Amsterdam in vuur en vlam
Het brandspuitenboek van Jan van der Heijden
- Auteurs: Jan de Klerk, Erik Schmitz (Nederland)
- Soort boek: geschiedenisboek, portret
- Uitgever: WBOOKS
- Verschijnt: 11 april 2023
- Omvang: 80 pagina’s
- Uitgave: paperback
- Prijs: € 19,95
- Boek bestellen bij: Bol / Libris
Flaptekst van het brandspuitenboek van Jan van der Heijden
We kunnen ons inmiddels geen stad zonder straatverlichting meer voorstellen. Elke paar meter staat wel een lantaarnpaal, maar dit is niet altijd zo geweest. Twee uitvindingen veranderden de stad voorgoed. Amsterdam in vuur en vlam belicht het leven en de uitvindingen van schilder, ondernemer en Amsterdammer Jan van der Heyden. De grondlegger van de moderne straatverlichting en uitvinder van de brandslang.
‘Bij duystere nachten’
Van der Heyden is misschien wel een van de meest vernieuwende, creatieve en veelzijdige bewoners die Amsterdam ooit heeft gekend. Zijn ontwerp voor de straatlantaarn maakte de stad bij nacht vele malen veiliger.
In 1669 presenteerde hij zijn plan ‘om bij duystere nachten de gehele stad met lichten te voorsien’ aan het stadsbestuur van Amsterdam. Zijn ontwerp verbeterde een al eerder getest ontwerp van een onbekende uitvinder, waardoor de lantaarn zuiniger was met olie en betrouwbaarder werd. In korte tijd werden er 2556 lantaarns geplaatst door de hele stad en werd Amsterdam omgetoverd tot ‘de lichtstad van Europa’. Kort daarna stortte hij zich op een nieuw project. Dit keer samen met zijn zoon.
Magnum opus
In het dichtbevolkte zeventiende-eeuwse Amsterdam lag brandgevaar altijd op de loer. Het stadsbestuur stelde al vele regels op om de stad veiliger te maken, maar elk jaar veroorzaakte brand veel schade. Totdat de Van der Heydens hun uitvinding van de brandslang presenteerden. Hiermee kon de brandweer dichter bij het vuur komen waardoor branden sneller onder controle waren en schade beperkt bleef.
Ze legden de werking en voordelen van de brandslang vast in hun magnum opus: Het Brandspuitenboek. Een reeks spectaculaire, gedetailleerde prenten en tekeningen van branden in de stad. Dankzij Van der Heydens fenomenale oog voor detail en artistieke talent geven deze tekeningen ook een bijzonder beeld van het leven in zeventiende-eeuws Amsterdam.
Het Brandspuitenboek uit 1690 vormt de kern van Amsterdam in vuur en vlam. Het boek zet de schilder voor het eerst neer in zijn andere hoedanigheid: als uitvinder en ondernemer.
Bij de tentoonstelling in Stadsarchief Amsterdam
Recent slaagde de gemeente Amsterdam erin om een unieke collectie te verwerven bestaande uit tekeningen, publicaties en historische objecten van Jan van der Heyden en zijn zoon, Jan van der Heyden de Jonge (1662-1726). De gelijknamige tentoonstelling in Stadsarchief Amsterdam is te zien van 7 april tot en met 6 augustus.