Paul Moeyes De zwaardjaren Recensie Eerste Wereldoorlog Boek
Nederland heeft goede auteurs die objectief en met verstand van zaken over de Eerste Wereldoorlog publiceren. De neutraliteit van ons land in die periode is daar een belangrijke reden voor. Hier geen massakerkhoven, herdenkingen en in elke plaats een herdenkingsmonument. Nederlandse auteurs, vaak historici, verdiepen zich in de materie zonder de regel dat de geschiedenis geschreven wordt door de overwinnaars. Paul Moeyes is hier een belangrijke vertegenwoordiger van. Daar komt nog bij dat zijn stijl beslist niet saai overkomt en hij veel kennis heeft van deze periode. De auteur verzorgde onder meer het standaardwerk Buiten Schot dat over Nederland in de jaren 14-18 gaat.

Het boek De Zwaardjaren – met die vreemde titel – gaat over de tekeningen die tijdens de oorlogsjaren gemaakt werden met als doel deze in te zetten als propagandawapen. Voor het thuisfront, wat minder voor de tegenstanders, maar ook voor de beïnvloeding van de neutrale landen. Naar gelang de oorlogsjaren vorderden en de wapens aan het front veranderden, kregen ook de tekeningen een andere inhoud. Zwaard en bajonet werden mitrailleur en granaat. De soldaten zagen steeds minder hun vijanden, terwijl het aantal slachtoffers almaar steeg.

Waarom de bijzondere titel De Zwaardjaren?
De titel is ontleend aan Het Zwaardjaar, een bundel aan de oorlog gewijde verzen van Albert Verwey, verschenen in 1916. Verwey presenteerde zich als een neutrale toeschouwer, doordrongen van de gevolgen en belangen van de internationale machtspolitiek en de tragische aspecten van de Grote Oorlog. Maar hij had geen idee hoe een modern slagveld eruit zag. Daarom greep hij terug naar de oude mythologie, waar krijgers met het zwaard in de hand heldhaftig en romantisch gevechten leverden; de strijd van man tegen man.

De Duitsers werden voorgesteld als Hunnen
Na de inval van de Duitsers in 1914 in België worden zij in de Engelse, Franse en ook de Nederlandse geïllustreerde tijdschriften voorgesteld als Hunnen die de cultuur en de bevolking te lijf gingen met wrede middelen zoals moord en brandstichting. De uitgebeelde slachtoffers waren vaak vrouwen en kinderen. Daar had de Duitse pers ook een reactie op: soldaten die in de rug neergeschoten werden door Belgische burgers. Een jaar verder is dit beeld veranderd en staat de oorlogsromantiek centraal, terwijl aan het eind van de oorlog de oorlogsrealiteit wordt weergegeven. Moeyes beschrijft in 5 hoofdstukken deze ontwikkeling en maakt veelvuldig gebruik van geïllustreerde voorbeelden, die hij uitgebreid toelicht. Soms toont hij aan dat de afbeeldingen bewerkt zijn om het thuisfront niet te schokken of heldhaftige scènes gecomponeerd werden om het vaderlandse bloed sneller te laten stromen.

Waarom tekeningen en geen foto’s?
Er werden in de oorlogsjaren veel foto’s gemaakt. Maar daarvoor was nog wel een geschikte plaats nodig waar de fotograaf rustig zijn apparaat kon opstellen. En het moderne slachtveld was daar niet de goede plek voor. De meeste foto’s van het slachtveld zijn geënsceneerd, dan wel gemaakt op plaatsen waar niet gevochten werd. En de censuur zorgde er ook voor dat de werkelijke oorlog niet naar buiten gebracht werd. Het was de soldaten niet toegestaan een camera mee te nemen naar het front. Aan het eind van de oorlog hadden de partijen officiële oorlogsfotograven in dienst. Af en toe toont Moeyes in het boek wat foto’s die ook dienden voor de propaganda.

Paul Moeyes laat op uitmuntende wijze zien hoe oorlogspropaganda werkt!
Het effect van de tekeningen verdween in de loop van de oorlog. De oorlogsromantiek ging over naar oorlogsrealisme en daar hielden de lezers (thuisfront) van de tijdschriften niet zo van. Toen als vervolg op de Grote Oorlog 20 jaar later de Tweede Wereldoorlog uitbrak, werd er niet weer een beroep gedaan op de tekenaars. De film en fotocamera hadden het tekenpotlood vervangen. Moeyes laat in zijn boek goed zien hoe de overheden de oorlog naar buiten wilden brengen. Zij konden de vijand zwart maken voor propagandadoeleinden. Daarvan maakt hij veelvuldig gebruik van afbeeldingen die hij duidelijk en met verstand van zaken beschrijft. Paul Moeyes – De Zwaardjaren is een echte aanrader gewaardeerd met de maximale +++++ (uitmuntend).

PAUL MOEYES – DE ZWAARDJAREN
De verbeelding van het westelijk front 1914-1918
– Titel: De Zwaardjaren
– Schrijver: Paul Moeyes ♂ (Nederland)
– Uitgever: De Bezige Bij
– Verschenen: 7 februari 2017
– Omvang: 448 pagina’s (met afbeeldingen)
– Uitgave: Paperback
– Prijs: € 29,99
– Waardering: +++++ (uitmuntend) Jos van Raan
– …Meer Informatie en Bestellen >

Bijpassende Boeken en Informatie
– Eerste Wereldoorlog Nieuwe Boeken
– Nieuwe Geschiedenisboeken