boek. Dit is een poëties boek. Dit is ondanks dat hele grote verdriet een hartwarmend boek…lees verder >

Gunnar Staalesen (Noorwegen) – Satellieten van de dood
Noorse thriller, Varg Veum thriller
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
De Varg Veum reeks speelt zich grotendeels af in Bergen, de tweede stad van Noorwegen. Een stad ook die hij in de haarvaten lijkt te kennen en die volledig tot leven komt in de boeiende thrillerreeks. Ook in dit deel wordt de lezer een boeiend en spannend verhaal voorgeschoteld…lees verder >

Maria Kager (Nederland) – De buitengewoon geslaagde opvoeding van Frida Wolf
Nederlandse debuutroman
Tim Donker recensie
De debuutroman kwam uit in januari 2024 maar ik verklaar het tot nader order al tot het mooiste boek van het jaar. Als dit zo door gaat groeit Maria Kager met gemak uit tot de allerbeste schrijver die Nederland ooit heeft gekend. Ja. Wat een debuut. Wat een schrijver. Wat een boek…lees verder >

Elly Conway (Verenigde Staten) – Argylle
Amerikaanse thriller
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (zeer goed
Echt opzienbarend kun je de thriller niet noemen, maar slecht ook niet trouwens. Het is een spannende actiethriller die een aantal uren leesplezier zal opleveren voor de liefhebbers van het genre…lees verder >

Rik Van Puymbroeck (België) – Treurwil
Vlaamse literatuur
Tim Donker recensie
Als ik dat einde lees, over zijn dochter, ja god, dan ben ik diep ontroerd, dat staat het kippenvel overheen mijn hele lichaam (& de tranen me in de ogen) – zo mooi, zo lief, zo menselijk. Een boek dat zachtjes zingt. In mineur misschien. Maar het zingt…lees verder >

Duco Hellema (Nederland) – De man in de Amstel
Bob de Winter thriller 2
Nederlandse thriller
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Alle complimenten voor Duco Hellema dat hij in zijn tweede boek opnieuw overtuigt en een zeer boeiend en leesbaar beeld schetst van het Nederland en Amsterdam van direct na de Tweede Wereldoorlog met alle onverkwikkelijkheden die bij de tijd hoorden…lees verder >

Hanna Bervoets (Nederland) – Leer me alles wat je weet
Nederlandse roman
Tim Donker recensie
Bervoets portretteert hoofpersoon Daniel nauwgezet, zo nauwgezet dat ze vlees aan haar botten schrijft, en bloed in haar aderen. Ik zag Daniel voor me, duidelijker dan ik boekpersonages doorgaans voor me zie […} En ik ging van Daniel houden…lees verder >

Shuichi Yoshida (Japan) – Park Life
Japanse roman
Tim Donker recensie
Dit was een goede zit. Op een goede dag. Een lichtelijk vervreemdend, klein, hartwarmend boek. Misschien niet de meest memorabele roman die je ooit zult lezen. Maar zeker wel één van de liefste…lees verder >

Kathy Page (Canada) – Simons alfabet
Canadese roman
Tim Donker recensie
Simons alfabet is een overweldigende roman van een schrijfster bij wie meer dan ik ooit vermoeden kon de inkt vrijelijk door haar aderen vloeit…lees verder >

Willem Diepraam (Nederland) – De jaren 70
fotoboek
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Bijzonder is dat de foto’s Willem Diepraam ondanks de veelzijdige onderwerpen op de een of andere wijze altijd herkenbaar zijn door de directheid van zijn aanpak gekoppeld aan een tijdloze esthetische indringende schoonheid. Kortom een prachtig fotoboek waarin de kwaliteit van zijn werk volledig tot uiting komt…lees verder >

Bijpassende boeken en informatie

Nieuwe boeken 2024

Japan, Japanse roman, Japanse schrijfster, Recensie

Yoko Tawada – De bruidegom was een hond

28 november 2024 Redactie

Yoko Tawada De bruidegom was een hond recensie en informatie over de inhoud van de novelle uit Japan. Op 28 november 2024 verschijnt bij Uitgeverij Koppernik de Nederlandse vertaling van 犬婿入り/ Inu mukoiri het boek van de Japanse schrijfster Yoko Tawada. Hier lees je informatie over de inhoud van het boek, de schrijfster, de vertaler en over de uitgave.

Yoko Tawada De bruidegom was een hond recensie van Tim Donker

Ook deze dingen kunnen je dag maken. Nog altijd zijn er dingen die je dag kunnen maken.

Het kan een kort en mals regenbuitje zijn, kletterend op je kop aan het begin van de lente. Het kan iets zijn dat nog nooit gegeten hebt en waarvan je de smaak niet helemaal thuis kunt brengen. Het kan een klein en mooi gesprekje zijn met iemand die je eigenlijk nauwelijks kent. Het kan het pianoloopje zijn in Comet # 9 van Helium. Het kan een kieteling zijn of een binnenpretje of iets leuks dat je je plotseling weer herinnert. Een droomflard, een kat die op je schouder gaat zitten, een perfect gepocheerd ei. Of: een uiterst merkwaardige novelle.

Zo merkwaardig als dit bijvoorbeeld: in een wat slaperig stadje geeft Mitsuko Kitamura bijles. Of naja, bijles. Kinderen komen naar haar huis, en Mitsuko zegt dan dingen. Ze geeft ongepaste tips, bijvoorbeeld. Dat je een papieren zakdoekje het beste drie keer gebruikt, de derde keer als weeseepapier. Of ze vertelt rare, en een beetje viezige sprookjes. Over een prinses met een heel lui kindermeisje; zo lui dat ze te beroerd is om de billetjes van de prinses af te kuisen en die dan maar steeds laat schoon likken door een hond waardoor de prinses zich op latere leeftijd genoodzaakt voelt te trouwen met de hond. Als kinderen thuis vertellen over de bijlessen, brengt dat geregeld wat geroddel teweeg. Nooit ernstig, er is altijd wel iemand die de “lesstof” van Mitsuko weet te relativeren, en niemand haalt ooit zijn kind uit haar klasje.

Dan, een dag, die man. Misschien had u het achterplat al gelezen. De man loopt Mitsuko’s achtertuin in, stelt een totaal willekeurig aandoende vraag (“Heeft u mijn telegram nog ontvangen?”), tilt Mitsuko op, ontdoet haar van haar korte broek, en wat zich dan ontspint kan het best omschreven worden met “verkrachting” want al dekt die term de lading niet geheel – van wederzijdse sex is evenmin echt sprake. Als de man zich bevredigd voelt, laat hij Mitsuko buiten achter, ruimt binnen wat op en kookt een maaltijd voor haar.

Sja. Dan zou je verschillende dingen kunnen doen. Je zou HELP kunnen schreeuwen. Of de politie bellen. Of zo’n vent buiten smijten. Weetikveel. Wat zou jij doen? Wat zou ik doen? Wat dondert het, wat Mitsuko doet is in ieder geval niet veel. Aan tafel gaan, en eten, en welaan het leven gaat verder met de ene dag aan de andere te rijgen. De man, die zich Taro noemt, meteen toegevend dat dat een slecht verzonnen schuilnaam is, blijft in het huisje van Mitsuko. Wonen, of logeren, geef het een naam. Wat alvast niet waar is, is wat het achterplat zegt. Ze beginnen verdorie helemaal geen “intense romantische en seksuele relatie”. De man, die iets dierlijks heeft, neemt veelal eenzijdig het initiatief tot sex, en of Mitsuko er nou heel veel lol aan beleeft, is maar zeer de vraag. Ze laat het eerder wat gelaten met zich gebeuren, is wat ik zou zeggen. En romanties? Hum. Hoeveel gevoelens koestert Mitsuko eigenlijk voor “Taro”? Vooral ergernis, toch? Taro is midden in de nacht wakker, dan is het ook wanneer hij “zijn” sex wil, ligt de rest van de dag te suffen, waardoor Mitsuko uit haar normale leefritme wordt geslagen. Nu nog niet zo’n enorme ramp, het is zomervakantie, maar als straks het klasje weer begint moet ze wel uitgeslapen kunnen zijn. Of omwonenden en de moeders van haar bijleskinderen geen aanstoot zullen nemen aan de aanwezigheid van Taro, is een andere angst.

Hum. Ja. Of die aanstoot genomen wordt? Wel, het is alvast niet waar wat het achterplat zegt. En ja dat zei ik eerder ook al, maar ik heb echtwaar zelden zo’n inaccuraat achterplat gelezen. Er is niet meteen “grote ergernis”, en als die er is ook niet bij “haar vrienden” maar eerder, dus, bij die moeders van de bijleskinderen die ook al voor er een halve weerwolf bij Mitsuko was ingetrokken, heersten op het roddelsirkwie (dat is ergens een sirkwie, ga anders zelf kijken). En het zijn ook niet “sommigen” die hun vermoedens hebben over de werkelijke identiteit van Taro, het is maar één moeder die hem uiteindelijk identificeert als Iinuma, de verdwenen / vermiste echtgenoot van Ryoko. Erg hartstochtelijk heeft Ryoko nooit naar hem gezocht, want eerst was Iinuma een timide, schuchtere, angstige sufbubbel maar na door een koppel honden aangevallen en gebeten te zijn, werd hij dierlijk en onberekenbaar. In geen geval een man die ze bijzonder hard miste.

Wel. Vanaf daar wordt het alleen maar maffer. Het is bijna ongelooflijk hoeveel mafheid Tawada in krap zeventig pagina’s proppen weet. Ryoko komt zelf naar Mitsuko toe om zich ervan te vergewissen of Taro werkelijk Iinuma is, een scene die Mitsuko’s kennismaking met Taro spiegelt: weer is er de vraag of het telegram ontvangen is, weer is er het optillen, geen sex deze keer, en geen hereniging van de echtelieden – Ryoko gaat weer, geluidloos, en Taro / Iinuma blijft bij Mitsuko achter. Er is een door de andere kinderen als “raar” bestempeld meisje in Mitsuko’s bijlesklas waarover Mitsuko meer en meer gaat moederen. Er is een vermoeden dat Iinuma / Taro een homosexuele verhouding heeft met de vader van dat “rare” meisje. Het zou kunnen zijn dat gamehal een eufemisme is voor homobar. Er is een treinreis van twee mannen. Er zijn mensen die overwegen daarover de politie te informeren. En er is een novelle die ineens afgelopen is.

Wat haalde ik uit dat alles? Geen meesterwerk. Ook geen pracht over het ondraaglijke. En zeker geen Kafka, hou die verdomde Kafka eens een keer in je kast man, kunnen jullie nou nooit eens iets beters verzinnen dan Kafka om mee te komen aankakken? Ook niet echt iets over anders zijn en je niet willen aanpassen aan conventies. Al zit dat hele deadpoetsociety-achtige “onconventionele leraar”-sfeertje er natuurlijk wel door de hele novelle heen verweven. Glinsterende vreemdheid dan misschien, ik ga akkoord met glinsterende vreemdheid.

Suffe buurten en bizarre gebeurtenissen, en hoe goed zij wel of niet rijmen met elkaar.
Een koortsdroom als je in slaap valt in het gras op een warme zomernamiddag.
Iets dat je even doortintelt, en achteraf kun je niet goed zeggen wat het was.

Dat is wat het was voor mij. Een uiterst merkwaardige novelle, die je gelezen hebt voor je het goed wel beseft, en dan iets kleins in je achterlaat, het kriebelt daar een beetje, je kunt het niet benoemen en je moet het misschien maar ook niet benoemen want het heeft je dag gemaakt en dat is al meer dan genoeg als de dagen grauw en grijs zijn, en de kou al bijna tot in je botten dreigde te kruipen.

De bruidegom was een hond

Auteur: Yoko Tawada (Japan)
Soort boek: Japanse roman
Origineel: 犬婿入り/ Inu mukoiri (1993)
Nederlandse vertaling: Luc Van Haute
Uitgever: Koppenik
Verschijnt: 28 november 2024
Omvang: 60 pagina’s
Uitgave: gebonden boek
Prijs: € 18,50
Boek bestellen bij: Bol / Libris

Flaptekst van het boek van de Japanse schrijfster Yoko Tawada

Een onderwijzeres vertelt haar leerlingen een fabel over een prinses die belooft met een hond te trouwen in ruil voor bepaalde gunsten. Het verhaal krijgt een vreemde wending wanneer in het echte leven een vreemde hondachtige man bij de lerares intrekt. Hij neemt het huishouden over, verleidt haar en ze beginnen een intense romantische en seksuele relatie. Dit tot grote ergernis van haar vrienden, van wie sommigen vermoedens hebben over de identiteit en motieven van de man.

De bruidegom was een hond is een ontwapenende en onvergetelijke moderne klassieker over anders zijn en je niet willen aanpassen aan conventies.

Yoko Tawada werd 23 maart 1960 geboren in Tokio en verhuisen op haar tweeëntwintigste naar Hamburg en in 2006 naar Berlijn. Ze schrijft in zowel het Japans als het Duits en heeft in beide talen verhalen, romans, gedichten toneelstukken en essays gepubliceerd.

Bijpassende boeken en informatie

Nederlandse Romans, Nederlandse Schrijver, Recensie

Joost Oomen – Het paradijs van slapen

28 november 2024 Redactie

Joost Oomen Het paradijs van slapen recensie en informatie over de inhoud van de roman van de Nederlandse schrijver. Op 28 november 2024 verschijnt bij Uitgeverij Querido de nieuwe roman van de Nederlandse schrijver Joost Oomen. Hier lees je informatie over de inhoud van de roman, de schrijver en over de uitgave.

Joost Oomen Het paradijs van slapen recensie van Tim Donker

Dan Joost Oomen. En dan het achterplat.

Om te beginnen met dat laatste: dit boek zou over euthanasie gaan. Het zou die Gerrit zijn, die “een rijk en mooi leven” achter de rug heeft, het nu wel als voltooid kan zien, en eruit wil voor de pijn, het lijden, de aftakeling hem gaan vinden. En het zou Theo Engel zijn die hem daar bij zou kunnen helpen misschien. “Een ode aan de schoonheid”, alsmede “een pleidooi voor euthanasie bij een voltooid leven”. Zei dus dat achterplat. En dat is goed, dacht ik. Dat is mooi, dacht ik. Daar heeft die Oomen een goed onderwerp bij het nekvel, dacht ik. Dacht ik allemaal.

Het leven is een gift. Een gift waar niemand om gevraagd heeft. Zomaar word je ineens dit bestaan in gesleurd. En dan is er al dat moeten, al die plichten, al dat gedoe waarin je helemaal geen zin hebt maar zich toch elke dag weer aandient. Omdat je de gift gekregen hebt. Ja. Mooie gift zeg. Heb je het bonnetje nog? En uiteindelijk wordt het je ook gewoon weer heel leuk ontnomen, waarschijnlijk net als je een beetje op je gemak begint te geraken (stel ik mij zo voor). Wat ik niet snap is waarom dat allemaal zo per se tachtig, negentig, misschien wel honderd jaar moet duren. Hoe mensen zelf altijd maar vast blijven houden, of in ieder geval denken dat te doen. Dat zit hem in droge januari, in dat maniakale rennen in belachelijke kledij, in de sportschool, in 0%-bier (als je zo nodig “gezond” denkt te moeten doen, kun je ook gewoon water drinken weet je), in de idee dat je lichaam je “tempel” is, alsof jij iets anders bent dan je lichaam, alsof je maar “toevallig” in dat lichaam woont ofzo en het verplicht bent aan de rechtmatige eigenaar (God?) om het zo lang mogelijk mee te laten gaan. En anders zijn de anderen er wel om ons te verbieden ziek te worden of dood te gaan. Symptomaties is zeker ook de verkrampte houding ten opzichte van euthanasie. Het “mag” ja, zo waar, maar dan moet het lijden wel uitzichtloos zijn, pijn ondraaglijk, verbetering niet meer te verwachten.

Dus dan is het goed. Dan is het goed als zo’n Oomen de diskussie op punt gaat zetten door een figuur op te voeren die niet lijdt, en zeker niet uitzichtloos, maar gewoon klaar is met het leven. Van mij had het zelfs nog scherper gemogen. Gerrit Blauw is een al wat oudere man, en zijn leven was goed en fijn en leuk en mooi, ik had het nog beter gevonden als die Oomen was afgekomen met een vent van vijftig met een kutleven. Of. Naja. Geen depressies ofzo, geen somberte, nee geen psychiatrisch geval, gewoon een man en zijn aldagsleven, gevuld met net iets te veel moeten, net iets te veel werk, net iets te veel verplichtingen, net iets te veel saaiheid, en net iets te weinig liefde, en dan op je vijftigste geen noodzaak zien om dat nog dertig of veertig jaar te laten voortduren. Maar voor nu neem ik genoegen met Gerrit Blauw en die euthanasiearts met zijn wat te vet aangezette achternaam. Voor nu ga ik lezen.

Kom ik na een ultrakort proloogje waarin inderdaad sprake is van een euthanasiearts terecht in wat me op het eerste gezicht aandoet als zo’n typisch Oomenboek. Gerrit Blauw is jong in de jaren zestig. Net scholier af, staat op het punt te beginnen met een studie rechten aan de universiteit in Groningen. Maar nu is de zomer nog heet in het Sneek waar hij geboren werd. Er is Douwe, zijn beste vriend. En er is Saartje, het meisje waarop hij straalverliefd is maar dat uiteindelijk een relatie zal krijgen met Douwe. Gedrieën leven ze dat typische jongerenleven op het kale kamertje dat Saartje huurt bij een hospita. De kachel, de muziek, de gesprekken, de dingen die gebeuren. Ik zal het u niet alles ganzelijk uitkauwen want u las dit al talloos vele malen eerder. Bij al die schrijvers die het daadwerkelijk in de zestiger jaren beleefden, opschreven en publikeerden maar ook in al die tijdperken daarna (want de zestiger jaren dienen voor een groot deel louter als achtergrond). Het komt naar Oomens hand te staan doordat de personages zo totaal oomenesk innemend, charmant en schattig zijn, en in de zomwijlen nogal vervelende metaforiek. Blauws gevoel voor Saartje wordt getypeerd als: “hoogst verliefd als een kleine ree of een kommetje yoghurt of een veldboeket”, en dat slaat natuurlijk als een lul op een drumstel, dat is alleen maar gezocht om de gezochtheid. Waarom een kleine ree, waarom een veldboeket? En dan dat kommetje yoghurt. Dat snotweke, doordeweekse, truttige, zure goedje – hoe heeft het in godsnaam met verliefdheid te maken? Maar dan denk ik natuurlijk te beperkt, ik moet me waarschijnlijk voorstellen op welke manier een kommetje yoghurt verliefd zou zijn. Naja, het zit om te beginnen al in een kommetje, niet eens in een teil waarin het nog een beetje kan klotsen en spetten en zich anderszins wild gedragen, en daarnaast is het snotweek en doordeweeks en truttig en zuur dus van zijn gevoelsleven stel ik me ook niet bijster veel voor. Maar het is Oomen en omdat het Oomen is vergeef ik het hem, pseudopoëties willen doen is immers zijn twede natuur, en bezijden, dat “een grijze man die een beetje op een boos potlood lijkt”, eindsweegs verderop, slaat evenmin ergens op maar dat bracht dan weer een hele brede grijns op mijn gezicht. Dus. Welaan. Ik lees voort.

Het eerste deel is uit, ik ben op eenderde, met euthanasie heeft het vooralsnog erg weinig van doen.

In het twede deel volgen we Theo Engel. De euthanasiearts ja. Dus daar gaat het. Engel blijkt een vermoeide, licht verbitterde veertiger. Wat is er van zijn arbeidzame leven geworden? “Elke maand meerdere mensen omleggen heeft weinig met beter maken te maken”, stelt hij cynisch vast, en ook dat vond ik grappig, daar moest ik zelfs eventjes om lachen, niet heel hard maar toch hard genoeg om mijn dochter, mijn moje lieve grappige negenjarige dochter, te laten opkijken en vragen Wat is er zo grappig pappa? Verdermeer een niet bijster aimabele man, die Engel, hij jat dingen van de patiënten voor wie hij het levenseinde verzorgt en als de nabestaanden maar blijven vragen waar de spullen zijn, geeft hij ze desnoods terug door ze dwars doorheen hun ruit te keilen (dat vond ik niet echt Oomen meer, dat vond ik meer iets voor iemand als Brusselmans). De ellende die hij tegenkomt, de droefnis. De allerduisterste zijden van de gift. Maar van enig kontakt tussen hem en Gerrit Blauw is nog altijd geen sprake.

Want eerst krijgen we nog een derde deel. Met Gerrit Blauw als volwassen man. Zijn studie rechten blijkt hij zeer voortijdig afgebroken te hebben, hij werd theatermaker, natuurlijk in Amsterdam, ik krijg wat van die stad. Maar vanwege de liefde voor vroeger tijden, trekt hij in dit deel weer noordwaarts, naar waar zijn wortels lagen, en noordelijker nog, naar waar de wortels lagen van zijn geadoreerde Saartje. Terschelling. Het Oerolfestival. Omdat Saartje ooit eens iets vertelde over een giraf op het strand, bedacht Blauw voor Oerol een theaterstuk met een giraf erin, een heusche giraf, hij heeft er voor de pers en voor de subsidiënten een politiekcorrect verhaal omheen geluld maar het is eigenlijk puur effectbejag, die giraf, een ode aan de Saartje die hij doorheen al die jaren nooit vergeten is. Daar zijn ze, theatermakers en festivalbezoekers, op de boot naar Terschelling als langszij komt de vrachtboot met de giraf erin, iedereen kijken, het water, de giraf, de boot, de wind, oké, die is ook weer aardig vet maar dat beeld, de giraf die op zijn vrachtboot de passagiersboot van de kijkers (het camerastandpunt, ha!) passeert, zit stevig in mijn kop om daar vermoedelijk de komende jaren nog wel te blijven. Op Terschelling dan gedoe met die giraf, weerzien met Saartje, gemekker met het festival, wat maakt het uit, we zijn op tweederde en Gerrit Blauw en Theo Engel hebben elkaar nog altijd niet ontmoet.

Dat komt pas in het laatste deel. Dat doet een beetje afgeraffeld aan. Als een schoolopstel, en de leerling komt er te laat achter dat zijn werk nog niet aan de opdracht voldoet, breit er dan nog maar wat aan vast opdat hij geen onvoldoende zal krijgen (gesproken daarvan: waarom moet het achterplat vermelden dat Oomen voor dit boek zijn vader interviewde? waarom moet hij toch altijd dat imago opgeplakt krijgen van een dromerige, onbeholpen schooljongen? die man is nu toch ook al ver in de dertig?). Het is jammer. We zijn weer wat decennia verder in de tijdlijn, Blauw ontmoet Engel, doet hem kondt van zijn leven (dat leven dat de lezer zojuist vernomen heeft), laat hem weten dat voor hem wel genoeg is zo, en dat hij er een eind aan wil, ook zonder pijn, ook zonder ondraaglijke somberte, ook zonder uitzichtloos lijden. Engel twijfelt, oppert bezwaren, maar doet het uiteindelijk toch.

Wel. Ja. Helaas. Een “pleidooi voor euthanasie bij een voltooid leven” kan ik dit niet noemen, en ook niet echt een “ode aan de schoonheid”. Blauws grote oog voor schoonheid is werd aan haren getrokken om er nog bij te kunnen zijn, en is sowieso licht flauwig. Ja je hoeft je kop maar uit het raam te steken om iets moois te zien, je hoeft je kop maar weer uit dat raam terug te trekken om weer iets moois te zien. En ja, de moje dingen hebben jou niet nodig om gezien te worden – maar is dat echt een sterk argument voor een doodswens? Een goed ding is dat die Blauw volgens mij helemaal niet zo’n “rijk en mooi leven” achter de rug heeft. Douwe was al heel lang dood en met Saartje is het nooit tot een echte relatie gekomen, en dat waren dan de twee allerbelangrijkste mensen uit zijn leven. Hij had bijzonder moje jaren als scholier, en als beginnende student. Toegegeven. Maar is niet iedereen het gelukkigst tussen pakweg zijn zeventiende en pakweg zijn twintigste? Als theatermaker vierde hij wat successen, en je kunt je afvragen of het vieren van successen een leven rijk of mooi maakt. Wat er na Oerol gebeurde laat Oomen over aan de lezer, wel deze lezer maakt er in zijn reconstructie geen noemenswaard fantasties leven van, iets als gemiddeld, met tijden die mooi waren en tijden die gewoon tijden waren. Daarom is het des te jammer dat de gesprekken van Theo Engel en Gerrit Blauw zo weinig ruimte krijgen. De vraag wanneer een leven ten einde “mag” zijn, is zeer relevant. Maar wordt er hier in minder dan twintig pagina’s doorheen gejast, twintig pagina’s die eigenlijk vooral aandacht voor details hebben. Waarom niet meer aandacht gegeven aan Engels twijfels? Wat is moreel handelen? Hoe ethisch is euthanasie, hoe ethisch is hulp bij zelfdoding? Waar eindigt euthanasie en waar begint hulp bij zelfdoding? Hoe lang moet een leven geduurd hebben om voltooid te mogen heten? Wat is lijden, wat is uitzichtloos, wat is ondraaglijk? Hoe hard zijn zulke grenzen te stellen, en wie stelt die dan? Het leven is een gift, wat moet je ermee als je na enkele decennia denkt te weten dat je die gift helemaal niet hebben wil? Wat als je dood wil maar niks voor zelfmoord voelt, omdat je graag zo pijnloos en zo waardig mogelijk wil gaan? Wat betekent het om arts te zijn? Moet je er altijd op uit zijn om iemand te “redden”, en betekent dit redden altijd de levensduur rekken? Vallen er wel harde wetten te maken rondom euthanasie? Het paradijs van slapen laat veel liggen. Het had bespiegelingen kunnen bevatten. Filosofie. Overpeinzingen. Het is er niet, het is er nauwelijks. Waarom zijn er zoveel pagina’s gebruikt voor Blauws voorgeschiedenis terwijl die, gezien wat volgens het achterplat het thema zou zijn, nauwelijks ter zake doet? Ik kan niet helpen te denken aan Gerrit Blauw zelve, en de plek van de giraf in zijn theaterstuk. Die was alleen maar om zijn Saartje naar Oerol te lokken. Maar om het uit te kunnen voeren, moest Blauw er een sausje overheen gieten dat pers en geldverstrekkers zou aanspreken.

Zoiets.

Het paradijs van slapen is een typische Joost Oomen-roman. Maar om het meer te laten zijn dan een typische Joost Oomen-roman is de euthanasie-thematiek er maar zo’n beetje doorheen geweven.

Wat niet meteen slecht is. Als ge zien kondet: het roept wel vragen en overpeinzingen op. Al is het dan voor het grootste gedeelte een vrij gemiddelde roman over, laten we zeggen onvermogen en onmogelijke liefde, in handen van Joost Oomen wordt het gemiddelde altijd net iets meer. Wat je eraan overhoudt? Onbeantwoorde vragen. En enkele beelden die je misschien nooit meer vergeet.

Het paradijs van slapen

Auteur: Joost Oomen (Nederland)
Soort boek: Nederlandse roman
Uitgever: Querido
Verschijnt 28 november 2024
Omvang: 256 pagina’s
Uitgave: paperback / ebook
Prijs: € 22,99 / € 12,99
Boek bestellen bij: Bol / Libris

Flaptekst van de nieuwe roman van Joost Oomen

Een man is oud. Hij schreef, maakte theater, leefde een leven in dienst van kunst en poëzie. Nu kijkt hij terug op dat leven, niet uit weemoed, maar om zijn huisarts ervan te overtuigen dat ‘het boeltje voltooid is’. Dat je na een leven vol schoonheid en liefde het recht hebt er een punt achter te zetten, juist wanneer het geloof in die twee verdwijnt.

Zijn steeds ouder en zieker wordende plattelandspatiënten maken grote indruk op de huisarts. Wat kun je voor ze betekenen? En hoe zorg je dat je eigen hart niet steeds stiller wordt?

Het paradijs van slapenis een roman over de liefde en de dood. Over Friesland, Terschelling, kunst en euthanasie. Een boek over de in sterk vergrijzend Nederland steeds actuelere vraag wanneer iemand dood mag en welke rol schoonheid daarin speelt.

Joost Oomen is geboren 18 november 1990 in De Bilt. Hij is schrijver, dichter en theatermaker. Zijn debuutroman Het Perenlied werd genomineerd voor de Anton Wachterprijs. In verscheen zijn boek Visjes (∗∗∗∗∗)met reisverhalen van het Italiaanse eiland Salina. Hij speelde op Oerol en Lowlands en in vrijwel elk theater van Nederland, hij schrijft columns voor de noordelijke dagbladen en is regelmatig te gast bij radio en televisie. Lievegedicht, zijn vorig jaar verschenen dichtbundel, beleefde herdruk na herdruk, voor poëzie ongekend. Zijn vader is arts bij het Expertisecentrum Euthanasie. Oomen interviewde hem daarover voor De Groene Amsterdammer. Het inspireerde het voor zijn roman Het paradijs van slapen.

Bijpassende boeken en informatie

Nederlandse schrijvers

Boekentips, Feministische boeken, Nederlandse schrijfster, Non-Fictie, Recensie

Josephine Rombouts – De tien geboden voor vrouwen

19 november 2024 Redactie

Josephine Rombouts De tien geboden voor vrouwen recensie en informatie over de inhoud van het boek over de strijd voor gelijke vrouwenrechten. Op 19 november 2024 verschijnt bij Uitgeverij Querido het nieuwe boek van de Nederlandse schrijfster Josphine Rombouts. Hier lees je informatie over de inhoud van het boek, de schrijfster en over de uitgave.

Josephine Rombouts De tien geboden voor vrouwen recensie van Monique van der Hoeven

Ik las al eerder boeken van Josephine Rombouts, zoals het boek Opmerkelijke Vrouwen, dus ik was heel benieuwd naar dit kleine werkje met als titel De 10 geboden voor Vrouwen. Een titel die meteen nieuwsgierig maakt, want welke vrouw zit er nou te wachten op nóg meer moeten, nóg meer de wet voorgeschreven krijgen?

En natuurlijk is dat precies waar het boekje over gaat. De inhoudsopgave bestaat uit deze 10 geboden, met zelfs nog een elfde gebod.

In 11 korte hoofdstukken stelt Josephine ongeschreven regels aan de orde, waar vrouwen nog altijd geacht worden aan te voldoen. Ze doet dat op de pittige en humoristische manier die we van haar kennen. Ze geeft veel actuele voorbeelden van de “geboden”, wat hopelijk veel bewustzijn creëert bij mensen.

Ik denk dat er geen vrouw is die zich niet herkent in deze geboden – of dat een feest van herkenning is (zoals op de achterkant van het boekje wordt verkondigd). Ik blijf het op z’n minst opvallend vinden dat er nog zoveel ongeschreven regels zijn, waar we nog altijd geacht worden aan te voldoen. Maar ja… dan neem ik het 8^ste gebod misschien weer niet in acht: Gij zult niet zeuren.

Ik heb genoten van dit werkje – en ja, in dat opzicht was het lezen van dit boekje zeker een feestje! Een aanrader – voor vrouwen, én mannen en gewaardeerd met ∗∗∗∗∗ (uitstekend).

De tien geboden voor vrouwen

Auteur: Josephine Rombouts (Nederland)
Soort boek: feministische non-fictie
Uitgever: Querido
Verschijnt: 19 november 2024
Omvang: 80 pagina’s
Uitgave: gebonden boek / ebook
Prijs: € 13,99 / € 9,99
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Boek bestellen bij: Bol / Libris

Flaptekst van het nieuweboek van Josephine Rombouts

Vrouwen stuiten voortdurend op maatschappelijke barrières: dit mag je wel doen, dat mag je juist niet. Alsof voor hen andere regels gelden dan voor mannen. Een rimpel moet bij de vrouw vakkundig worden weggepoetst, maar maakt de man karakteristiek, en verbaal moeten vrouwen niet te veel willen opvallen. Aristoteles zette al de toon toen hij stelde dat vrouwen een gebrek aan temperament hebben en mannen strijdlustiger zijn en dus beter toegerust voor het publieke leven. Een vruchtbare bodem voor eeuwen aan verschillende verwachtingen van en voorschriften voor de seksen.

Josephine Rombouts gaat ‘de tien geboden voor vrouwen’ langs op geestige en opmerkelijke wijze. De tien plus één geboden samen zijn een feest van herkenning voor iedere vrouw en een bron van nieuwe inzichten voor iedere man.

Josephine Rombouts (1971, Den Haag) studeerde kunstgeschiedenis en Nederlands. Vijf jaar woonde ze met haar gezin in de Schotse Hooglanden, waar ze achtereenvolgens huishoudster, personal assistant en manager was op een kasteel. Tegenwoordig schrijft ze boeken en artikelen, onder meer voor NRC, en geeft ze lezingen. Van alle delen van Cliffrock Castle samen werden ruim 125 000 exemplaren verkocht. In 2023 verscheen het boek Opmerkelijke vrouwen.

Bijpassende boeken en informatie

Feministische boeken

Deense roman, Deense schrijfster, Denemarken, Recensie

Tove Ditlevsen – Vilhelms kamer

13 november 2024 Redactie

Tove Ditlevsen Vilhelms kamer recensie en informatie over de inhoud van de Deense roman. Op 13 november 2024 verschijnt bij uitgeverij Das Mag de Nederlandse vertaling van Vilhelms værelse de laatste roman uit 1975 van de uit Denemarken afkomstige schrijfster Tove Ditlevsen. Hier lees je informatie over de inhoud van de roman, de schrijfster, de vertaler en over de uitgave.

Tove Ditlevsen Vilhelms kamer recensie

“Niemand kan zo luchtig over zulke vreselijke ellende schrijven als Tove Ditlevsen.” (Connie Palmen)
“Misschien wel de meest spectaculaire herontdekking van de afgelopen jaren.” (Der Spiegel)

Begin jaren tachtig van de vorige eeuw maakte ik kennis met het werk van de Deense schrijfster Tove Ditlevsen. Haar werk verscheen in Duitse vertaling in de sobere pockets die Suhrkamp Verlag op de markt bracht. Als lezer geïnteresseerd in Scandinavische literatuur was je in die jaren aanwezen op vertaling in Duits want Nederlandse uitgevers hadden op een enkele uitzondering na nauwelijks interesse in.

Dat is inmiddels heel anders geworden. Op de golf van de populaire Scandithrillers is er ook veel meer aandacht gekomen voor literatuur uit Scandinavië. Elke zichzelf serieus nemende uitgeverij brengt jaarlijks één of meerdere boeken uit van auteurs uit Scandinavië. En op die golf wordt er ook meer en meer werk dat jarenlang over het hoofd is gezien in vertaling uitgebracht.

De romans van de Deense schrijfster Tove Ditlevsen zijn hiervan misschien wel het meest duidelijke voorbeeld. Wereldwijd zijn haar boeken inmiddels bestsellers en dat terwijl ze zelf in al op 17 maart 1976 overleed nadat ze voor de vijfde keer een zelfmoordpoging ondernam.

Ditlevesen ging nogal gebukt onder de zwaarte van het leven en daarmee is haar werk dan ook grotendeels doordrenkt. In Vilhelms værelse dat een jaar voor haar dood verscheen doet ze op literaire en indringende wijze verslag van haar zeer moeizame huwelijk met Victor Andreasen.

Het bijzondere van de roman is dat deze bol staat van relationele gruwelijkheden maar dat Ditlevsen hierover bijna lichtvoetig schrijft. Maar ondanks al de ze perikelen blijf je geboeid doorlezen. Vilhelms kamer wordt naast de driedelige Kopenhagen trilogie gezien als haar beste werk en dat is volkomen terecht. De roman is inmiddels vijftig jaar oud maar heeft in die halve eeuw niets aan actualiteit en intensiteit verloren. De roman is gewaardeerd met ∗∗∗∗∗ (uitstekend).

Vilhelms kamer

Auteur: Tove Ditlevsen (Denemarken)
Soort boek: Deense roman
Origineel: Vilhelms værelse (1975)
Nederlandse vertaling: Lammie Post-Oostenbrink
Uitgever: Das Mag
Verschijnt: 13 november 2024
Omvang: 220 pagina’s
Uitgave: paperback / ebook
Prijs: € 23,50 / € 12,99
Waardering redactie: ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Boek bestellen bij: Boekhandel / Bol

Flaptekst van de laatste roman van Tove Ditlevsen

Lise en Vilhelm – zij een instabiele kinderboekenauteur, hij een opvliegende krantenman – hebben oprechte strijd en minstens zo oprechte verzoeningen. Maar na twintig jaar van aantrekken en afstoten lijkt hun huwelijk finaal te knappen wanneer Vilhelm daadwerkelijk zijn biezen pakt om er met zijn zoveelste minnares vandoor te gaan en zijn kamer leeg komt te staan.

In Vilhelms kamer ontmaskert Tove Ditlevsen het huwelijk als een loopgravenoorlog waar zelfs de liefde niet kan overwinnen. Wie vernietig je eerst: jezelf of de ander? Het is Ditlevsens meest gewaagde roman en wordt, samen met de Kopenhagen-trilogie gezien als haar meesterwerk.

Tove Ditlevsen (14 december 1917, Kopenhagen – 7 maart 1976, Kopenhagen) werd jarenlang gezien als een schrijver die niet in de literaire kringen van haar tijd paste: ze was een huisvrouw uit de arbeidersklasse, met vier gestrande huwelijken en een sluimerende drugsverslaving, die zichzelf en haar naasten genadeloos gebruikte in haar schrijven. In haar tijd werd ze zowel omarmd als neergesabeld, en tegenwoordig is haar rauwe en springlevende oeuvre wereldwijd herontdekt: haar vermaarde, autobiografische Kopenhagen-trilogie wordt in 36 landen uitgegeven.

Bijpassende boeken en informatie

Recensie, Zweedse roman, Zweedse schrijfster

Karin Smirnoff – Mijn moeder

12 november 2024 Redactie

Karin Smirnoff Mijn moeder recensie en informatie over de inhoud van de Zweedse roman, Op 12 november 2024 verschijnt bij uitgeverij Querido de roman van de Zweedse schrijfster Karin Smirnoff. Hier lees je informatie over de inhoud van de roman, de schrijfster, de vertaler en over de uitgave.

Karin Smirnoff Mijn moeder recensie van Tim Donker

Dat niets is wat het lijkt, is even afgezaagd als onwaar. Al te vaak blijken de dingen precies zo te zijn als je op grond van hun voorkomen al verwacht had – net dat is wat de dingen zo vervelend maakt. Maar Karin Smirnoff hier, had me toch even flink op het verkeerde been. Dit was het been, en het was verkeerd: het was, dacht ik, dat het met Mijn moeder wel helemaal niks zou gaan worden. Omdat. Vanwege. En wel hierom. Dat de titel bijvoorbeeld. Zeg zelf. Wat kun je verwachten van een boek dat Mijn moeder heet? Wie schrijft er nu een boek met zo’n domme titel. Of. Smirnoff schreef deel 7 van de Millennium-reeks. Wat kun je verwachten van een schrijfster die meewerkt aan de Millennium-reeks? Of dat. Op de eerste bladzijde zijn de hoofdpersonen aan het vertrekken, ik hou niet zo van boeken die beginnen met weggaan, en dan is er bij dat weggaan ook nog veel aandacht voor een hond, wat kun je verwachten van een boek dat geschreven is door een hondenliefhebber, ik hou van katten en niet van honden, je moet al aardig geweldig zijn wil je als hondenbezitter mijn aandacht krijgen.

En.

Ik weet het wel. De originele titel was Vi for upp med mor, google translate maakt daar “We zijn met moeder naar boven gegaan” van, wat nog steeds geen fantastiese titel is maar toch al werelden beter dan Mijn moeder.

En ik weet wel. Dat ik inderdaad geen letter gelezen heb in de Millennium-reeks, het zijn allemaal vooroordelen, ik vind dat daar niks verkeerd aan is, ik hou van mijn vooroordelen, ik koester mijn vooroordelen, mijn vooroordelen helpen mij te navigeren doorheen mijn leven, dankzij mijn vooroordelen hoef ik niet elk steentje op te rapen en drie keer om te drajen om zeker te weten dat dit niet het prachtigste steentje is dat je ooit gezien hebt maar sta ik mezelf toe te denken dat wie één steentje gezien heeft, ze allemaal wel kent.

Maar het mooiste met mijn vooroordelen vind ik nog wel dat ze op harde realiteiten kapot kunnen vallen. Of op een boek. Op een heel hard boek, hoe hard is een boek, dit was een heel hard boek.

Jana heeft een broer (die door iedereen, niet alleen Jana zelf maar ook alle andere verhaalfiguren simpelweg “Broer” genoemd wordt), en een moeder. En nu is de moeder dood. Het was haar wens begraven te worden in haar geboortedorp in het noorden van Zweden. Kukkojärvi, zo heet het naar waar Jana en Broer gaan moeten. De dorpsbewoners zijn achterdochtig, intolerant, licht agressief, benepen, seksistisch, bekrompen, xenofoob, hypocriet, misogyn, incestueus, achterbaks, een klein beetje gluiperig, vroom en zo religieus als de sodemieter. Jana moet niks van ze hebben, en wil het liefst zo snel mogelijk, direct na de begrafenis bijvoorbeeld, weer weg. Maar Broer valt voor de “saamhorigheid”, en de hechtheid van de gemeenschap, geraakt al snel ingesponnen in het kleverige web van de dorpsbewoners, past zich helemaal aan, kleurt mee, neemt zich zelfs al vrij snel een huwelijk voor. Jana krijgt Broer niet meer mee terug naar hun oude, stadse leven, maar kan, als tweelingzus ook niet zonder hem. Ze blijft dus ook maar zo’n beetje rondhangen in het dorp, inwonend bij Jussi, nog de meest vrijgevochten ziel in het dorp, wachtend tot Broer zijn verstand weer terug vindt. Ze heeft wat baantjes, als juf op een school, als alleskunner in een hotel, wordt om de meest kleinzielige redenen ontslagen, geraakt nogal eens in bizarre situaties verzeild, en kampt ondertussen met demonen uit het verleden. Haar horkerige, gewelddadige ex van wie ze toch maar niet goed los kan komen, en haar ouders. De jeugd van Jana en Broer was hard en liefdeloos. Mishandeling. Een vieze, donkere kelder waar ze nachtenlang in werden opgesloten. Een halfzus die als een geest bleef rondwaren. Moeder had op jonge leeftijd een meisje gekregen, het was direct na de geboorte bij haar weggehaald omdat men er -overigens abusievelijk- vanuit ging dat het verwekt zou zijn door haar eigen vader; de moeder hield meer van dit afwezige kind dan van Jana en Broer en maakte daar ook geen geheimen van.

Het verhaal is sterk. De beelden zijn sterk. De sfeer is sterk. De beklemming in het Noord-Zweedse dorp, de dreiging. Overal ontspoorde dronkaards. Kille, afwijzende mensen. Vieze dominees. Vuile huizen. De onbehaaglijkheid. Smirnoff weet het allemaal zo sterk op te roepen. Hoe sinister de meeste dorpelingen zich gedragen, wat al in het kortste gesprekje tot uiting komt. Overheen alles hangt een duister, een angstaanjagend sluier. Broer te verliezen aan zulke mafkezen; een gemeenschap waar niks mag, geen boeken, geen muziek, de man boven alles, de vrouw alleen goed om zoveel mogelijk kinderen te baren, en alleen wie zich helemaal aan die regels overgeeft mag erbij horen. De frustratie. Je voelt het als lezer allemaal. Ook in Jana woekert het. De herinneringen, die in flitsen onophoudelijk boven blijven komen. Haar geschifte ouders. Maar ook nu nog, haar volwassen leven. Twijfels, verdeeldheid, onvermogen. Een wil, en tevens een grote angst om zich over te geven aan de liefde die ze stilaan voor Jussi begint te voelen. Er is sprake van een inmiddels volwassen dochter die Jana niet zelf opgevoed heeft en die nu contact met haar wil, en Jana wil dat zo graag, en Jana wil dat ook helemaal niet. Niet weten wat aan te moeten met zichzelf. Ook dat maakt Smirnoff zeer voelbaar. Een boek om in enkele grote rukken uit te lezen, welhaast in een roes (maar wat wil je als de schrijver zo’n achternaam heeft).

Het is die pen die het boek uiteindelijk briljant maakt. Smirnoff gebruikt vrijwel geen interpunksie, zodat niet altijd meteen duidelijk is of iets een herinnering is of een gedachte of directe rede, of wie er wat zegt. Voornamen en achternamen worden aan elkaar geschreven, als één woord, zonder hoofdletter. Net zoals boek- en filmtitels. Het boek ademt, de woorden pulzeren, de tekst leeft. Het kapselt in, het drukt op de borst. Je beleeft dit boek als een nachtmerrie. Een wonderschone nachtmerrie, dat wel. In haar ademende woorden laat Smirnoff de lugubere, broeierige scènes over elkaar heen buitelen wat even hallucinant als verwarrend werkt. Al weet ik niet goed of het feit dat ik niet alles even goed kon plaatsen (wat ik heerlijk vind als ik een boek lees, dat niet alles me almeteens helder is) er misschien ook niet mee te maken kon hebben dat Mijn moeder het twede deel uit een trilogie is, begonnen met Mijn broer en dat eerste deel heb ik dus even gemist (en na het einde van Mijn moeder vraag ik me af hoe het in Godsnaam verder moet want beide hoofdrolspelers lijken – ofnee wacht lees dat zelf maar).

Prachtige verontrusting. Bloedmoje ontzetting. Wonderschone angstaanjagendheid. Ik heb dit boek gelezen met huivers op mijn lijf en met niets dat bewondering in mijn kop voor deze schrijfkunst. Je komt niet vaak een boek tegen dat zowel beeldend is, alsook op een overweldigende manier talig. Ik neig. Ademloos. Aangedaan. Op de vloer liggen de scherven van mijn vooroordelen.

Mijn moeder

Auteur: Karin Smirnoff (Zweden)
Soort boek: Zweedse roman
Origineel: Vi for upp med mor (2019)
Nederlandse vertaling: Bart Kraamer
Uitgever: Querido
Verschijnt: 12 november 2024
Omvang: 368 pagina’s
Uitgave: paperback / ebook
Prijs: € 24,99 / € 13,99
Boek bestellen bij: Bol / Libris

Flaptekst van de roman van Karin Smirnoff

De moeder van Jana en Broer is dood en zal worden begraven in haar geboortedorp in Noord-Zweden. De tweeling ontdekt al snel dat het leven in Kukkojärvi anders is dan ze hadden verwacht als ze haar huis erven. Het huis wordt bewoond door huurders die niet willen verhuizen, en die leven volgens strikte religieuze regels. Jana is vanaf het begin wantrouwend, maar Broer voelt zich aangetrokken tot de hechte dorpsgemeenschap, waar de nadruk ligt op gezinswaarden en mannelijke overheersing. Jana moet de strijd aangaan om niet alleen het huis maar ook haar broer terug te winnen, terwijl ze tegelijkertijd probeert haar destructieve relatie te beëindigen.

Mijn moeder (het vervolg op Karin Smirnoffs veelgeprezen debuut Mijn broer) is een weergaloos geschreven rauw en warm verhaal over Jana Kippo en het leven in een Zweeds dorp met duistere geheimen.

Karin Smirnoff (Zweden) – Mijn broer
Zweedse psychologische roman
Uitgever: Querido
Verschijnt: 24 augustus 2021

Bijpassende boeken en informatie

Zweedse schrijfsters